«رضا عقیانی» متولد سال 68 فارغالتحصیل کارشناسی ارشد دانشگاه تهران در رشته عمران و محیط زیست است. او یکی از مخترعان جوان است که در استان گیلان به دنیا آمده و هماکنون در آنجا زندگی میکند. عقیانی سازنده دستگاه نمونه بردار فیزیک و شیمیایی میکروبی آب تا عمق 5 متر و آبهای رسوبی عمیق است. او از کودکی فکرخلاقانه داشته و در مقطع راهنمایی دستگاه هشداردهنده برای ناشنوایان ساخته بود که جان ناشنوایان را هنگام خطر نجات میدهد، به همین خاطر توانسته رتبه اول استانی در جشنواره دانشآموزی خوارزمی را کسب کند. او در آن دوران کارهای متفاوتی انجام داده است از جمله؛ ساختن ماکت ساختمان، فازمتر و همچنین زلزلهنگاری که به آن سیستم آژیر دزدگیر هم نصب کرده تا همزمان دو کار انجام دهد. با این مخترع جوان گفتوگویی انجام دادهایم که میخوانید.
• نگار نوروزبهاری
• آقای عقیانی از دوران کودکیتان برایمان بگویید که در چه محیطی بزرگ شدید؟ من از همان زمان کودکی علاقه به کار فنی داشتم و چون پدرم کار فنی داشت بیشتر به این حرفه تشویق شدم.
• آیا در آن زمان هم به اختراع فکر میکردید؟ بله، دوست داشتم کارهای متفاوتی انجام دهم.
• در دوران مدرسه همچنین کاری انجام میدادید؟ بله، در مقطع راهنمایی معلم حرفه و فن از من خواست یک ماکت ساختمان برایش درست کنم. یک بار دیگر با قطعاتی که تهیه کرده بودم توانستم فازمتر درست کنم. زلزلهنگاری هم اختراع کردم که به آن دزدگیر هم نصب کرده بودم که هر کسی وارد میشد دزدگیر به صدا در میآمد به این سیستم، آژیر زلزله نگار هم وصل کرده بودم که همزمان دو کار انجام میداد.
• نخستین چیزی که اختراع کردید چه بود؟ دستگاه هشدار دهنده برای ناشنوایان نخستین اختراعم بود.
• این دستگاه چه کارهایی میتواند انجام دهد؟ این دستگاه هشدار دهنده ناشنوایان به ارسال پیامک و لرزاننده تلفن همراه مجهز است و به منظور هشدار آتشسوزی، سرقت منزل، آیفون، وسایل برقی منزل (ماشین لباسشویی، ماکروفر، ماشین ظرفشویی و....) ساخته شده است؛ هشدار لازم از طریق پیامک(توسط لرزاننده و نور صفحه تلفن همراه) به ناشنوا اطلاع داده شده و جان او را از خطرهای احتمالی حفظ میکند.
• برخورد اطرافیان پس از نخستین اختراعتان چگونه بود؟ خیلی خوب بود و از همان زمان لقب «مخترع» به من دادند.
• چه انگیزهای باعث شد که به اختراع رو بیاورید؟ اول اینکه علاقه داشتم و بعد هم پدر و مادرم مشوقان خیلی خوبی برایم بودند که توانستم به اختراعات دیگر روی بیاورم.
• دستگاه نمونهبردار چیست و چه کاربردی دارد؟ دستگاه نمونهبردار فیزیک و شیمیایی و میکروبی آب تا عمق 5 متر. چون فکر کردم حیات و سلامت انسانها به محیط و آب سالم وابسته است و در صورت آلوده بودن آب به عوامل بیماریزا میتواند عامل انتشار بیماریهای خطرناکی باشد که حیات انسانها را به خطر میاندازد. بشرهمواره برای حفظ خود در برابر بیماریها تلاش کرده تا این بیماریها را کاهش یا کنترل کند بنابر این روشی برای شناخت کنترل آب آزمایشگاه میکرو بیولوژی فیزیکو شیمیایی را بنیان نهاده، شرط اساسی برای صحیح بودن نتایج آزمایشهای نمونهبرداری، حمل و نگهداری نمونه مطابق با استانداردهای مربوطه است. در حال حاضر در روش نمونهبرداری از آب رودخانهها، مخازن و منابع آب قابل دسترسی مستقیم دقت لازم وجود ندارد و نمیتوان به صورت همزمان نمونه ترکیبی در اعماق مختلف با قابلیت آنالیزم نمونه از آب برداشت کرد، این دستگاه ساخته شده برای برطرف کردن این مشکلات چون نمونه خارجی هم ندارد در ایران به عنوان اختراع ثبت شده است و البته درحال ثبت بینالمللی هستیم. در حال حاضر سازمانها در ایران برای نمونهبرداری از آب، اصول نمونهبرداری را رعایت نمیکنند و اگر رعایت هم کنند نهایتاً میتوانند تا عمق 20 سانتیمتر از آب را نمونهبرداری کنند در حالی که از نظر علمی باید از اعماق مختلف آب نمونهبرداری کرد تا بتوان گزارش صحیحی از آزمایش دریافت کرد. دستگاه دیگرم، دستگاه نمونهبردار میکروبیولوژی فیزیکو شیمیایی و رسوبی آبهای عمیق است که از این روش جهت نمونهبرداری از آب دریاها، تالابها، سدها، مخازن و منابع آب قابل دسترسی مستقیم استفاده میشود. از قابلیتهایی که دستگاه دارد این است که وینچ سرخود دارد یعنی لازم نیست که حتماً با کشتی نمونهبرداری شود بلکه با قایق هم میتوان انجام داد به همین دلیل کمتر هزینه میشود. دوم اینکه امکان آنالیز تعدادی از پارامترهای آب را در محل نمونهبرداری و قابلیت برنامهریزی یا اختلاط نمونه در اعماق مختلف دارد. این دستگاه مشابه داخلی ندارد و قیمت آن 80 میلیون تومان است که ما با امکانات بیشتر با 10 میلیون تومان ساختهایم. دستگاه سوم، دستگاه نمونهبرداری رسوبات مغزی است. به منظور مطالعه روی رسوبات عمقی، مغزی اکوسیستمهای آبی از جمله دریاها، دریاچهها، تالابها و نیز زمینهای باتلاقی میتوان استفاده کرد. سازمان زمینشناسی این دستگاه را از ما خریداری کرده و در دریاچه ارومیه جهت نمونهبرداری استفاده میشود. کلاً این دستگاههای ما در پنج مقاله بینالمللی منتشر شده است.
• آیا در جشنوارهای هم شرکت کردهاید؟ بله، درجشنواره بنیاد ملی نخبگان و جشنواره نوآوری و شکوفا یی فجر انقلاب در سال 1392 جهت ساخت دستگاه نمونهبردار فیزیکو شیمیایی و میکروبی آب تا عمق 5 متر شرکت کردم که از بین 2000 اختراع شرکتکننده 54 اختراع برگزیده شد، که اختراع اینجانب جزو تأیید شدهها قرار گرفت، همچنین با شرکت در جشنواره دانشآموزی خوارزمی سال 84 رتبه اول استانی را کسب کردم.
• چه جایزههایی گرفتید؟ سه میلیون تومان پول و معافیت نخبگی سربازی به عنوان جایزه و تشویق دریافت کردم و همچنین حمایتها و تأییدیههایی از مراکز، معاونت پژوهشی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، سازمان زمینشناسی و اکتشافات کشور، تأییدیه از پارک علم و فناوری گیلان (دکتر متقی طلب) و تأییدیه از مدیر کل حفاظت محیط زیست استان مازندران دارم. در واقع حامی ما پردیس بینالمللی ارس دانشگاه تهران است.
• آیا اختراع هایتان را به ثبت هم رسانده اید؟ بله، در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور؛ مرکز مالکیت معنوی (ثبت اختراعات) و توسط بنیاد ملی نخبگان تأیید شده است.
• بنابراین همچنان به اختراع کردن ادامه خواهید داد؟ صد درصد ادامه خواهم داد. دوست دارم در کشور خودم اختراع داشته باشم و منفعتش هم برای کشور خودم باشد.
• شما در حال حاضر چه شغلی دارید؟ کجا کار میکنید؟ مدیر آموزش مؤسسه آموزش عالی سیمای دانش هستم و در دانشگاه آزاد لشت نشاء هم تدریس میکنم. تلاش میکنم برای استعداد درخشان، در کنکور دانشگاه تهران شرکت کنم و در مقطع دکترا ادامه تحصیل بدهم.
• برای کسانی که تحصیلات مرتبط ندارند یا اصلاً تحصیلات دانشگاهی ندارند چه حرفی دارید؟ البته تحصیلات دانشگاه کمک میکند، اما نه صد درصد. خیلیها هم در جشنواره نخبگان خوارزمی شرکت کرده بودند که تحصیلات دانشگاهی نداشتند اما موفق بودند.
• چه توصیهای برای جوانانی که به اختراع و ابداع علاقه دارند، دارید؟ یکی اینکه دیدشان را نسبت به محیطشان تغییر دهند و به همه چیز متفاوت نگاه کنند. علاوه بر درس خواندن دنبال مهارت باشند ترجیحا مهارتشان در خصوص رشته خودشان باشد. مثلاً اگر کسی کشاورزی میخواند هنگام تحصیل حتماً چند درخت بکارد و خروجیاش با استادش هماهنگ باشد که پس از فارغالتحصیلی مهارتی هم داشته باشد و دیگر اینکه همیشه دنبال حمایت دیگران نباشند.
• از مسئولان چه خواستهای دارید؟ از مسئولان تقاضا دارم که پردیسهای بینالمللی را باز نگه دارند که جوانان برای ادامه تحصیل به کشورهای دیگر نروند و ارز از کشور خارج نشود.
• روزنامه ایران، ویژهنامه ایران جوان، شماره 67، 22 دی 1394