ترکیه بهتازگی خریدار چای ایران شده است. قسمتی از سرزمینهای حوزه دریای اژه، چایکاریهای وسیعی را در خود جای داده که تعداد زیادی از زنان و مردان کشاورز را به خود جذب کرده است. باغات و مزارع چای در ترکیه همه و همه زیر نظر اداره کلی مدیریت میشوند که مدرنیزه کردن، برداشت و نگهداری بوتههای چای را به کشتکاران واگذار کرده است و به این طریق، پشتوانه حرکت بهسوی توسعه در امر چایکاری در این کشور با نگاه علمی وزارت کشاورزی (تارم باکانلیقی) آغاز شد. حال این صنعت با ماشینیزه و مکانیزه و علمی شدن میرود که نیاز جامعه ترک را تأمین کند. آنچه بسیار حائز اهمیت است، نگاه ملی مردم ترک به چای کاشت میهنشان است که چه باافتخار از چایکاریهای مناطق یاد میکنند و این نگاه مردمی است که حمایت میکند از چایکار؛ درحالی که ما به چای سیلان، هندوستان و چایکاریهای جنوب شرق آسیا چشم دوختهایم و متأسفانه بهترین چای بهاره شمال را هم حاضر نیستیم با چای خارجی مخلوط کنیم و خاکه چای یک بار مصرف خارجی را به چای اصیل بدون اسانس ایران زمین ترجیح میدهیم. حال باید دید مشکل چای ایرانی چیست؟ در مدیریت تولید، در کارخانههای فرآوری، در ماشینآلات کهنه، در اسلوب چیدمان و برداشت، در نگهداری بوتههای چای، در بستهبندی، در نحوه تبلیغات یا مجموعهای از آنها. وقتی کاشف السلطنه بوته چای را در جوف عصای خود پنهانی به ایران آورد و با چه عشق و عرق ملی و میهنی، اولین بوته را در لاهیجان بهبار نشاند، قطعاً آرزوی استفاده همگانی ملت ایران از چای محصول ایران را داشت. از سوی دیگر، چند سال پیش بهعلت عدم خرید محصول از سوی دولت، کلی چای در انبارها پوسیده و تبدیل به کود شد. حال خبرهای خوشی به گوش میرسد: چای ایران در تایوان و ترکیه مشتری پیدا کرده و دریچهای بهسوی جنوب شرق و غرب باز شده است. در همین حال، تولیدکنندگان نیز باید وظایف اصلی خود را برای حفظ کیفیت و بازارهای صادراتی چای انجام دهند. دقت در فرآوری و بستهبندی، مشتریمداری و کشف بازارهای جدید از طریق رایزنهای اقتصادی، از جمله این وظایف بهشمار میآید. باید چای ایران را به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و حوزه کشورهای ساحل دریای مدیترانه معرفی کنیم و سمینار و همایش مشترک چای، چایکاری و بازرگانی چای با ترکها برگزار کنیم. هر جنسی صادر شود، ارز وارد مملکت میشود که به هر پنی آن احتیاج داریم. بلندای کوه مشکلات صادرات را نگاه نکنیم و به صادر کردن و نگاه صادراتی ایمان داشته باشیم.
• دبیر کل شورای مشترک ایران و ترکیه •• روزنامه جهان صنعت، شماره 2823، 8 خرداد 1393
سیدمحسن سنجری: وقتی با وجود اینهمه اسناد متقن همچنان از افسانه دانه در عصا سخن به میان میآید، چه کسی را بابت باور نکردن چای ایرانی باید شماتت کرد؟!!!