تکلیف سد شفارود روشن شد:
تیغ توسعه زیر گلوی جنگل‌های هیرکانی
سرانجام با وجود مخالفت‌‌ها با ساخت سد شفارود، سازمان‌های حفاظت محیط زیست و جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری بخش ارزشمندی از جنگل‌های هیرکانی را به وزارت نیرو باختند و روز گذشته معاون وزیر نیرو با این جمله تیر خلاص را زد: "تکلیف پرونده سد شفارود مشخص شد."
سرانجام با وجود مخالفت‌‌ها با ساخت سد شفارود، سازمان‌های حفاظت محیط زیست و جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری بخش ارزشمندی از جنگل‌های هیرکانی را به وزارت نیرو باختند و روز گذشته معاون وزیر نیرو با این جمله تیر خلاص را زد: "تکلیف پرونده سد شفارود مشخص شد."
به گزارش "لاهیگ" به نقل از "جهان صنعت"، بعید به‌نظر می‌رسید که مجریان این پروژه با وجود مخالفت‌های بسیار، دست از ساخت این سد بردارند. بهانه آن‌ها این بود که ساخت سد شفارود که نزدیک به ۵۰ سال پیش آغاز شده، پیشرفتی ۱۷ درصدی داشته است. تکلیف مشخص شد و بر اساس تصمیم جدید وزارت نیرو، ارتفاع شفارود که قرار بود با ارتفاع 137 متر، بلندترین سد کشور باشد، تا حدی پایین بیاید که برخلاف آمارهای پیشین، 96 هکتار جنگل هیرکانی تخریب شود.
رئیس انجمن جنگلبانی ایران اما معتقد است تغییر برنامه ساخت سد شفارود و اظهارات مختلف درباره میزان خسارت این پروژه نشان می‌دهد که ساخت این سد که در دولت نهم در دستور کار قرار گرفت، پایه علمی ندارد.
آمارهایی که در رابطه با تخریب جنگل‌های هیرکانی برای ساخت سد شفارود داده می‌شود، متناقض است. پیش از این مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان حفاظت محیط زیست از مخالفت این سازمان با ساخت سد شفارود به‌دلیل تخریب بیش از ۱۷۵ هکتار از جنگل‌های هیرکانی خبر داده بود. اظهاراتی دیگر از سوی معصومه ابتکار ـ رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ـ از تخریب 500 هکتار از این جنگل‌های ارزشمند خبر می‌داد.
همچنین هادی کیادلیری ـ رئیس انجمن جنگلبانی ایران ـ در گفت‌وگو با "جهان صنعت" در این‌باره می‌گوید: علاوه بر این آمارهای متفاوت، برآورد شده بود که آبگیری این سد سه هزار هکتار از جنگل‌های بکر هیرکانی را به کام مرگ می‌کشاند و امروز هم رقم دیگری گفته شده است. رحیم میدانی ـ معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا ـ به خبرگزاری ایلنا گفته است که در گذشته قرار بود 350 هکتار جنگل تخریب شود، اما ما ارتفاع سد را به اندازه‌ای پایین آوردیم که 96 هکتار جنگل هیرکانی تخریب شود.
کیادلیری ادامه می‌دهد: چطور می‌شود که آمارشان این‌چنین بالا و پایین می‌شود و ارتفاع سد را به ناگاه پایین می‌کشانند؟ این واکنش‌ها نشان می‌دهد که چنین پروژه‌ای پایه و اساس علمی ندارد. این پروژه توجیه ندارد و اجرای آن نیاز منطقه نبوده است. اگر مطالعه شده بود و پایه‌ای قوی داشت، این‌قدر برنامه‌شان را عوض نمی‌کردند.
او توجیهات ساخت این سد را قانع‌کننده ندانسته و می‌گوید: طرح ساخت این سد از ابتدا کارشناسی نشده و تخریب بالای محیط زیست برای چنین طرحی ضرورت ندارد.
جنگل‌های هیرکانی جایگزین ندارد
حال بر اساس ادعای وزارت نیرو، با ساخت این سد در دل جنگل‌های گیلان، 96 هکتار از این جنگل‌های بکر نابود خواهد شد. معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا تأکید کرده بود که در عوض تخریب این میزان از جنگل‌ها، وزارت نیرو متعهد شده است که پنج برابر جنگل‌کاری کند.
رئیس انجمن جنگلبانی اما معتقد است که کاشتن درخت در عوض نابودی این جنگل‌های ارزشمند، بی‌فایده است. به گفته کیادلیری، برای جبران خسارت برای هر هکتار از این جنگل‌ها باید 200 هکتار جنگل کاشت و تجربه نشان می‌دهد کاشت این جنگل‌ها بعید است.
او علاوه بر این تأکید می‌کند که جنگل فقط چوب نیست و جز درخت، عناصر بسیار دیگری دارد: با نابودی یک جنگل، نه فقط درخت، بلکه یک زیستگاه ارزشمند نابود می‌شود؛ زیستگاهی که قدمت دارد و هیچ‌گاه نمی‌توانند چیزی را جایگزین آن کنند. عوارض خسارتی که به این جنگل‌ها وارد می‌شود، بسیار بیشتر از آماری است که اعلام می‌کنند. این آمار فقط یک خسارت سطحی را نشان می‌دهد.
ساخت سد شفارود غلط است
ابتکار پیش از این گفته بود که سیاست سد‌سازی و مهار آب‌های سطحی از طریق سد، برنامه‌ای است که ملاحظات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی زیادی داشته و از جوانب زیادی نیز مورد بررسی کارشناسان و صاحب نظران قرار می‌گیرد. با این وجود اما مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده بود این سد به هیچ عنوان با موازین زیست‌محیطی در این منطقه سازگار نیست و نه‌تنها از محل ساخت این سد با ظرفیت بالا، بلکه به‌خاطر ساخت خود نیروگاه برق، سازمان حفاظت محیط زیست مخالفت خود را اعلام کرده است.
با این وجود مجریان طرح ساخت این سد موافقت مدیرکل منابع طبیعی و مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان را کسب کرده بود. کیادلیری نیز توجیهات ساخت این سد را قابل قبول ندانسته و می‌گوید: وقتی خود سازمان حفاظت محیط زیست چنین طرحی را تأیید نکرده و نسبت به ساخت آن هشدار داده و باز هم سد درحال ساخت است، سخن گفتن از میزان خسارت بی‌فایده است.
همچنین پیش از این نیز بهزاد انگورج ـ معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور ـ گفته بود که این سد مطلقاً ارزیابی زیست‌محیطی ندارد.
رئیس انجمن جنگلبانی ادامه می‌دهد: پیش از انجام چنین پروژه‌هایی لازم است کمیته ارزیابی محیط زیست بررسی کند و اگر تأیید هم شد، سازمان‌های مسئول خسارت طرح را برآورد کنند و اقدامات لازم انجام شود.
وی نیز همچون برخی مسئولان این سازمان معتقد است که احداث سد شفارود با رویکرد حفاظتی سازمان حفاظت محیط زیست مغایرت دارد و می‌گوید: این وضعیت کشور‌های در حال توسعه است. احداث چنین پروژه‌هایی عوارض بسیار زیادی دارد که گریبان همه را می‌گیرد و با نابودی محیط زیست و منابع طبیعی، وقوع بلایای طبیعی هم قابل پیش‌بینی است.
سازمان‌های مسئول عملکردی نمادین دارند
رئیس انجمن جنگلبانی ایران همچنین درباره عملکرد سازمان‌های مسئول می‌گوید: به‌نظر می‌رسد که سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری حالتی سمبلیک پیدا کرده‌اند و زورشان به وزارت نیرو و مسئولان دیگر نمی‌چربد و با احداث این سد بار دیگر این مسأله ثابت شد.
حال بخشی از جنگل‌های بازمانده از دوره سوم زمین‌شناسی که هزاران اصله درخت کمیاب را دربر گرفته است، در سیلاب توسعه نیست و نابود می‌شود و علاوه بر این، ساکنان روستاهای شالم، دوران و سرک را نیز آواره خواهد کرد.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از "جهان صنعت"، بعید به‌نظر می‌رسید که مجریان این پروژه با وجود مخالفت‌های بسیار، دست از ساخت این سد بردارند. بهانه آن‌ها این بود که ساخت سد شفارود که نزدیک به ۵۰ سال پیش آغاز شده، پیشرفتی ۱۷ درصدی داشته است. تکلیف مشخص شد و بر اساس تصمیم جدید وزارت نیرو، ارتفاع شفارود که قرار بود با ارتفاع 137 متر، بلندترین سد کشور باشد، تا حدی پایین بیاید که برخلاف آمارهای پیشین، 96 هکتار جنگل هیرکانی تخریب شود.
رئیس انجمن جنگلبانی ایران اما معتقد است تغییر برنامه ساخت سد شفارود و اظهارات مختلف درباره میزان خسارت این پروژه نشان می‌دهد که ساخت این سد که در دولت نهم در دستور کار قرار گرفت، پایه علمی ندارد.
آمارهایی که در رابطه با تخریب جنگل‌های هیرکانی برای ساخت سد شفارود داده می‌شود، متناقض است. پیش از این مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان حفاظت محیط زیست از مخالفت این سازمان با ساخت سد شفارود به‌دلیل تخریب بیش از ۱۷۵ هکتار از جنگل‌های هیرکانی خبر داده بود. اظهاراتی دیگر از سوی معصومه ابتکار ـ رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ـ از تخریب 500 هکتار از این جنگل‌های ارزشمند خبر می‌داد.
همچنین هادی کیادلیری ـ رئیس انجمن جنگلبانی ایران ـ در گفت‌وگو با "جهان صنعت" در این‌باره می‌گوید: علاوه بر این آمارهای متفاوت، برآورد شده بود که آبگیری این سد سه هزار هکتار از جنگل‌های بکر هیرکانی را به کام مرگ می‌کشاند و امروز هم رقم دیگری گفته شده است. رحیم میدانی ـ معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا ـ به خبرگزاری ایلنا گفته است که در گذشته قرار بود 350 هکتار جنگل تخریب شود، اما ما ارتفاع سد را به اندازه‌ای پایین آوردیم که 96 هکتار جنگل هیرکانی تخریب شود.
کیادلیری ادامه می‌دهد: چطور می‌شود که آمارشان این‌چنین بالا و پایین می‌شود و ارتفاع سد را به ناگاه پایین می‌کشانند؟ این واکنش‌ها نشان می‌دهد که چنین پروژه‌ای پایه و اساس علمی ندارد. این پروژه توجیه ندارد و اجرای آن نیاز منطقه نبوده است. اگر مطالعه شده بود و پایه‌ای قوی داشت، این‌قدر برنامه‌شان را عوض نمی‌کردند.
او توجیهات ساخت این سد را قانع‌کننده ندانسته و می‌گوید: طرح ساخت این سد از ابتدا کارشناسی نشده و تخریب بالای محیط زیست برای چنین طرحی ضرورت ندارد.
جنگل‌های هیرکانی جایگزین ندارد
حال بر اساس ادعای وزارت نیرو، با ساخت این سد در دل جنگل‌های گیلان، 96 هکتار از این جنگل‌های بکر نابود خواهد شد. معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا تأکید کرده بود که در عوض تخریب این میزان از جنگل‌ها، وزارت نیرو متعهد شده است که پنج برابر جنگل‌کاری کند.
رئیس انجمن جنگلبانی اما معتقد است که کاشتن درخت در عوض نابودی این جنگل‌های ارزشمند، بی‌فایده است. به گفته کیادلیری، برای جبران خسارت برای هر هکتار از این جنگل‌ها باید 200 هکتار جنگل کاشت و تجربه نشان می‌دهد کاشت این جنگل‌ها بعید است.
او علاوه بر این تأکید می‌کند که جنگل فقط چوب نیست و جز درخت، عناصر بسیار دیگری دارد: با نابودی یک جنگل، نه فقط درخت، بلکه یک زیستگاه ارزشمند نابود می‌شود؛ زیستگاهی که قدمت دارد و هیچ‌گاه نمی‌توانند چیزی را جایگزین آن کنند. عوارض خسارتی که به این جنگل‌ها وارد می‌شود، بسیار بیشتر از آماری است که اعلام می‌کنند. این آمار فقط یک خسارت سطحی را نشان می‌دهد.
ساخت سد شفارود غلط است
ابتکار پیش از این گفته بود که سیاست سد‌سازی و مهار آب‌های سطحی از طریق سد، برنامه‌ای است که ملاحظات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی زیادی داشته و از جوانب زیادی نیز مورد بررسی کارشناسان و صاحب نظران قرار می‌گیرد. با این وجود اما مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده بود این سد به هیچ عنوان با موازین زیست‌محیطی در این منطقه سازگار نیست و نه‌تنها از محل ساخت این سد با ظرفیت بالا، بلکه به‌خاطر ساخت خود نیروگاه برق، سازمان حفاظت محیط زیست مخالفت خود را اعلام کرده است.
با این وجود مجریان طرح ساخت این سد موافقت مدیرکل منابع طبیعی و مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان را کسب کرده بود. کیادلیری نیز توجیهات ساخت این سد را قابل قبول ندانسته و می‌گوید: وقتی خود سازمان حفاظت محیط زیست چنین طرحی را تأیید نکرده و نسبت به ساخت آن هشدار داده و باز هم سد درحال ساخت است، سخن گفتن از میزان خسارت بی‌فایده است.
همچنین پیش از این نیز بهزاد انگورج ـ معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور ـ گفته بود که این سد مطلقاً ارزیابی زیست‌محیطی ندارد.
رئیس انجمن جنگلبانی ادامه می‌دهد: پیش از انجام چنین پروژه‌هایی لازم است کمیته ارزیابی محیط زیست بررسی کند و اگر تأیید هم شد، سازمان‌های مسئول خسارت طرح را برآورد کنند و اقدامات لازم انجام شود.
وی نیز همچون برخی مسئولان این سازمان معتقد است که احداث سد شفارود با رویکرد حفاظتی سازمان حفاظت محیط زیست مغایرت دارد و می‌گوید: این وضعیت کشور‌های در حال توسعه است. احداث چنین پروژه‌هایی عوارض بسیار زیادی دارد که گریبان همه را می‌گیرد و با نابودی محیط زیست و منابع طبیعی، وقوع بلایای طبیعی هم قابل پیش‌بینی است.
سازمان‌های مسئول عملکردی نمادین دارند
رئیس انجمن جنگلبانی ایران همچنین درباره عملکرد سازمان‌های مسئول می‌گوید: به‌نظر می‌رسد که سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری حالتی سمبلیک پیدا کرده‌اند و زورشان به وزارت نیرو و مسئولان دیگر نمی‌چربد و با احداث این سد بار دیگر این مسأله ثابت شد.
حال بخشی از جنگل‌های بازمانده از دوره سوم زمین‌شناسی که هزاران اصله درخت کمیاب را دربر گرفته است، در سیلاب توسعه نیست و نابود می‌شود و علاوه بر این، ساکنان روستاهای شالم، دوران و سرک را نیز آواره خواهد کرد.
نظرات بینندگان