تأثیر گردشگری بر اقتصاد لاهیجان
مرضیه غنیپور
گردشگری در عصر حاضر، بهعنوان صنعت بدون دود، توانمندیها و طرفداران بسیاری دارد. رشد قابل توجه و چشمگیر گردشگری در پنجاه سال گذشته، نشاندهنده اهمیت فراوان اقتصادی و اجتماعی این پدیده است.
ایران با توجه به تمدن کهن خود، از کشورهای صاحب سابقه در گردشگری محسوب میشود. این سابقه با توجه به دو عامل اصلی، قابل تحلیل و بررسی است: یکی موقعیت جغرافیایی، سیاسی و جذابیتهای متنوع و فراوان طبیعی، تاریخی و فرهنگی کشور، و دیگری ویژگیهای اخلاقی و فرهنگی و علاقهای که ایرانیان به سیر و سفر و مهماننوازی دارند.
بهمنظور تنوع بخشیدن به منابع رشد اقتصادی و درآمدهای ارزی و همچنین ایجاد فرصتهای شغلی جدید در کشور، توسعه صنعت گردشگری از اهمیت فراوانی برخوردار است، چرا که ایران از نظر جاذبههای گردشگری، جزء ده کشور برتر و از حیث تمدنی جزء ۵ کشور تمدنی جهان قرار دارد که این امر، نشاندهنده جاذبههای متنوع و منحصر به فرد تاریخی، مذهبی، فرهنگی و طبیعی این کشور است.
حوزه مورد مطالعه شهر لاهیجان میباشد که از تنوع جاذبههای توریستی برخوردار بوده و بهعنوان شهر نمونه گردشگری طبیعی و تاریخی جهان اسلام در سال ۱۳۸۴ شناخته شده است.
در راستای شناخت، تجزیه و تحلیل و ارزیابی مکانیسم نقشآفرین گردشگری در توسعه اقتصادی شهر لاهیجان و بررسی اثرات مثبت و منفی گردشگری بر اساس پرسشنامههایی که بین گردشگران، بازاریان و کارشناسان شهر لاهیجان در سال ۱۳۹۱ توزیع گردید، نتایج و آماری بهدست آمده است که دانستن این آمار شاید گامی کوچک در راستای بهبود گردشگری شهر لاهیجان و کم کردن مشکلات آن باشد. همچنین آمار بهدست آمده در زمینههای مختلف، مسئولان شهری را با مسائلی در ارتباط با گردشگری شهری لاهیجان آگاه میکند.
امید است با همکاری نهادهای مختلف و مردم عزیز شهر لاهیجان از پتانسیل بالای گردشگری این شهر در راستای ارتقاء هرچه بیشتر خدمات و تسهیلات گردشگری به گردشگران و همچنین تبعات مثبت اقتصادی این صنعت در بهترین وجه بهرهبرداری شود.
مطالعات صورتگرفته جهت اخذ رساله کارشناسی ارشد و تحت عنوان "بررسی تأثیر گردشگری شهری بر اقتصاد شهر" (مطالعه موردی شهر لاهیجان) انجام شده است.
آمار و ارقام مربوط به سال ۱۳۹۱ و شیوه گردآوری دادهها بهصورت میدانی و تحت قالب پرسشنامه و مصاحبه میباشد. بخشی از نتایج بهدست آمده به شرح زیر است:
29.5 درصد از افراد در سفر خود به شهر لاهیجان، هتل را برای اقامت خود برمیگزینند، 6.5 درصد از آنها مسافرخانه و 14 درصد از افراد منازل اجارهای را انتخاب مینمایند که در مجموع 50 درصد از مسافران در مکانهایی مستقر میشوند که موجب افزایش درآمد و اشتغال خواهد شد.
از دیگر مؤلفههایی که میتواند بهعنوان شاخص درآمد و اشتغال محسوب شود، "وسیله سفر" است. آن گروه از افراد که اظهار نمودهاند که با خودرو شخصی خود به این شهر سفر مینمایند، 82 درصد میباشند که بهنوعی با تهیه مصارف سوختی که منحصراً مربوط به مسافرت میباشد، موجب افزایش درآمد میشوند؛ 15.2 درصد از افراد با اتوبوس و مینیبوس سفر میکنند و نزدیک به 2 درصد دیگر نیز با هواپیما و بدیهی است که به این سبب موجبات افزایش درآمد و اشتغال را فراهم میآورند و موجب بهبودی اوضاع اقتصادی شهر خواهد شد.
قطعاً "میزان خریداری سوغات توسط مسافران"، عامل بسیار مهمی در نوع تغییرات اقتصادی شهر لاهیجان محسوب میشود که هرچه این خریداری بیشتر باشد، میزان درآمد و اشتغال افراد بیشتر شده و فعالیتهای اقتصادی مربوطه رونق بیشتری مییابند و بدین ترتیب، متغیر اقتصاد شهری در وضعیت مطلوبتری قرار خواهد گرفت.
گردشگران مورد بررسی در این تحقیق، درخصوص تهیه سوغات اینگونه اظهار نمودهاند: 18.3 درصد از افراد خیلی زیاد، 29 درصد از افراد زیاد، 31 درصد متوسط، 14.5 درصد کم و 6.5 درصد خیلی کم به تهیه سوغات از شهر لاهیجان میپردازند. بهعبارتی، تنها 21 درصد از افراد در سفر خود به این شهر کم و یا خیلی کم و 79 درصد مابقی به تهیه سوغات میپردازند و به این ترتیب، با این عمل جریانات خرید و فروش سوغات در لاهیجان با روند تندتر و در جهت مثبت حرکت میکند و به این دلیل، رویداد رونق اقتصادی در نتیجه افزایش متغیرهای پنهان درآمد و اشتغال، مشاهده خواهد شد.
بیشترین مشکلات موجود از نظر پاسخگویان، مربوط به "عدم وجود پارکینگ مناسب برای وسائط نقلیه" با 26.4 درصد میباشد و سپس مشکلات مربوط به محل اقامت با 24.8 درصد و بعد از آن، مشکلات مرتبط با "امکانات بهداشتی" با 21.4 درصد بهترتیب عمدهترین مشکلات شهر لاهیجان میباشند.
هریک از امکانات رفاهی موجود در شهرستان لاهیجان را از دیدگاه گردشگران ارزیابی نمودیم که مطلوبترین وضعیت ممکن برای نانواییها و فروشگاهها با متوسط امتیازات 3.22 و 3.19 گزارش شده است و کمترین امتیاز به سرویسهای بهداشتی و پارکینگها با متوسط امتیاز 1.94 و 1.95 تعلق گرفته است.
بنابراین بیشترین محدودیتها و کمبودها درخصوص سرویسهای بهداشتی و پارکینگ میباشد و از طرفی، متوسط امتیاز امکانات رفاهی، وضعیت حمل و نقل، اطلاعرسانی، پارکینگ، سرویسهای بهداشتی، نمازخانه، امکانات بهداشتی و درمانی و فضای بازی برای کودکان کمتر از ۳ سال (نماینده یا معرف سطح متوسط) میباشد. بهعبارتی، شهرستان لاهیجان برای رونق وضعیت گردشگری باید درخصوص تمامی این موارد اقدامات اصلاحکننده را درپیش گیرد و مهمتر از همه، هیچیک از این امکانات، متوسط مقداری در سطح خوب (۴) و یا خیلی خوب (۵) ندارند و این خود بر گفتههای پیشین تأکید میکند و مراکز مربوطه باید با توجه به قابلیتهای ممکن گردشگری در لاهیجان، امکانات هرچه بهتری را برای جذب توریست فراهم آورند.
با توجه به آمار فوق که تنها بخشی از مطالعات صورتگرفته میباشد، میتوان راهکارهایی را در راستای ارتقاء صنعت گردشگری در شهر لاهیجان ارائه داد که اهم پیشنهادات به شرح زیر است:
- توسعه تأسیسات و تجهیزات اقامتی ـ پذیرایی و تفریحی.
- ایجاد و توسعه تأسیسات و مکانهای ارزان قیمت اقامتی برای استفاده عموم گردشگران بهمنظور جلوگیری از تجمع و خوابیدن در خیابانها.
- توسعه و ایجاد مراکز خرید مدرن با جاذبههای بصری مناسب.
- ایجاد پارکینگهای مناسب و کافی در سطح شهر و اماکن گردشگرپذیر.
- آگاهی دادن به گردشگران از طریق شبکههای اطلاعرسانی مناسب جهت معرفی جاذبههای گردشگری (کانال تلویزیونی اختصاصی، شبکه رادیویی با موج کوتاه، پورتال جامع گردشگری)
- کنترل فعالیت بخشهای خدماتی و تجاری، بهویژه در زمینه کیفیت و قیمت کالا.
- تنوع بخشی به مراکز اقامتی در جهت جوابگویی به گردشگران با وضعیتهای مالی مختلف.
- تنوع بخشی به فعالیتهای تفریحی از طریق ایجاد فضاهای بازی مدرن و مناسب.
- احیاء بخشهای تخریب شده فضاهای سبز با مشارکت گردشگران و مردم.
- نظافت شهر در مواقع ورود گردشگران و ایجاد سطل زبالهها و سرویس بهداشتی بیشتر در سطح شهر.
- سرویسهای حمل و نقل شهری، مانند ون و اتوبوسهای شهری برای جابهجا کردن مناسب گردشگران به نقاط مختلف شهر.
ایران با توجه به تمدن کهن خود، از کشورهای صاحب سابقه در گردشگری محسوب میشود. این سابقه با توجه به دو عامل اصلی، قابل تحلیل و بررسی است: یکی موقعیت جغرافیایی، سیاسی و جذابیتهای متنوع و فراوان طبیعی، تاریخی و فرهنگی کشور، و دیگری ویژگیهای اخلاقی و فرهنگی و علاقهای که ایرانیان به سیر و سفر و مهماننوازی دارند.
بهمنظور تنوع بخشیدن به منابع رشد اقتصادی و درآمدهای ارزی و همچنین ایجاد فرصتهای شغلی جدید در کشور، توسعه صنعت گردشگری از اهمیت فراوانی برخوردار است، چرا که ایران از نظر جاذبههای گردشگری، جزء ده کشور برتر و از حیث تمدنی جزء ۵ کشور تمدنی جهان قرار دارد که این امر، نشاندهنده جاذبههای متنوع و منحصر به فرد تاریخی، مذهبی، فرهنگی و طبیعی این کشور است.
حوزه مورد مطالعه شهر لاهیجان میباشد که از تنوع جاذبههای توریستی برخوردار بوده و بهعنوان شهر نمونه گردشگری طبیعی و تاریخی جهان اسلام در سال ۱۳۸۴ شناخته شده است.
در راستای شناخت، تجزیه و تحلیل و ارزیابی مکانیسم نقشآفرین گردشگری در توسعه اقتصادی شهر لاهیجان و بررسی اثرات مثبت و منفی گردشگری بر اساس پرسشنامههایی که بین گردشگران، بازاریان و کارشناسان شهر لاهیجان در سال ۱۳۹۱ توزیع گردید، نتایج و آماری بهدست آمده است که دانستن این آمار شاید گامی کوچک در راستای بهبود گردشگری شهر لاهیجان و کم کردن مشکلات آن باشد. همچنین آمار بهدست آمده در زمینههای مختلف، مسئولان شهری را با مسائلی در ارتباط با گردشگری شهری لاهیجان آگاه میکند.
امید است با همکاری نهادهای مختلف و مردم عزیز شهر لاهیجان از پتانسیل بالای گردشگری این شهر در راستای ارتقاء هرچه بیشتر خدمات و تسهیلات گردشگری به گردشگران و همچنین تبعات مثبت اقتصادی این صنعت در بهترین وجه بهرهبرداری شود.
مطالعات صورتگرفته جهت اخذ رساله کارشناسی ارشد و تحت عنوان "بررسی تأثیر گردشگری شهری بر اقتصاد شهر" (مطالعه موردی شهر لاهیجان) انجام شده است.
آمار و ارقام مربوط به سال ۱۳۹۱ و شیوه گردآوری دادهها بهصورت میدانی و تحت قالب پرسشنامه و مصاحبه میباشد. بخشی از نتایج بهدست آمده به شرح زیر است:
29.5 درصد از افراد در سفر خود به شهر لاهیجان، هتل را برای اقامت خود برمیگزینند، 6.5 درصد از آنها مسافرخانه و 14 درصد از افراد منازل اجارهای را انتخاب مینمایند که در مجموع 50 درصد از مسافران در مکانهایی مستقر میشوند که موجب افزایش درآمد و اشتغال خواهد شد.
از دیگر مؤلفههایی که میتواند بهعنوان شاخص درآمد و اشتغال محسوب شود، "وسیله سفر" است. آن گروه از افراد که اظهار نمودهاند که با خودرو شخصی خود به این شهر سفر مینمایند، 82 درصد میباشند که بهنوعی با تهیه مصارف سوختی که منحصراً مربوط به مسافرت میباشد، موجب افزایش درآمد میشوند؛ 15.2 درصد از افراد با اتوبوس و مینیبوس سفر میکنند و نزدیک به 2 درصد دیگر نیز با هواپیما و بدیهی است که به این سبب موجبات افزایش درآمد و اشتغال را فراهم میآورند و موجب بهبودی اوضاع اقتصادی شهر خواهد شد.
قطعاً "میزان خریداری سوغات توسط مسافران"، عامل بسیار مهمی در نوع تغییرات اقتصادی شهر لاهیجان محسوب میشود که هرچه این خریداری بیشتر باشد، میزان درآمد و اشتغال افراد بیشتر شده و فعالیتهای اقتصادی مربوطه رونق بیشتری مییابند و بدین ترتیب، متغیر اقتصاد شهری در وضعیت مطلوبتری قرار خواهد گرفت.
گردشگران مورد بررسی در این تحقیق، درخصوص تهیه سوغات اینگونه اظهار نمودهاند: 18.3 درصد از افراد خیلی زیاد، 29 درصد از افراد زیاد، 31 درصد متوسط، 14.5 درصد کم و 6.5 درصد خیلی کم به تهیه سوغات از شهر لاهیجان میپردازند. بهعبارتی، تنها 21 درصد از افراد در سفر خود به این شهر کم و یا خیلی کم و 79 درصد مابقی به تهیه سوغات میپردازند و به این ترتیب، با این عمل جریانات خرید و فروش سوغات در لاهیجان با روند تندتر و در جهت مثبت حرکت میکند و به این دلیل، رویداد رونق اقتصادی در نتیجه افزایش متغیرهای پنهان درآمد و اشتغال، مشاهده خواهد شد.
بیشترین مشکلات موجود از نظر پاسخگویان، مربوط به "عدم وجود پارکینگ مناسب برای وسائط نقلیه" با 26.4 درصد میباشد و سپس مشکلات مربوط به محل اقامت با 24.8 درصد و بعد از آن، مشکلات مرتبط با "امکانات بهداشتی" با 21.4 درصد بهترتیب عمدهترین مشکلات شهر لاهیجان میباشند.
هریک از امکانات رفاهی موجود در شهرستان لاهیجان را از دیدگاه گردشگران ارزیابی نمودیم که مطلوبترین وضعیت ممکن برای نانواییها و فروشگاهها با متوسط امتیازات 3.22 و 3.19 گزارش شده است و کمترین امتیاز به سرویسهای بهداشتی و پارکینگها با متوسط امتیاز 1.94 و 1.95 تعلق گرفته است.
بنابراین بیشترین محدودیتها و کمبودها درخصوص سرویسهای بهداشتی و پارکینگ میباشد و از طرفی، متوسط امتیاز امکانات رفاهی، وضعیت حمل و نقل، اطلاعرسانی، پارکینگ، سرویسهای بهداشتی، نمازخانه، امکانات بهداشتی و درمانی و فضای بازی برای کودکان کمتر از ۳ سال (نماینده یا معرف سطح متوسط) میباشد. بهعبارتی، شهرستان لاهیجان برای رونق وضعیت گردشگری باید درخصوص تمامی این موارد اقدامات اصلاحکننده را درپیش گیرد و مهمتر از همه، هیچیک از این امکانات، متوسط مقداری در سطح خوب (۴) و یا خیلی خوب (۵) ندارند و این خود بر گفتههای پیشین تأکید میکند و مراکز مربوطه باید با توجه به قابلیتهای ممکن گردشگری در لاهیجان، امکانات هرچه بهتری را برای جذب توریست فراهم آورند.
با توجه به آمار فوق که تنها بخشی از مطالعات صورتگرفته میباشد، میتوان راهکارهایی را در راستای ارتقاء صنعت گردشگری در شهر لاهیجان ارائه داد که اهم پیشنهادات به شرح زیر است:
- توسعه تأسیسات و تجهیزات اقامتی ـ پذیرایی و تفریحی.
- ایجاد و توسعه تأسیسات و مکانهای ارزان قیمت اقامتی برای استفاده عموم گردشگران بهمنظور جلوگیری از تجمع و خوابیدن در خیابانها.
- توسعه و ایجاد مراکز خرید مدرن با جاذبههای بصری مناسب.
- ایجاد پارکینگهای مناسب و کافی در سطح شهر و اماکن گردشگرپذیر.
- آگاهی دادن به گردشگران از طریق شبکههای اطلاعرسانی مناسب جهت معرفی جاذبههای گردشگری (کانال تلویزیونی اختصاصی، شبکه رادیویی با موج کوتاه، پورتال جامع گردشگری)
- کنترل فعالیت بخشهای خدماتی و تجاری، بهویژه در زمینه کیفیت و قیمت کالا.
- تنوع بخشی به مراکز اقامتی در جهت جوابگویی به گردشگران با وضعیتهای مالی مختلف.
- تنوع بخشی به فعالیتهای تفریحی از طریق ایجاد فضاهای بازی مدرن و مناسب.
- احیاء بخشهای تخریب شده فضاهای سبز با مشارکت گردشگران و مردم.
- نظافت شهر در مواقع ورود گردشگران و ایجاد سطل زبالهها و سرویس بهداشتی بیشتر در سطح شهر.
- سرویسهای حمل و نقل شهری، مانند ون و اتوبوسهای شهری برای جابهجا کردن مناسب گردشگران به نقاط مختلف شهر.
• دانشجوی دکتری برنامهریزی شهری دانشگاه خوارزمی
www.lahidjan.com
www.lahidjan.com
نظرات بینندگان