نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی:
عدم توجه به درخواست مشروع، منطقی و معقول قاطبه نمایندگان خطه شمال مورد سئوال است!
غلامعلی جعفرزاده ایمنآبادی در خلال نطق خود به نامه مفصلی اشاره نمود که در آن ضمن تشریح مشکلات استانهای شمالی کشور، از دکتر حسن روحانی خواسته شده است در صورتی که یکی از وزرا رأی نیاوردند، از وزرای پیشنهادی شمال کشور جایگزین آنها شوند.
نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی در نطق میان دستور خود در جلسه علنی روز چهارشنبه خانه ملت از عدم معرفی حتی یک نفر از سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان بهعنوان عضو کابینه انتقاد کرد و با اشاره به اینکه 9.8 درصد جمعیت کل کشور، 3.5 درصد مساحت، 13 درصد جمعیت ایثارگری و 13 درصد مجموع آراء به رئیس جمهور منتخب از این سه استان است، خواستار رعایت اصل اعتدال در مناطق جغرافیایی شد.
به گزارش "لاهیگ"، غلامعلی جعفرزاده ایمنآبادی در خلال نطق خود به نامه مفصلی اشاره نمود که در آن ضمن تشریح مشکلات استانهای شمالی کشور، از دکتر حسن روحانی خواسته شده است در صورتی که یکی از وزرا رأی نیاوردند، از وزرای پیشنهادی شمال کشور جایگزین آنها شوند.
متن کامل نامه نماینده مردم رشت و عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی که نسخهای از آن در اختیار "لاهیگ" قرار گرفته است، بدین شرح میباشد:
حضرت حجتالاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر حسن روحانی
رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران
سلام علیکم،
با عرض سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات و عرض تبریک خدمت جنابعالی و مردم شریف و مؤمن و ولایتمدار ایران از حیث حسن انتخاب آن مقام عالی و فرارسیدن عید سعید فطر؛ به استحضار عالی میرساند:
انتشار لیست اعضای کابینه هیأت دولت در کوتاهترین زمان ممکنه، یکی از ابتکارات خوب و منحصر بهفرد آنجناب بود، اما ظاهراً کیفیت و دقت در انتخاب صحیح و درست، فدای سرعت عمل دولت محترم شده است و در همین ابتدای شروع بهکار، شعار "اعتدال" موجب خدشه گردید! و خراشی بر احساسات مردم خطه شمال کشور وارد شد!
مردم خونگرم شمال کشور (گیلان، مازندران و گلستان) پس از اعلام اسامی وزرای پیشنهادی هیأت دولت از بابت اینکه یک نفر از شمال کشور در کابینه آن دولت محترم نیست، متعجب شده و از خادمان خود در مجلس شورای اسلامی این سئوال را جویا شدند که مگر رئیس جمهور منتخب خدای ناخواسته به سهم مردم شمال کشور در موفقیتهای نظام و انقلاب و حتی احراز جایگاه ریاست جمهوری ایشان واقف نیستند؟ و اگر اینچنین نیست، چرا شمالیها از مشارکت در تصمیمگیری برای توسعه کشور محروماند و در هیأت دولت حضور ندارند و فقط میبایست مجریان و بله چشم گویان خوب باشند؟!
جنابعالی مستحضرید که عدم وقوف به جغرافیای منطقه، بعضاً موجب اتخاذ تصمیمات اشتباه و به هدر رفتن منابع سرشار کشور میشود و از نقطه نظر روانشناسی، اگر در چرخه توسعه کشور از همه بومها و مناطق استفاده گردد، اعتراضات و کنشها و واکنشها طبیعتاً کمتر خواهد شد. نبود حتی یک شمالی در هیأت دولت، واقعاً چه پاسخی دارد؟ و چه منطقی بر آن استوار است؟
در هر صورت تا بدین لحظه این اتفاق نیافتاد، فلذا مصمم شدم مراتب ذیلالذکر را خدمت آن مقام عالی منعکس نمایم: اول بدین جهت که ضمن اطلاع دقیق از سهم شمالیها در نظام و انقلاب و کشور و ... که فعلاً جنابعالی بهعنوان مقام ارشد اجرایی کشور مسئولیت همه خواستههای معقول و منطقی و مشروع آن را بهتنهایی پذیرفتهاید(!!!) و ما شمالیهای ولایتمدار، دیگر نمایندهای در هیأت دولت نداریم که بخواهیم به آن مراجعه نماییم!!! و بالاجبار و ناخواسته منبعد تمامی انگشت مطالبات بهسوی جنابعالی است! در ثانی اگر خدای ناخواسته بعضی از وزرای محترم رأی نیاوردند، در جایگزین آن، از پیشنهادات شمالیها بهره بگیرید که البته پرونده گزینه دوم هنوز بر سر میز نمایندگان خطه شمال که بالغ بر سی نفر میباشند، مفتوح میباشد!!!
در هر صورت فارغ از موضوعات مطروحه، از اینکه در این وضعیت آشفته و بههم ریخته اقتصادی، قبول مسئولیت نمودید، جای تقدیر و تشکر دارد. با نگاهی به جدول ذیل مشخص میشود که کشور در ابتدای دولت نهم چه بود و در انتهای دولت دهم چه شد؟! و شما چه تحویل گرفتید؟! بنابراین اجازه میخواهم گذری کوتاه بر بیست و دو شاخص اقتصادی کلان که تصویر صحیحی از وضعیت اقتصادی کشور را از سال ۱۳۸۴ تا پایان سال ۱۳۹۱ به تصویر میکشد، صرفاً طرح موضوع نمایم و تفسیر آن را برعهده مردم فهیم ایران زمین میگذارم.
سال
|
۱۳۸۴
|
۱۳۸۵
|
۱۳۸۶
|
۱۳۸۷
|
۱۳۸۸
|
۱۳۸۹
|
۱۳۹۰
|
۱۳۹۱
|
متوسط ۱۳۹۱-۱۳۸۴
|
رشد تولید ناخالص داخلی (درصد)
|
۶٫۹
|
۶٫۶
|
۵٫۰
|
۰٫۸
|
۳٫۰
|
۵٫۸
|
۳٫۰
|
-۱٫۹
|
۳٫۶
|
تولید ناخالص داخلی سرانه (دلار
آمریکا به قیمتهای جاری)
|
۲۹۲۵
|
۳۴۲۹
|
۴۳۱۲
|
۴۸۵۷
|
۴۹۲۷
|
۵۶۳۸
|
۶۵۹۹
|
۷۲۱۱
|
۴۹۸۷٫۱
|
رشد سرمایهگذاری (درصد)
|
۸٫۷
|
۳٫۰
|
۶٫۶
|
۱۰٫۹
|
-۰٫۹
|
۶٫۹
|
۱٫۲
|
-
|
۵٫۲
|
رشد ارزش افزوده بخش صنعت (درصد)
|
۱۳٫۶
|
۷٫۴
|
۰٫۷
|
۲٫۴
|
۵٫۳
|
۱۰٫۰
|
۴٫۹
|
-
|
۴٫۶
|
صادرات نفت و گاز (نفتی) (میلیارد
دلار)
|
۵۳٫۸۲
|
۶۲٫۰۱
|
۸۴٫۵
|
۸۶٫۶
|
۷۰٫۰
|
۹۰٫۲
|
۱۱۸٫۲
|
۶۷٫۴
|
۷۹٫۱
|
صادرات نفتی به قیمتهای ثابت سال ۱۹۷۳ (میلیارد
دلار)
|
۱۱٫۰۸
|
۱۲٫۴۳
|
۱۵٫۵۱
|
۱۴٫۷۷
|
۱۲٫۵۵
|
۱۶٫۳۶
|
۲۰٫۰۲
|
۱۱٫۱۲
|
۱۴٫۲۳
|
صادرات غیرنفتی (میلیارد دلار)
|
۱۰٫۵۵
|
۱۴٫۰۴
|
۱۳٫۱۶
|
۱۴٫۶۷
|
۱۸٫۳۷
|
۲۲٫۶۰
|
۲۶٫۶
|
۳۷٫۶
|
۱۹٫۷
|
نسبت صادرات غیرنفتی به کل صادرات
کالا (درصد)
|
۱۶٫۴
|
۱۸٫۵
|
۱۳٫۵
|
۱۴٫۵
|
۲۰٫۸
|
۲۰٫۰
|
۱۸٫۴
|
۳۵٫۸
|
۱۹٫۷۴
|
واردات کالا (فوپ) (میلیارد دلار)
|
۴۳٫۱
|
۵۰٫۰
|
۵۸٫۲
|
۷۰٫۲
|
۶۹٫۲
|
۷۵٫۵
|
۷۷٫۸
|
۶۴٫۵
|
۶۳٫۶
|
قیمت نفت به قیمت جاری (دلار)
|
۵۰٫۶۴
|
۶۱٫۰۸
|
۶۹٫۰۸
|
۹۴٫۴۵
|
۶۱٫۰۶
|
۷۷٫۴۵
|
۱۰۷٫۲۶
|
۱۰۹٫۴۵
|
۷۸٫۸
|
قیمت نفت به قیمتهای ثابت سال ۱۹۷۳ (دلار)
|
۱۰٫۴۳
|
۱۲٫۲۴
|
۱۲٫۶۸
|
۱۶٫۱۱
|
۱۰٫۹۵
|
۱۴٫۰۵
|
۱۸٫۲
|
۱۸٫۰۶
|
۱۴٫۰۹
|
جمعیت کل کشور (میلیون نفر)
|
۶۸٫۴۷
|
۷۰٫۴۷
|
۷۱٫۳
|
۷۲٫۲
|
۷۳٫۲
|
۷۴٫۳
|
۷۵٫۱
|
۷۶٫۱
|
۷۲٫۶
|
رشد پایه پولی (درصد)
|
۴۵٫۹
|
۲۶٫۹
|
۳۰٫۵
|
۴۷٫۶
|
۱۱٫۹
|
۱۳٫۷
|
۱۱٫۴
|
۲۷
|
۲۳٫۴
|
رشد نقدینگی (درصد)
|
۳۴٫۳
|
۳۹٫۴
|
۲۷٫۷
|
۱۵٫۹
|
۲۳٫۹۰
|
۲۵٫۲
|
۱۹٫۴
|
۳۲
|
۲۶٫۲
|
رشد تورم (درصد)
۱۰۰=۱۳۹۰
|
۱۰٫۳
|
۱۱٫۹
|
۱۸٫۴
|
۲۵٫۴
|
۱۰٫۸
|
۱۲٫۴
|
۲۱٫۵
|
۳۰٫۵
|
۱۶٫۳
|
نرخ سود سپردههای سرمایهگذاری یک ساله
|
۱۳٫۰
|
۱۶-۷
|
۱۶-۱۵
|
۱۶-۱۵
|
۱۵٫۵-۱۴٫۵
|
۱۵-۱۴
|
۱۲٫۵
|
۱۷
|
۱۴٫۳
|
نرخ ارز
|
۹۰۴۲
|
۹۲۲۶
|
۹۳۵۷
|
۹۶۶۷
|
۹۹۷۹
|
۱۰۶۰۱
|
۱۲۰۴۷
|
۲۶۲۳۸
|
۱۲۰۱۹٫۶
|
نرخ بیکاری
|
۱۱٫۵
|
۱۱٫۳
|
۱۰٫۵
|
۱۰٫۴
|
۱۱٫۹
|
۱۳٫۵
|
۱۲٫۳
|
۱۲٫۲
|
۱۱٫۷
|
سرمایهگذاری مستقیم خارجی (FDI) (میلیون دلار)
|
۳۱۳۶
|
۱۶۴۷
|
۲۰۰۵
|
۱۹۰۹
|
۳۰۴۸
|
۳۶۴۸
|
۴۱۵۰
|
-
|
۲۷۹۲
|
رشد بهرهوری کل در کارگاههای صنعتی
|
۱٫۵۹
|
۱٫۶
|
۱٫۵۹
|
۱٫۵۳
|
۱٫۳۵
|
-
|
-
|
-
|
۱٫۵۳
|
ضریب جینی
|
۰٫۴۰۲۳
|
۰٫۴۰۰۴
|
۰٫۴۰۴۵
|
۰٫۳۸۵۹
|
۰٫۳۹۳۹
|
۰٫۳۸۱۳
|
۰٫۳۷۵۲
|
-
|
۰٫۳۹۱۹
|
نسبت هزینه ۱۰ درصد
ثروتمندترین به ۱۰ درصد فقیرترین خانوارها
|
۱۴٫۵
|
۱۴٫۹
|
۱۵٫۲
|
۱۳٫۵
|
۱۴٫۱
|
۱۳٫۱
|
۱۲٫۱۸
|
-
|
۱۳٫۹۳
|
اجازه میخواهم صرفاً در مورد یک شاخص که اخیراً محل مانور دولت دهم بوده و از نقطه نظر شاخصهای توزیع درآمد بهعنوان متوسط ضریب جینی عنوان میشود، توضیحی مختصر عرض نمایم.
این شاخص در ایران در یک دوره ۲۴ ساله در حدود ۴ درصد در نوسان بوده است. باید آگاه بود که قدرت متغیر ضریب جینی در تحلیل دقیق از توزیع درآمد بسیار محدود بوده و استفاده از این متغیر باید با آگاهی از محدودیتهای آن صورت پذیرد. بهعبارت دیگر، میتوان در یک کشور شاهد کاهش ضریب جینی و در عین حال شاهد افزایش در گستره و عمق فقر بود! برای مثال، اگر همه با هم فقیرتر شوند، ضریب جینی بهبود پیدا میکند، ولی فقر در کشور گسترش مییابد که متأسفانه در ایران اینچنین شده است.
آخرین وضعیت سه استان شمالی کشور (گیلان، مازندران و گلستان)
همانطور که در جدول ذیل ملاحظه میفرمایید، حدود ۹٫۸ درصد جمعیت کشور در این سه استان زندگی میکنند:
آمار جمعیتی
|
استان
|
مرد
|
زن
|
کل جمعیت
|
گیلان
|
۱۲۳۱۹۳۳
|
۱۲۴۸۹۴۱
|
۲۴۸۰۸۷۴
|
مازندران
|
۱۵۴۲۷۳۵
|
۱۵۳۱۲۰۸
|
۳۰۷۳۹۴۳
|
گلستان
|
۸۸۶۸۳۰
|
۸۹۰۱۸۴
|
۱۷۷۷۰۱۴
|
جمع استانهای شمالی
|
۳۶۶۱۴۹۸
|
۳۶۷۰۳۳۳
|
۷۳۳۱۸۳۱
|
ایران
|
۳۷۹۰۵۶۶۹
|
۳۷۲۴۴۰۰۰
|
۷۵۱۴۹۶۶۹
|
درصد
|
۹٫۷
|
۹٫۹
|
۹٫۸
|
از لحاظ مساحت، ۳٫۵ درصد مساحت کل کشور را به خود اختصاص میدهند:
استان
|
مساحت
|
گیلان
|
۱۴۰۴۲
|
مازندران
|
۲۳۸۴۲
|
گلستان
|
۲۰۳۶۷
|
جمع استانهای شمالی
|
۵۸۲۵۱
|
ایران
|
۱۶۲۸۷۷۱
|
درصد
|
۰٫۰۳۵
|
از حیث ایثارگری، ۱۲ درصد ایثارگران کل کشور را این سه استان تشکیل میدهند:
استان
|
ایثارگران
|
گیلان
|
۳۲۰۰۰
|
مازندران
|
۴۳۰۰۰
|
گلستان
|
۱۷۰۰۰
|
جمع استانهای شمالی
|
۹۲۰۰۰
|
ایران
|
۷۸۷۰۰۰
|
درصد
|
۱۲
|
از حیث آراء به رئیس جمهور منتخب، ۱۳ درصد آراء کل کشور را این سه استان به خود اختصاص میدهند:
استان
|
رأی به دکتر حسن روحانی
|
گیلان
|
۷۸۴۷۸۹
|
مازندران
|
۱۱۰۷۴۹۴
|
گلستان
|
۵۴۸۰۶۹
|
جمع استانهای شمالی
|
۲۴۴۰۳۵۲
|
جمع آراء ایشان در کشور
|
۱۸۶۱۳۳۲۹
|
درصد
|
۱۳
|
و حال چون نمایندهای در کابینه نداریم که با ایشان طرح موضوع نماییم، چکیده مشکلات این سه استان در حوزههای مختلف به شرح ذیل تقدیم میگردد:
کشاورزی (بهویژه برنج)
- استانهای شمالی ایران (گیلان، مازندران و گلستان) حدود ۸۰ درصد برنج کشور را تولید میکنند.
- سطح زیر کشت برنج ایران به میزان ۷۰۰ هزار هکتار، یعنی ۷/۰ درصد از شالیزارهای دنیاست.
- استان گیلان ۲۳۰ هزار هکتار شالیزار دارد که میانگین مالکیت آن 1.3 هکتار است، درحالی که از کل این اراضی با توجه به سالهای متمادی که از حمایتها و تشویقات دولتی میگذرد، هنوز هم ۴۰ درصد اراضی شالیزاری گیلان به برنج صدری، ۳۵ درصد به برنج پرمحصول دانه بلند، ۱۵ درصد به برنجهای پرمحصول دانه متوسط و ۱۰ درصد به برنجهای پرمحصول دانه کوتاه اختصاص یافتهاند.
- استان مازندران با ۲۳۷ هزار هکتار شالیزار بزرگترین وسعت شالیزارهای ایران را در اختیار دارد.
- حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن برنج سالانه در سه استان گیلان، مازندران و گلستان تولید میشود. استان مازندران با دارا بودن سهم ۴۲ درصدی از تولید برنج کشور، ۳۸ درصد از زمینهای زیر کشت خود را به برنج اختصاص داده است و قریب به ۳۱ درصد مردم مازندران به شالیکاری و یا برنجفروشی اشتغال دارند. استانهای گیلان و گلستان اگرچه میزان تولیدی به اندازه مازندران ندارند، اما همرده این استان در تولید برنج شناخته میشوند و تولیدات برنج این استانها نیز در میزان کل تولیدات برنج کشور جایگاه خاصی دارد. چای در استان گیلان و پنبه در گلستان محصولات عمده و شناخته شدهای بودند که نوع کشت و بازار تولید و مصرف داخلی این محصولات رو به کاهش اسفناکی است و کشاورزان این استانها رغبتی برای تولید این محصولات ندارند. هماکنون وضعیت برنج در مازندران بهعنوان سومین بحران در محصولات کشاورزی استانهای کشاورزی وارد مرحلهای میشود که دیگر رغبتی برای ادامه حیات این محصول مهم که یک سوم جمعیت استانهای شمال کشور ـ چه به لحاظ تولید و چه اشتغال را درگیر خود کرده است ـ باقی نخواهد گذاشت. واردات بیرویه در سالهای اخیر که در ابتدا بهصورت تنظیمکننده بازار و دفاع از حقوق مصرفکنندگان وارد چرخه اقتصادی و کشاورزی شد، اکنون بزرگترین معضل این بخش بهشمار میرود.
- میزان تولید برنج داخلی حدود 2.5 میلیون تن شلتوک با متوسط عملکرد سه هزار و ۲۵۰ کیلوگرم در هکتار است.
- بیشترین عملکرد جهانی برنج در هکتار بهترتیب در اختیار اسپانیا (6.3 تن در هکتار)، ژاپن (5.8 تن در هکتار)، ایتالیا و یونان (5.2 تن در هکتار)، ایالات متحده آمریکا (پنج تن در هکتار) و کره جنوبی (4.8 تن در هکتار) است.
- در سال 13۵۶ سهم مکانیزاسیون تولید برنج ژاپن معادل یک درصد بود و برابر سهم یک درصدی ایران، اما در سال 13۷۸ ژاپن تولید برنج خود را بهصورت صددرصد مکانیزه انجام میدهد و سهم ایران به کمتر از یک درصد در مکانیزاسیون برنج نزول میکند. این به معنای آن است که با وجود بحثهای مختلف، هیچ توجهی به بخش کشاورزی، بهویژه برنج در سالهای اخیر نشده است.
- در ایران برای هر هکتار اراضی شالیزاری تا مرحله تولید محصول سه تا ۴ میلیون تومان هزینه میشود، درحالی که در کشورهای پیشرفته تولید برنج، این میزان تنها ۵۰ دلار است.
- ایران یازدهمین تولیدکننده برنج دنیا و سومین یا چهارمین واردکننده برنج جهان محسوب میشود.
وضعیت تولید برگ سبز چای و چای خشک در ایران
بخشی از اقتصاد مردم استان گیلان و نیز غرب استان مازندران (از رامسر تا کلارآباد) بهطور مستقیم و غیرمستقیم به صنعت چای وابسته است. هماکنون در حدود ۳۲ هزار هکتار از اراضی شمال کشور (حدود ۹۰ درصد در استان گیلان و حدود ۱۰ درصد در استان مازندران) به کشت چای اختصاص دارد. ایران با جمعیتی حدود ۱ درصد از جمعیت کل جهان، حدود ۴ تا 4.5 درصد از مصرف کل چای را به خود اختصاص داده است و در گروه مصرفکنندگان عمده چای در جهان قرار دارد. برداشت برگ سبز چای در باغات چای کشور در سه فصل بهاره، تابستانه و پاییزه انجام میگیرد.
بر اساس آمارهای موجود، متوسط تولید برگ سبز باغات چای حدود ۷ تن در هکتار میباشد که این رقم با توجه به شرایط آب و هوایی و سایر عوامل مرتبط در مناطق متغیر است.
در ایران مزارع چای در قالب خرده مالکی بوده و اغلب باغها دارای وسعتی کمتر از یک هکتار هستند. بر اساس آخرین آمار موجود، 71.3 درصد باغهای چای ایران زیر یک هکتار، 23.4 درصد باغها، یک تا پنج هکتار و 5.3 درصد باغها بیش از ۵ هکتار هستند.
در حال حاضر میزان تولید چای خشک در کشور حدود ۳۰ هزار تن است، درحالی که سالانه بهطور متوسط حدود ۱۲۰ هزار تن چای خشک در کشور مصرف میشود. بنابراین باید حدود ۹۰ هزار تن چای به کشور وارد شود، در صورتی که امروزه میزان واردت چای به کشور بیش از این آمار است.
در حال حاضر ۱۸۲ کارخانه چایسازی در کشور فعالاند و روش متداول چایسازی نیز تولید چای سیاه است. اصولاً در دنیا سه روش چایسازی وجود دارند که به آنها روش چایسازی با تخمیر کامل، با تخمیر ناقص و بیتخمیر گفته میشود.
نکته مهم: ۴۰ درصد از بیماران مراجعهکننده به بیمارستان فوق تخصصی کودکان مبتلا به سرطان محک از استانهای شمالی هستند و استانهای شمالی از نبود یک مرکز فوق تخصصی درخصوص بیماران سرطانی رنج میبرند. استفاده زیاد از سموم شیمیایی، بالا بودن آبهای سطحی و دیگر عوامل موجب شده است در استانهای شمالی، رشد سرطان بسیار زیاد باشد و سرطان خون نیز در این استانها بسیار شایع است.
وضعیت صنعت
دیری است که استانهای شمال کشور را با واژه کشاورزی و گردشگری توأمان کردهاند؛ تاج گلی که از سالهای قبل از انقلاب بر سر استانهای شمالی قرار گرفت و تا اینک نیز امتداد دارد. استانهای شمالی، هنوز در ایجاد صنایع تبدیلی عقب بوده و نیازمند تمهیدات لازم مسئولان امر در این زمینه میباشند.
در منطقه خزر (استانهای گیلان و مازندران) جمعاً ۱۷۶ واحد صنعتی با اشتغال بالای ۱۰ نفر در محدوده خدمات شهری شناسایی شدهاند (سال ۱۳۸۱). استان گیلان ۱۱۵ و استان مازندران ۶۱ واحد را در خود جای دادهاند. عمده صنایع مستقر در منطقه، شامل صنایع غذایی، صنایع نساجی، تعدادی صنایع سلولزی و کارگاههای کوچک صنایع فلزی میباشند.
نزدیکی به بازارهای کشورهای حاشیه دریای خزر و قفقاز با جمعیتی بالغ بر ۳۰۰ میلیون نفر یکی از بهترین فرصتهای سرمایهگذاری در این منطقه میباشد.
آغاز صنعتی شدن در ایران عمری به اندازه ۳ یا ۴ دهه دارد، حال آنکه صنعت نساجی در کشورمان عمری حداقل ۱۰۰ ساله دارد و متأسفانه قریب به اتفاق کارخانههای نساجی در استانهای شمالی با تعطیلی روبهرو شدهاند.
شیلات
در حال حاضر بیش از ۱۰ هزار صیاد رسمی در استانهای شمالی فعالیت میکنند، اما در چند سال اخیر بهدلیل برخی مشکلات طبیعی و نبود مدیریت و برنامهریزیهای مناسب، صیادان و تمام کارخانههایی که وابسته به صید ماهی بودهاند، با مشکلات جدی روبهرو شده و اکثر آنها ورشکست و یا تغییر شغل دادهاند.
بهدلیل صید بیرویه و قاچاق خاویار در ایران، این تولید ارزشمند درحال انقراض بود و پرورشدهندگان خاویار در دو استان گیلان و مازندران خوب حمایت نشدند، درحالی که کشور چین با استفاده از بچه ماهی آن در دریای خزر به تولید و تکثیر آن پرداخته است و طبق پیشبینیهای انجام شده، قرار است طی ۱۰ سال آینده حدود ۶ هزار تن برابر با چهار برابر سهم جهانی خاویار تولید کند!
بانکهای عامل وامهای مورد نیاز این صنعت را در اختیار مدیران آن قرار نمیدهند و دولت حمایتی از وضعیت نابسامان این صنایع ندارد. همچنین مصرف ماهی و غذاهای دریایی باید در سبد غذایی مردم قرار گیرد، نه اینکه مشهد بهعنوان بزرگترین شهر توریستی ایران مصرف سالانه ماهی آن زیر یک کیلو باشد؛ چنانچه این رقم در کشورهای خارجی به بالای ۱۶ کیلوگرم میرسد.
محیط زیست
وجود آلایندهها و پسابهای فاضلاب شهری و صنعتی و توسعه صنایع نفت و گاز در اعماق بستر دریا، همچنین عوامل انسانی نیز در صدمه زدن به محیط زیست دریایی و کاهش منابع و ذخائر دریایی بسیار اثرگذار بوده است.
در استانهای شمالی بهدلیل بالا بودن سطح آب، امکان دفن بهداشتی در این منطقه وجود ندارد، چرا که در صورت دفن زباله، شیرآبهها وارد خاک و رودخانه میشود که علاوه بر مشکلات زیستمحیطی، باعث بروز بسیاری از بیماریها شده است.
بیشتر کشورهای دنیا با تفکیک زبالهها و همچنین تبدیل زباله به کودهای آلی، مشکلی در دفن اصولی زباله ندارند، اما متأسفانه در کشور ما، معضل دفن زبالهها، بهویژه در استانهای شمالی، هنوز برطرف نشده است.
علاوه بر آلودگی سواحل، وضعیت آلودگی آب رودخانههایی که به خزر میریزند، مورد دیگری است که از سوی کارشناسان محیط زیست مورد اشاره قرار میگیرد. رودخانهها بهعنوان اکوسیستمهای میانی مرز آبی و خشکی بسیار مهلکتر از بقیه موارد هستند. ورود فاضلابهای انسانی، پسابهای صنعتی و کشاورزی، کودهای شیمیایی و سموم به رودخانهها از جمله مواردی هستند که بهطور مستقیم آلودگی دریا را بهدنبال دارند.
۴۰۰ میلیون مترمکعب ضایعات صنعتی و خانگی آلوده هر سال در استانهای نزدیک به دریای خزر تولید میشود و از آنها فقط ۴۰ درصد تصفیه میشود و بخش دیگر بدون هیچگونه پالایشی به دریا ریخته میشود. بهعنوان مثال، جمعیت ماهی کیلکا که یکی از مهمترین منابع غذایی در این دریا بهشمار میرود، در سالهای گذشته ۴۰ درصد کاهش داشته و همچنین نسل عروس دریایی بهعنوان منبع اصلی تغذیه ماهی خاویار در دریای خزر، درحال انقراض است.
جنگل
تنها منابع تولید چوب جنگلی در کشور، جنگلهای شمال محسوب میشوند. منابعی که بیشک محدود هستند و صنعتگران را ناچار به، واردات چوب مورد نیاز میکنند.
امروز در صنایع چوب و کاغذ کشورمان، صنایع با کمبود سه میلیون مترمکعب فرآورده چوبی روبهرو هستند که رفع این مشکل نیازمند بهرهگیری از روشهای دیگر برای جبران این کمبود بوده تا صنایع وابسته با بحران و ورشکستگی مواجه نشوند. بر اساس آمار، هماکنون ۶۰ کارخانه بزرگ صنایع چوب در کشور فعال است که از این میان، ۳۸ کارخانه در شمال قرار دارد. ۶۳ درصد واحدهای بزرگ صنعت چوب کشور نیز در شمال دایر است که شامل ۱۰ کارخانه در استان گلستان، ۲۰ کارخانه در منطقه ساری (شرق مازندران)، یک کارخانه در منطقه نوشهر (غرب مازندران) و هفت کارخانه در استان گیلان میشود.
واردات یک میلیون و هشت هزار مترمکعبی فرآوردههای چوبی به کشورمان درحالی است که نیاز کشورمان به چوب با توجه به سرانه جهانی مصرف چوب 0.4 مترمکعب، حدود 0.8 متر مکعب میباشد. بر اساس گزارشات آماری، ظرفیت اسمی صنایع فعال حدود 5.7 میلیون مترمکعب بوده و حدود 1.5 میلیون مترمکعب کمبود مواد اولیه صنایع چوبی در کشور وجود دارد که با احتساب 1.5 میلیون مترمکعب ظرفیت اسمی صنایع در دست احداث کشور، با کمبود حدود سه میلیون مترمکعب چوب مواجه خواهیم بود. واقعیت آن است که این نیاز نباید به بهای از بین رفتن جنگلهای طبیعی تمام شود. در این راستا، علاوه بر جهتدهی اهداف ملی بهسمت توسعه زراعت چوب، کاهش تعرفه واردات این کالا نیز میتواند صنایع وابسته را از خط بحران و ورشکستگی نجات دهد.
گردشگری
مصیبتبارترین بخش زندگی مردم استانهای شمالی، قرار گرفتن در سبد گردشگری است. فقدان برنامهریزی، اعم از مناسب و غیرمناسب در این بخش از یکسو و ناهماهنگی فرهنگی ایجاد شده در بخش گردشگری و گردشگرپذیری از دیگرسو، اصلیترین معضل این منطقه است.
فقدان نگرش صحیح به گردشگری بهعنوان یک صنعت و ضعفهای بیشمار گردشگرپذیری سنتی نیز از دیگر بلایای بهجای مانده بر جان خسته مردم این خطه است.
نبود زیرساختهای اولیه گردشگرپذیری، مانند راه (حتی زمینی و ترافیک و راهبندانهای نفسگیر در ایام تعطیلات)، ضعف شدید در آبرسانی شهری و روستایی، ضعف امکانات بهداشتی مناسب مانند داروخانههای شبانه روزی فعال و ... و هزاران مشکل ریز و درشت دیگر، مانند زهر کشنده در جان مردم رسوخ کرده است.
مصیبتبارتر از همه، نگاه منفی مسئولان ارشد کشور به منطقه سرسبز شمال بهعنوان یک منطقه منتفع است و این مناطق را محل خوشگذرانی حساب کرده و از توجه اندک نیز بدان غافل ماندهاند.
در افق سند چشمانداز ۱۴۰۴ باید درآمد ۲۰ میلیارد دلاری ایران از گردشگری محقق شده باشد و در شرایطی که برخی کشورهای همسایه مانند ترکیه و مالزی با وجود اینکه از لحاظ شاخصهای جذب گردشگری در جایگاه چندان بالایی هم نیستند، درآمد بالای ۲۶ میلیارد دلار در سال از این راه کسب میکنند، متأسفانه درآمد کشور ما از راه گردشگری به یک میلیارد دلار هم نمیرسد.
کشورهایی مانند مالزی و ترکیه به داشتن چاههای نفت هوایی (توسعه صنعت توریسم) معروفاند و صنعت توریسم میتواند بهترین درآمدزایی غیرنفتی ایران باشد.
گرچه مطالب زیادی به سبب جلوگیری از طولانی شدن مطلب حذف گردیده و انشاءالله در فرصتهای آتی گزارش مبسوطی تقدیم حضور میگردد، اما یک سئوال بیپاسخ باقی میماند که بهجد نیاز به بازنگری ویژه دارد و آن این است که چرا از سوی استانهای شمالی حتی یک وزیر در کابینه وجود ندارد؟
جنابعالی شهادت میدهید چه در دوران انتخابات و چه پس از پیروزی آن مقام عالی، این درخواست مشروع، منطقی و معقول از سوی قاطبه نمایندگان خطه شمال مطرح میشد که عدم توجه به آن مورد سئوال است!