ثبت جهانی ماسوله؛ رؤیای دوردست
ثبت ملی روستای تاریخی (شهرک) "ماسوله" چهل ساله شد. ثبت ملی چتری است که قرار است یک اثر، یک مجموعه یا یک روستای تاریخی را در مقابل هرگونه تعرض و تداخل حفاظت کند؛ اما ثبت ملی در کشور ما هرگز از پس آنچه برعهده گرفته است، برنیامده.
ثبت ملی روستای تاریخی (شهرک) "ماسوله" چهل ساله شد. ثبت ملی چتری است که قرار است یک اثر، یک مجموعه یا یک روستای تاریخی را در مقابل هرگونه تعرض و تداخل حفاظت کند؛ اما ثبت ملی در کشور ما هرگز از پس آنچه برعهده گرفته است، برنیامده. چهل ساله شدن ثبت این روستای زیبا هم هرگز نتوانست آن زندگی پلکانی را که سقف هر همسایه، سایه سر همسایه دیگری می‌شد از دستبرد ساخت و سازها نجات دهد تا این ساخت و سازها به گفته مدیر پایگاه ملی شهرک تاریخی ماسوله، بزرگترین مانع بر سر ثبت جهانی مشهورترین روستای کشور باشد.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از "ایران"، ثبت جهانی ماسوله از سال 83 کلید خورد؛ 9 سال پیش. شهریور سال 87 بود که نماینده منطقه‌ای یونسکو به رشت رفت تا درباره ثبت جهانی این شهرک به گفت‌و‌گو بنشیند. افت‌وخیز ثبت جهانی ماسوله ادامه داشت تا سال 90 که دوباره ثبت جهانی آن روی میز مذاکره آمد. چنبره ساخت و سازها اما زودتر به جان ماسوله افتاد و حریم منظره آن از دید گردشگران خط خورد. منظری که تا پیش ازاینکه تیغ نوسازی و ساخت و ساز به جانش زخم بزند همین که از حلقه درختان سبزی که ترا از فومن به ماسوله می‌رساند در می‌آمدی با همه همسایگی‌اش در دل چشمانت می‌نشست. آن لحظه سبز و رؤیایی خط خورد و ساخت و سازها روستای ماسوله را به شهرک تاریخی ماسوله تغییر دادند. شهرک بزک شده با کالای چینی! این همه بلایی که سر ماسوله آمد نیست.
سید محمد بهشتی رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی به خبرنگارما می‌گوید که در روستای ماسوله پلی چوبی وجود داشت که با هر بار سیل خراب می‌شد. اهالی روستا همین که سیل آرام می‌گرفت دوباره پل چوبی دیگری را جایگزین پل می‌کردند، اما مسئولان بعد از یک مدت تصمیم می‌گیرند کا را یکسره کنند. یک پل آهنی به جای پلی که با هر سیلاب می‌شکست. نتیجه‌اش چه شد؟ بهشتی می‌گوید سیل آمد به جان روستا و مردم افتاد. یکی از کارشناسان منابع طبیعی استان هم این مسأله را تأیید می‌کند و به «ایران» می‌گوید: «در آن حادثه دو نفر از کارکنان منابع طبیعی هم جان خود را از دست دادند.» بهشتی می‌گوید این اتفاق یعنی اینکه با طبیعت سرزمین خود غریبه ایم. به گفته او بومی‌های محل می‌دانستند که آن پل چوبی وقتی در مقابل سیل قرار می‌گرفت، شدت سیل را با شکستن خود کاهش می‌داد و از خسارت بیشتر جلوگیری می‌کرد اما با ساخت یک پل آهنی سیلاب را به زندگی مردم روانه کردند!
سال 90هم کاری از پیش نرفت و ماسوله با‌وجود همه انتظارها جهانی نشد. آن هماهنگی و یکپارچگی که باید در سازمان‌های مختلف برای جهانی شدن آن وجود داشته باشد هرگز به هم چفت نشد. ساخته شدن 11 ساختمان اداره برق، آب و فاضلاب، مخابرات، هواشناسی، تعاونی صنایع دستی، درمانگاه، دو واحد تجاری، دو واحد مسکونی در حریم فضای سبز هم سنگ بزرگ را پیش پای ماسوله (سرزمین دختران کار، دختران انتظار)نهاد.
مصطفی پورعلی مدیر پایگاه ملی شهرک تاریخی ماسوله می‌گوید: اولویت رفع مشکل ثبت ماسوله تخریب ساختمان‌های اداره برق و مخابرات است. به گفته او برای رفع این مشکل در مرحله اول پیشنهاد شده است دو ساختمان اداره برق و مخابرات به طور موقت برای ۳ تا ۵ سال به داخل بافت ماسوله انتقال داده شده تا با تخریب این دوبنا بخشی از حریم فضای سبز ماسوله آزاد شود و مراحل ثبت ادامه یابد، اگرچه از سال ۷۶ نواحی پایین‌دست بافت تاریخی ماسوله در حریم فضای سبز قرار گرفت و ساخت و ساز در آن ممنوع شد اما مشکل ۱۱ ساختمان ناهمگون که در این قسمت این شهر تاریخی قرار دارد تاکنون حل نشده است. البته مشکلات به همین جا ختم نمی‌شود به گفته او در حال حاضر مدیریت دستگاه‌های
خدمات رسان در شهرک تاریخی ماسوله جداگانه است که بر اساس شرط یونسکو باید این مدیریت منسجم و یکپارچه شود.
ماسوله به گفته دارایی یکی از اعضای شورای آن، تنها شهر سه بعدی کشور است. او هم بازسازی‌ها را باعث تغییر چهره تاریخی بناهای ماسوله می‌داند و می‌گوید: «نبود پارکینگ مناسب، دسترسی به اینترنت، رعایت نکردن ضوابط حاکم بر حرایم منظری شهر تاریخی و مغایرت کاربریها و ساخت و سازهای انجام شده واقع در این حرایم (ساختمان‌های اداری)، توجه نکردن به میراث معنوی غنی موجود (آداب آیینی، مراسم مذهبی و... ) توجه نکردن به اصالت و یکپارچگی شهر تاریخی (روشهای سنتی ساخت، معماری) و تلاش در جهت غنی‌سازی آن، نبود مدیریت منسجم با رویکرد حفاظتی و توسعه پایدار بوم آورد، توجه نکردن به ظرفیتهای تاریخی و فرهنگی با رویکرد گردشگری، تکافو نکردن اعتبارات مورد نیاز برای تحقق اهداف حفاظتی و توسعهای از مهمترین موانع ثبت جهانی ماسوله محسوب میشود.» قدمت خانه‌های ماسوله به زندیه، قاجاریه و پهلوی می‌رسد.
مـحمدعلی نـجفی استاندار گیلان هم از طرح جامع ویژه ماسوله که از سوی شورای عالی معماری و شهرسازی کشور ابلاغ شده خبر می‌دهد که در آن بر حفاظت از بافت تاریخی و ارزشمند این شهر و استفاده از تمام قابلیت‌های گردشگری آن تأکید شده است. به گفته نجفی بر اساس این طرح باید سه نوع از گردشگری تاریخی، طبیعی و ورزشی ماسوله گسترش یابد و در عین حال برخی طرح‌های عمرانی شهر با سرعت بیشتری به ثمر برسد. اما همان‌طور که مدیر پایگاه ماسوله می‌گوید طلسم ثبت جهانی تنها با همصدایی و همنوایی دستگاه‌هایی چون شرکت برق و مخابرات در تخریب چند ساختمان می‌شکند. تلاش‌ها برای این همنوایی به گفته «مصطفی پورعلی» تا به امروز جواب نداده است. او یک دلیل این ماجرا را هم کمبود اعتبارات این دستگاه می‌داند اما همکاری نکردن هم شانس ماسوله را برای قرار گرفتن در فهرست شهرهای توریستی یونسکو به محاق می‌برد. او اعتقاد دارد میراث فرهنگی به تنهایی قادر به برداشتن موانع ثبت جهانی ماسوله نیست، هرچند افق نزدیکی برای ثبت جهانی ماسوله دیده نمی‌شود اما ثبت جهانی تنها اقدام ضروری و شایسته برای نجات این روستا-شهر نیست پس از ثبت جهانی و حتی پیش از ثبت جهانی باید حصر را شکست و این شهر تاریخی را از چنبره دست ساخته‌های چینی درآورد و راه را برای صنایع دستی داخلی باز کرد!
رضا علیزاده مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان یکی از اهداف تشکیل طرح جامع ماسوله را رسیدگی به رفع موانع ثبت ماسوله در یونسکو می‌داند: «از سال گذشته برای اینکه نظام خردمندانه‌ای برای مدیریت یکپارچه ماسوله با حضور کارشناسان و صاحبنظران تشکیل شود، این شورا شکل گرفت و هدف از فعالیت این شورا تعیین ضابطه و چارچوبی است که بتواند نوع ساخت و ساز و شرایط توسعه ماسوله را تضمین کند. اما آنچه که مهمتر به نظر می‌رسد تلاش این شورا برای رفع موانع ثبت ماسوله در یونسکو است.»
او نیز تأیید می‌کند موانعی چون ساختمان برق و مخابرات باعث شده منظر ماسوله مخدوش شود. به گفته علیزاده مطمئناً آزادسازی بناها و چگونگی فراهم شدن شرایط آزادسازی یکی از اولویت‌هایی است که در دستور کار این شورا قرار دارد زیرا وجود این موانع باعث شده که ثبت ماسوله به تعویق بیفتد و لازم است که با همکاری هر چه بیشتر سایر دستگاه‌ها این موانع از سر راه ثبت ماسوله در فهرست جهانی یونسکو برداشته شود.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از "ایران"، ثبت جهانی ماسوله از سال 83 کلید خورد؛ 9 سال پیش. شهریور سال 87 بود که نماینده منطقه‌ای یونسکو به رشت رفت تا درباره ثبت جهانی این شهرک به گفت‌و‌گو بنشیند. افت‌وخیز ثبت جهانی ماسوله ادامه داشت تا سال 90 که دوباره ثبت جهانی آن روی میز مذاکره آمد. چنبره ساخت و سازها اما زودتر به جان ماسوله افتاد و حریم منظره آن از دید گردشگران خط خورد. منظری که تا پیش ازاینکه تیغ نوسازی و ساخت و ساز به جانش زخم بزند همین که از حلقه درختان سبزی که ترا از فومن به ماسوله می‌رساند در می‌آمدی با همه همسایگی‌اش در دل چشمانت می‌نشست. آن لحظه سبز و رؤیایی خط خورد و ساخت و سازها روستای ماسوله را به شهرک تاریخی ماسوله تغییر دادند. شهرک بزک شده با کالای چینی! این همه بلایی که سر ماسوله آمد نیست.
سید محمد بهشتی رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی به خبرنگارما می‌گوید که در روستای ماسوله پلی چوبی وجود داشت که با هر بار سیل خراب می‌شد. اهالی روستا همین که سیل آرام می‌گرفت دوباره پل چوبی دیگری را جایگزین پل می‌کردند، اما مسئولان بعد از یک مدت تصمیم می‌گیرند کا را یکسره کنند. یک پل آهنی به جای پلی که با هر سیلاب می‌شکست. نتیجه‌اش چه شد؟ بهشتی می‌گوید سیل آمد به جان روستا و مردم افتاد. یکی از کارشناسان منابع طبیعی استان هم این مسأله را تأیید می‌کند و به «ایران» می‌گوید: «در آن حادثه دو نفر از کارکنان منابع طبیعی هم جان خود را از دست دادند.» بهشتی می‌گوید این اتفاق یعنی اینکه با طبیعت سرزمین خود غریبه ایم. به گفته او بومی‌های محل می‌دانستند که آن پل چوبی وقتی در مقابل سیل قرار می‌گرفت، شدت سیل را با شکستن خود کاهش می‌داد و از خسارت بیشتر جلوگیری می‌کرد اما با ساخت یک پل آهنی سیلاب را به زندگی مردم روانه کردند!
سال 90هم کاری از پیش نرفت و ماسوله با‌وجود همه انتظارها جهانی نشد. آن هماهنگی و یکپارچگی که باید در سازمان‌های مختلف برای جهانی شدن آن وجود داشته باشد هرگز به هم چفت نشد. ساخته شدن 11 ساختمان اداره برق، آب و فاضلاب، مخابرات، هواشناسی، تعاونی صنایع دستی، درمانگاه، دو واحد تجاری، دو واحد مسکونی در حریم فضای سبز هم سنگ بزرگ را پیش پای ماسوله (سرزمین دختران کار، دختران انتظار)نهاد.
مصطفی پورعلی مدیر پایگاه ملی شهرک تاریخی ماسوله می‌گوید: اولویت رفع مشکل ثبت ماسوله تخریب ساختمان‌های اداره برق و مخابرات است. به گفته او برای رفع این مشکل در مرحله اول پیشنهاد شده است دو ساختمان اداره برق و مخابرات به طور موقت برای ۳ تا ۵ سال به داخل بافت ماسوله انتقال داده شده تا با تخریب این دوبنا بخشی از حریم فضای سبز ماسوله آزاد شود و مراحل ثبت ادامه یابد، اگرچه از سال ۷۶ نواحی پایین‌دست بافت تاریخی ماسوله در حریم فضای سبز قرار گرفت و ساخت و ساز در آن ممنوع شد اما مشکل ۱۱ ساختمان ناهمگون که در این قسمت این شهر تاریخی قرار دارد تاکنون حل نشده است. البته مشکلات به همین جا ختم نمی‌شود به گفته او در حال حاضر مدیریت دستگاه‌های
خدمات رسان در شهرک تاریخی ماسوله جداگانه است که بر اساس شرط یونسکو باید این مدیریت منسجم و یکپارچه شود.
ماسوله به گفته دارایی یکی از اعضای شورای آن، تنها شهر سه بعدی کشور است. او هم بازسازی‌ها را باعث تغییر چهره تاریخی بناهای ماسوله می‌داند و می‌گوید: «نبود پارکینگ مناسب، دسترسی به اینترنت، رعایت نکردن ضوابط حاکم بر حرایم منظری شهر تاریخی و مغایرت کاربریها و ساخت و سازهای انجام شده واقع در این حرایم (ساختمان‌های اداری)، توجه نکردن به میراث معنوی غنی موجود (آداب آیینی، مراسم مذهبی و... ) توجه نکردن به اصالت و یکپارچگی شهر تاریخی (روشهای سنتی ساخت، معماری) و تلاش در جهت غنی‌سازی آن، نبود مدیریت منسجم با رویکرد حفاظتی و توسعه پایدار بوم آورد، توجه نکردن به ظرفیتهای تاریخی و فرهنگی با رویکرد گردشگری، تکافو نکردن اعتبارات مورد نیاز برای تحقق اهداف حفاظتی و توسعهای از مهمترین موانع ثبت جهانی ماسوله محسوب میشود.» قدمت خانه‌های ماسوله به زندیه، قاجاریه و پهلوی می‌رسد.
مـحمدعلی نـجفی استاندار گیلان هم از طرح جامع ویژه ماسوله که از سوی شورای عالی معماری و شهرسازی کشور ابلاغ شده خبر می‌دهد که در آن بر حفاظت از بافت تاریخی و ارزشمند این شهر و استفاده از تمام قابلیت‌های گردشگری آن تأکید شده است. به گفته نجفی بر اساس این طرح باید سه نوع از گردشگری تاریخی، طبیعی و ورزشی ماسوله گسترش یابد و در عین حال برخی طرح‌های عمرانی شهر با سرعت بیشتری به ثمر برسد. اما همان‌طور که مدیر پایگاه ماسوله می‌گوید طلسم ثبت جهانی تنها با همصدایی و همنوایی دستگاه‌هایی چون شرکت برق و مخابرات در تخریب چند ساختمان می‌شکند. تلاش‌ها برای این همنوایی به گفته «مصطفی پورعلی» تا به امروز جواب نداده است. او یک دلیل این ماجرا را هم کمبود اعتبارات این دستگاه می‌داند اما همکاری نکردن هم شانس ماسوله را برای قرار گرفتن در فهرست شهرهای توریستی یونسکو به محاق می‌برد. او اعتقاد دارد میراث فرهنگی به تنهایی قادر به برداشتن موانع ثبت جهانی ماسوله نیست، هرچند افق نزدیکی برای ثبت جهانی ماسوله دیده نمی‌شود اما ثبت جهانی تنها اقدام ضروری و شایسته برای نجات این روستا-شهر نیست پس از ثبت جهانی و حتی پیش از ثبت جهانی باید حصر را شکست و این شهر تاریخی را از چنبره دست ساخته‌های چینی درآورد و راه را برای صنایع دستی داخلی باز کرد!
رضا علیزاده مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان یکی از اهداف تشکیل طرح جامع ماسوله را رسیدگی به رفع موانع ثبت ماسوله در یونسکو می‌داند: «از سال گذشته برای اینکه نظام خردمندانه‌ای برای مدیریت یکپارچه ماسوله با حضور کارشناسان و صاحبنظران تشکیل شود، این شورا شکل گرفت و هدف از فعالیت این شورا تعیین ضابطه و چارچوبی است که بتواند نوع ساخت و ساز و شرایط توسعه ماسوله را تضمین کند. اما آنچه که مهمتر به نظر می‌رسد تلاش این شورا برای رفع موانع ثبت ماسوله در یونسکو است.»
او نیز تأیید می‌کند موانعی چون ساختمان برق و مخابرات باعث شده منظر ماسوله مخدوش شود. به گفته علیزاده مطمئناً آزادسازی بناها و چگونگی فراهم شدن شرایط آزادسازی یکی از اولویت‌هایی است که در دستور کار این شورا قرار دارد زیرا وجود این موانع باعث شده که ثبت ماسوله به تعویق بیفتد و لازم است که با همکاری هر چه بیشتر سایر دستگاه‌ها این موانع از سر راه ثبت ماسوله در فهرست جهانی یونسکو برداشته شود.
نظرات بینندگان