به امید هزاران "معین"
دکتر علی ربیعی
در سفر آخر هفته گذشته به استان گیلان و آستانه اشرفیه، در مرقد سیدجلال‌الدین اشرف، بر مزار بزرگمرد تاریخ ادبیات ایران دکتر محمد معین حاضر شدم. دکتر محمد معین، اولین فارغ‌التحصیل دوره دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، روحانی‌زاده‌ای بود از شهرستانی کوچک که با صرف عمر خویش در راه تحقیق و علم‌آموزی به یکی از استوانه‌های صیانت از زبان فارسی بدل شد. بخش بزرگ و زاینده‌ای از عمر ایشان در کنار مرحوم علی‌اکبر دهخدا صرف کار روی لغتنامه دهخدا شد و در همه ایام تحقیق و پژوهش، ساعات کار برایش بی‌معنا بود و با روحیه خاص تحقیق و پژوهشگری، کاری ماندنی در عرصه ادبیات ایران انجام داد. ایشان عاقبت به دلیل فعالیت‌های فکری و پژوهشی بسیار، در حال نوشتن در دانشگاه به اغما رفت و بعد از نزدیک به پنج سال به دیدار حق شتافت. دریغ و تأسف که تشییع جنازه این مرد فرهیخته در دهه ٤٠، چنان ساده و غریبانه برگزار شد که ابوالقاسم انجوی شیرازی از بغض غربت معین نوشت «تهران بمیر!» از وقتی بر مزار محمد معین حاضر شدم، با خود می‌اندیشم که چگونه نخبگان ما چنین پرتلاش می‌آموختند و می‌نوشتند و همچون ستاره‌هایی بر فراز آسمان علم و اندیشه این سرزمین می‌درخشیدند اما دیری است که تداوم چنین ستاره‌هایی به مخاطره افتاده است. شاید سالیانی است که «غول‌های اندیشه» کم‌شمار شده‌اند و جانشینان بر شانه غول‌ها نمی‌ایستند تا دورتر را بنگرند، بلکه در سایه غول‌ها آرام می‌گیرند. چند سالی است که به رسم عیادت به دیدار بزرگان علم و ادب خصوصا آنها که در بستر بیماری گرفتارند، می‌روم. مایه دریغ و تأسف است که می‌بینم در این مرز و بوم هیچ‌کس از راه نوشتن و تألیف و تحقیق و پدیدآوردن اثر بزرگ زندگی نمی‌کند و غالب این بزرگان زندگی سخت و بعضا فقیرانه دارند. بدتر آنکه زمانی گفته می‌شد علم و پژوهش«نام دارد اما نان ندارد» و صد افسوس که دیگر حتی پژوهشگران و عالمان از «نام» نیز بهره ندارند. در جامعه توسعه‌یافته و خوشبخت، نخبگان گردن فراز می‌دارند و به دیگران بصیرت‌هایی می‌آموزند که دوردست‌ها را ببینند و کوتاه‌مدت‌نگری از آن رخت بربندد. جایی که فرهیختگان سروری کنند و مایه تفاخر و مباهات باشند. جامعه‌ای که چنین نباشد کوتاه‌قد، کوتاه‌فکر و کوتاه‌عمر خواهد بود. جامعه‌ای خلاقیت در آن موج می‌زند که خالقان تفکر و کارگران فکری را ارج نهد. رسیدن به چنین جامعه‌ای نیازمند آن است که هزاران نفر «محمد معین» باشند و خلق را از رحمت تتبعات خویش بهره‌مند کنند.
• وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی
www.dralirabiee.ir
www.dralirabiee.ir
نظرات بینندگان