یک انسان عقلانی باید: ۱- در روز حداقل یک بار بگوید: "من نمیدانم". ۲- کمتر از کسی تقاضایی داشته باشد و عمدتاً به همت، فکر، برنامهریزی و زحمات خود اتکاء کند. ۳- در موضوعاتی که اطلاعات کلی دارد، اظهارنظر نکند. ۴- دغدغه کانونی زندگی او، بهترین عملکرد در حرفهاش باشد. ۵- به استقبال کسی برود که با او تفاوت یا حتی تضاد فکری دارد. ۶- بدون اجازه قبلی از کسی، سخن او را به شخص دیگری بازگو نکند. ۷- زباله را به خیابان و از اتومبیل به بیرون پرت نکند. ۸- با رعایت حروف اضافه و با نهایت دقت، "نقل قول" کند. ۹- دائماً درحال تغییر و بهتر شدن باشد، بهطوری که اطرافیان تغییر را حس کنند. ۱۰- از اینکه دیگران را به خود و افکار خود دعوت کند ـ چه مستقیم و چه غیرمستقیم ـ پرهیز کند. ۱۱- برای محیط جنگل که به مه، نمنم باران و رنگهای زنده طبیعت آمیخته شده است، وقت بگذارد. ۱۲- این ظرفیت را در خود ایجاد کند که واکنش به دیگران را حتی تا پنج سال به تأخیر اندازد. ۱۳- حدود ۱۰ درصد از وقت، انرژی و تخصص خود را رایگان صرف جامعه کند. ۱۴- در حرفهای که تخصص ندارد، مسئولیت نپذیرد. ۱۵- خوشبختی را با راحتی و مصرفگرایی مساوی نداند. ۱۶- هر دو سال یک بار، با ارزیابی کارها و رفتارهای خود به اشتباهات گذشته پی برده و خود را اصلاح کند. ۱۷- با عبارت "من اشتباه کردم" به صلح دائمی برسد. ۱۸- حریم شهروندان را رعایت کند: در نظم صفوف، خودپرداز بانک، پارک کردن، نزاکت عمومی، عابر پیاده، صحبت آرام. ۱۹- آنقدر بر قوای فکری و روحی خود وقت گذاشته باشد تا نیاز به تأیید و تمجید دیگران در خود را، در یک دوره پنج ساله به صفر برساند. ۲۰- از رفتن به تئاتر بهعنوان منبعی برای رشد و شکوفایی خود استفاده کند، چون تئاتر قدرتمندترین نمایش تواناییهای انسانهاست. ۲۱- در هر نوع تصمیمگیری ـ از خرید دمپایی تا مسائل جدی حرفهای ـ راههای مختلف را مکتوب کند، مطالعه کند، مشورت کند و با دقت ۹۰ درصدی به نتیجه برسد. ۲۲- با عمل خود به دیگران نشان دهد، تفاوت میان هشت و هشت و یک دقیقه را میداند. ۲۳- در روز حداقل از پنج نفر قدردانی کند: بهخاطر نزاکت، اخلاق، دانش و خلاقیت آنها. ۲۴- قبل از قضاوت کردن در مورد فردی، حداقل ده ساعت با او تعامل فکری رودررو برقرار کند تا با جهان او آشنا شود. ۲۵- "ناراحت شدن" از تواناییها، ظرفیتها و برتریهای دیگران را در خود به تعطیلی بکشاند. ۲۶- اجازه دهد افراد، سخن خود را تمام کنند. ۲۷- به موسیقی بهعنوان یک منبع تمرکز، آرامش و خود اکتشافی نگاه کند. ۲۸- حداقل ۲۰ درصد وقت خود را صرف توسعه فردی، فکری، اخلاقی و مدنی نماید. ۲۹- در صحبت کردن، یک سوم سئوال کند و دو سوم قضاوت. بعد از پنج سال، پنج ششم سئوال و یک ششم قضاوت. ۳۰- حداقل یک ساعت در روز مطالعه کند.
• عضو هیأت علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی www.sariolghalam.com