كدخبر: ۷۲۶۷
تاريخ انتشار: ۲۹ خرداد ۱۳۹۳ - ۱۴:۴۸
send ارسال به دوستان
print نسخه چاپي
تفکیک قوا در لاهیجان و سیاهکل
دکتر مجید استوار
"تفکیک قوا" (Seperation of Powers) به مفهوم توزیع قدرت حکومت بین سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه، یکی از مفاهیم بنیادی علم سیاست است. این مفهوم از دوره باستان مورد توجه اندیشمندان و فیلسوفان بوده است، اما از قرن هجدهم میلادی، مونتسکیو ـ فیلسوف و متفکر فرانسوی ـ ابعاد جدیدی از تقسیم قدرت میان سه قدرت اجرایی، تقنینی و قضایی را مطرح کرد که مبنای نظری بسیاری از قوانین اساسی کشورها قرار گرفت. وی معتقد بود که برای کنترل سوء استفاده‌های احتمالی قدرت، باید قدرتی دیگر وجود داشته باشد تا قدرت یک فرد یا جریان سیاسی به خودکامگی نیانجامد؛ آن‌چه که در جامعه‌شناسی سیاسی از آن به‌عنوان "ضد قدرت" یاد می‌شود و احزاب و گروه‌های سیاسی با تقویت آن در جامعه سبب تلطیف قدرت سیاسی و حقانیت آن می‌شوند.
اصل "تفکیک قوا" در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصل پنجاه و هفتم گنجانده شده است و تصریح می‌کند: "قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارت‌اند از: قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه که زیر نظر ولایت مطلقه امر و امامت امت بر طبق اصول آینده این قانون اعمال می‌گردند. این قوا مستقل از یکدیگرند."
با وجود ولی فقیه عادل در رأس نظام جمهوری اسلامی، این نظام با نظام کلاسیک غربی تفاوت ماهوی دارد. در نظام‌های غربی، قدرتی مافوق قوای سه‌گانه وجود ندارد و قوای سه‌گانه قدرت یکدیگر را تعدیل می‌کنند؛ اما در نظام جمهوری اسلامی، به موجب اصول پنجم و پنجاه و هفتم قانون اساسی، این قوا زیر نظر ولایت امر و امامت امت عمل می‌کنند.
یکی از مشکلات موجود میان رابطه دستگاه‌های تقنینی و اجرایی کشور در چند سال گذشته، دخالت‌های متعدد، متنوع و آمرانه نمایندگان مجلس در کار مدیران اجرایی کشور است. این مناسبات با توجه به گرایش فکری و سیاسی نمایندگان نسبت به دولت، هر از گاهی فراز و نشیب می‌گیرد و باعث مخدوش شدن اصل "تفکیک قوا" می‌گردد. بر مبنای اصل هفتاد و یکم قانون اساسی، یکی از مهمترین وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی، وضع قوانین در کشور است و رابطه آنان با قوه مجریه در چارچوب قوانین کاملاً مشخص و مدون شده است.
پس از ذکر این مقدمه کوتاه، می‌توان دغدغه‌ها و سخنان امام جمعه محترم شهر لاهیجان ـ حجت‌الاسلام احمد عبدالله‌زاده پاشاکی ـ طی چند هفته گذشته درخصوص رعایت اصل "تفکیک قوا" و لزوم رعایت حدود اختیارات توسط مسئولان محترم لاهیجان و سیاهکل را بهتر مورد ارزیابی قرار داد؛ سخنانی که واکنش بعضی از مخاطبان را برانگیخت و آن را برنتابیدند و از لزوم دخالت در کار مدیران اجرایی سخن گفتند. نکته این‌جاست که فقط دخالت‌های فزاینده قوه مقننه در قوه اجراییه شهرهای لاهیجان و سیاهکل نیست که مورد انتقاد مردم قرار دارد، بلکه پرسش‌های بسیاری درخصوص عملکرد چنین نمایندگانی وجود دارد که از آنان درخصوص انجام وظایف قانونی‌شان توضیح می‌خواهند.
مردم ما، به‌خصوص شهروندان عزیز لاهیجان و سیاهکل بسیار باهوش و نکته‌سنج‌اند. اگر مردم سئوال کنند که چرا نمایندگان محترم مجلس این دیار در دوره‌های ششم، هفتم، هشتم و نهم بنا بر مقتضیات زمانه، مواضع سیاسی متفاوتی درپیش گرفتند و بسته به شرایط فکری جریان‌های سیاسی کشور، اقدام به کنش سیاسی کردند، آن‌ها چه پاسخی خواهند داشت؟ آیا می‌توانند به مردم پاسخ شایسته‌ای بدهند که فی‌المثل در دوره محمود احمدی‌نژاد، به‌عنوان نماینده مردم، در قبال نابسامانی‌های اقتصادی و سیاسی کشور، کدام رویکرد سیاسی و اقتصادی مثبتی را در جهت تأمین منافع مردم منطقه درپیش گرفتند؟
وظایف نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در اصول قانون اساسی کاملاً روشن بیان شده است. متأسفانه بعضی‌ها بر اساس مصلحت‌سنجی‌های فردی، در هنگامی که باید از دولت‌های پیشین می‌پرسیدند که با درآمدهای نفتی میلیاردی طی هشت سال گذشته چه کرده‌اند، هیچ نپرسیدند! شوربختانه بعضی‌ها که قدرت پرسیدن و اعمال قدرت را در خانه ملت داشتند، از کج‌روی‌های انحرافی دولت پیشین، پدید آمدن تورم 40 درصدی، رشد اقتصادی منفی 5.8 و بیکاری 13 درصدی در سال 1391 نپرسیدند!
زمانی که قدرت خرید مردم، ساعت به ساعت درحال کاهش بود، بعضی در خانه ملت سکوت اختیار کردند و در استیفای حقوق مردم تلاشی نکردند! ایامی که باید در استیفای حقوق مردم از دولت احمدی‌نژاد می‌‌پرسیدند که با درآمد نفتی 600 میلیارد دلاری که نصف کل درآمد نفتی ایران از زمان کشف نفت تا سال 1391 شمسی در ایران بود، چه کردند؟ چند پروژه توسعه‌ای در لاهیجان و سیاهکل تعریف کردند، و در کیفیت زندگی مردم چه تغییر مثبتی پدید آوردند؟ زمانی که می‌بایست درخصوص پیدایش ادبیات غیربهداشتی رئیس دولت پیشین در مناسبات داخلی و بین‌المللی سخن می‌گفتند، زبان در کام گرفتند و هیچ نگفتند! آری ای برادر؛ "فرصت کوتاه بود و سفر جانکاه بود، اما یگانه بود و هیچ کم نداشت."
اکنون که دولت "تدبیر و امید" با حماسه سیاسی مردم و تدبیر رهبری معظم انقلاب شکل گرفته است، بعضی‌ها با دخالت‌های فزاینده در امور اجرایی استان و شهرستان، در دفاع از حقوق مردم سخن می‌گویند! این بام و دو هوای سیاسی سبب می‌شود بزرگوارانی چون امام جمعه محترم لاهیجان صرفاً نکته‌ای را انذار دهند و از انحراف‌های احتمالی در آینده پیشگیری نمایند.
از منظر علم سیاست، تصمیم‌های فردی نمایندگان پارلمان بر سرنوشت یک ملت تأثیرگذار است؛ به همین سبب، انتخاب هر رویکرد سیاسی توسط آنان می‌تواند بحران‌های فزاینده‌ای نظیر رکود اقتصادی، تورم، بیکاری و رشد اقتصادی منفی را با خود به همراه آورد و میراثی خطرناک برای ایران به‌جا گذارد، یا این‌که زندگی شایسته‌تری را برای هموطنان‌مان ایجاد کند.
وظیفه علم سیاست، روشن ساختن اذهان مردم و گوشزد کردن اشتباه سیاستمداران است تا به مسئولیتی که بر گرده آنان نهاده شده است، اندکی بیاندیشند و سیاست و قدرت را به امری شخصی و فردی تبدیل نسازند.

• استاد علوم سیاسی دانشگاه
مطالب مرتبط
نظرات بینندگان:
محمود حق‌بين: احسنت! واقعاً حرف حساب بى‌جوابه. احسنت بر اين افتخار لاهيجان كه چنين قلم زيبايى دارد.
لاهیجانی: ایشون توی دولت احمدی‌نژاد تمام افتخارش اینه که یه‌بار اتفاقی احمدی‌نژاد رو توو پاستور دیده و اون هم دست این آقارو گرفته و بدون بازرسی از گیت بازرسی رد کرده؛ اون وقت شما انتظار داشتی اون دوره بیاد از حیف و میل و غارت بیت‌المال بگه؟! این آقای متوهم توی دولت قبلی خودش عضوی از بدنه اجرایی دولتی بود که بدترین فجایع اجرایی و اقتصادی رو مرتکب شده و حقوق شاید چندین نسل رو برباد داده؛ اون وقت شما می‌خواستی منتقد باشه؟!!! کسی که چون موتور حرکتی نداره؛ برای حرکت تابع جریان باده؛ معلومه که عکس‌العملش چیه! شما مطمئن باشید که مدیر اگر واقعاً مدیر باشه، تن به باج‌خواهی سیاسی و تبدیل شدن به وسیله تبلیغاتی و برآورده کردن خواسته‌های ناشی از منش پوپولیستی و خودشیفتگی ایشون نمیده. وقتی تخصص واقعی و توجه حکیمانه نه حاکمانه به خواسته‌های مردم و نیازهای واقعی شهر و روستا موجود نباشه؛ نتیجه همین میشه که می‌بینیم. وقتی یک آدم که قرار است مصلحت و صلاح مردم رو توی قوانین و تصمیمات لحاظ کند، در مقابل انتقادات به حرکت‌های نسنجیده و منجر به تخریب محیط زیست و بی‌توجه به توسعه پایدار که آثارش شاید چند نسل بعدی رو هم آزار بدهد؛ برای توجیه عملکرد خود چنین در می‌فشاند که: "با ساخت کارخانه سیمان و توسعه جاده دیلمان، حلقه توسعه گردشگری دیلمان کامل شد."!!!!! شما دیگر چه انتظاری دارید؟ من نمی‌دانم ایشان واقعاً فکر می‌کند مردم چه گناهی کرده‌اند که باید این‌قدر زیر بار حکمت گهربار ایشان به فیض برسند؟! آقای عزیز! نمی‌شود شما که الحمدالله صاحب "برند جهانی" هستید و به ادعای شخص شخیص‌تان امروزه در عرصه بین‌المللی ـ علی‌الخصوص تایلند! و چند کشور دیگه ـ چهره‌ای شناخته شده هستید؛ یک چند وقتی هم سر مردم تایلند و سوئیس منت بگذارید و حلقه گردشگری آن‌ها را هم کامل کنید؟! به خدا ملتی دعاگوی‌تان می‌شود.
نظری: بی‌انصافی است که زحمات شبانه روزی نماینده را با این مطالب کمرنگ کنید. کافی است یادآور شوم که این‌جا ایران است و اگر این پیگیری و ارتباط ندیمی نباشد، امکان پیشرفت و انجام پروژه‌ها و جذب اعتبارات (حتی) قانونی، با مشکل مواجه می‌شود. خود ببینید استان‌هایی که نمایندگان به‌نام و قوی دارند؛ چگونه در رشد و پیشرفت سرآمدند؟ پس کدام بهتر است: این‌که بگوییم نماینده در کار اجرا "دخالت" می‌کند و این دخالت به بهبود شرایط منجر می‌شود، یا این‌که بگوییم فلان مسئول یا رئیس در اجرای امور ناتوان است و به این وسیله فرصت‌ها از دست برود تا به قول شما به "تفکیک قوا" خدشه وارد نگردد.
روحی: چقدر مخالفت‌های زشت و زننده؛ آن‌هم با این نماینده که برای منافع و خیر مردم از همه چیز خود گذشته. آقایان قدری منصفانه‌تر بنگارید. تاریخ بهتر قضاوت خواهد کرد، این‌همه از خود گذشتگی را. امید آن‌که آن روز شرمنده خیلی‌ها نباشیم...
محمد آوندی: زمانی که عالی‌ترین سیاستگذار دولت در شهرستان در تصمیم‌گیری‌های اساسی شهرستان منفعلانه عمل نماید، فرصت یکه‌تازی برای سایرین فراهم می‌گردد. اصل "تفکیک قوا" که در قانون اساسی پیش‌بینی شده است، اصل بسیار مهمی است که حدود اختیارات هر قوه را در چهارچوب وظایف محوله مشخص می‌سازد. با کمال تأسف، برخی از قانون نویسان هم به حدود وظایف و اختیارات خود آگاهی ندارند، یا این‌که آگاهی دارند، ولی با دخالت مستقیم در حوزه اختیارات قوه مجریه، این اختیارات را در عمل به رسمیت نمی‌شناسند، چون قدرت نهایی تصمیم‌گیری‌های اجرایی در شهرستان لاهیجان و سیاهکل برخلاف قانون اساسی در دست نماینده قوه مقننه است!!! سایر مدیران اجرایی گوش به فرمان می‌نشینند تا اوامر ملوکانه چه باشد؟؟؟ دوستان عزیزی که نقد جناب استوار را بی‌انصافی تلقی می‌کنند، بهتر است نیم‌نگاهی هم به چهار پنجم خالی لیوان داشته باشند.
ناظر: خوشحالم که افراد خاصی که توی شهر به "نورسیدگان سیاسی" و "میوه چینان" باغبانی نکرده پشتیبانی مردم از دولت "تدبیر و امید" مشهور شده‌اند، در صف حامیان سینه‌چاک "برخی‌ها" قرار گرفته و منتقدان را به بی‌انصافی متهم می‌کنند. باید پرسید اگر ایشان به شما اجازه نمی‌داد در صف سوم و چهارم همراهان در "سفرهای روستایی" قرار گرفته و عکس یادگاری‌تان در سایت تبلیغاتی‌اش درج نمی‌شد، باز هم از این بنده خدا "سوپرمن" و "رابین هود" می‌ساختید؟ آدم جواب حرف حساب را با متهم کردن به بی‌انصافی نمی‌دهد ببم جان!
بشردوست: ذى تأسف بر تو ناظر! خدا باید نظاره‌گر گفتار ناصواب جنابعالی باشد. این‌طور که از گفتار ناصواب‌تان برآمده، همه چیزو می‌خوایید به‌هم ربط دهید. تا کور شود آن‌که صلح و مودت را بین دوستداران نظام مقدس نتواند ببیند. با آرزوی بهروزی و سربلندی برای تمامی مدیران پرتلاش این مرز و بوم.
شهروند: آقا یا خانم بشردوست! شما چرا به خودت می‌گیری عزیز من؟! "ناظر" که از کسی نام نبرده که شما این‌طوری عکس‌العمل نشون میدی؟! یا "نورسیدگان سیاسی" باید عصبانی و ناراحت شوند و یا "میوه چین"های باغ "تدبیر و امید" ـ تازه اگر واقعاً چنین اشخاصی وجود داشته باشند! حالا شما به نمایندگی از کدوم دسته از این‌ها دارید تأسف می‌خورید؟ انشاءالله که اصلاً چنین نوع افرادی وجود نداشته باشند، چون دولت "تدبیر و امید" متعلق به همه مردم ایران است و هرکس هم که به این دولت رأی داده، فقط و فقط به اندازه یک رأی به گردن این دولت حق دارد و نه حتی یک ذره بیشتر؛ و رئیس ستاد و عضو ستاد و مشاور ستاد و هزار عنوان مربوط به زمان انتخابات هم هیچ فرقی با هیچ شهروند و بنده خدای دیگر ندارد، و اگر خدای ناکرده هم چنین افراد معلقی وجود داشته باشند که جای دفاع ندارند، عزیز من؟! عقلاً و منطقاً محکوم‌اند. به‌جای دفاع، دعا کنید چنین افرادی وجود نداشته باشند و اگر خدای ناکرده هستند، برای‌شان از خدا اصلاح امر طلب کنید. انشاءالله!
شاهد: با سلام. به‌جای هجوم به نویسنده و مارک دار کردن ایشان، بهتر است نگاهی دقیق و واقع‌بینانه به اوضاع داشته باشیم. موضوع از حد دخالت گذشته است. در تمام شهرها، از جمله لاهیجان و سیاهکل علی‌القاعده باید مسئولیت را از فرمانداری و فرماندار و رؤسای ادارات خواست، ولی متأسفانه وقتی نماینده محترم همه رؤسای ادارات و حتی مسئولین داخلی فرمانداری را انتخاب و منصوب می‌کند، دیگر نباید انتظار داشت که سیستم به‌درستی کار کند و حاصلش این می‌شود که دولت با همه بیچارگی، پول پروژه‌ها را تأمین می‌کند، ولی بومه و بنرها توسط رؤسای ادارات چاپلوسانه به نفع نماینده برپا می‌شود و پولش توسط دولت پرداخت می‌شود.
پیامدهای دخالت در انتصاب مدیران میانی دولت: http://farheekhtegan.ir/fa/panel/Pdf/93-04-09/2.pdf
نام:
ايميل:
* نظر:
طراحی و تولید: "ایران سامانه"