چایکاران اسیر منفعت‌طلبان:
محصولی توسری‌خورده به نام چای ایرانی
درحالی که بسیاری از کشورهای اروپایی دنبال چای ایرانی می‌گردند، متأسفانه در کشور خودمان بیشتر از چایهای وارداتی که عمدتاً قاچاق و ناسالم هستند، استفاده می‌شود.
نوشتن از مشکلات چایکاران یکی از بی‌نتیجه‌ترین کارهایی است که دردی از این دسته از کشاورزان درمان نمی‌کند. چند سالی می‌شود که چایکاران به هر دری می‌زنند تا مشکلات‌شان برطرف شود، اما وزیران و مسئولان زیادی رفتند و آمدند، ولی مشکلات این قشر برطرف نشده است. واردات بی‌رویه چای، تعطیلی کارخانه‌ها، چای سنواتی، بدهی دولت به کشاورزان و ... معضلاتی هستند که چایکاران چند سالی می‌شود با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از روزنامه "جهان صنعت"، درحالی که بسیاری از کشورهای اروپایی دنبال چای ایرانی می‌گردند، متأسفانه در کشور خودمان بیشتر از چایهای وارداتی که عمدتاً قاچاق و ناسالم هستند، استفاده می‌شود.
در حال حاضر دنیا به‌دنبال محصول ارگانیک است؛ محصولی که سم و افزودنی نداشته باشد، یعنی دقیقاً چای ایرانی که خالص است و افزودنی ندارد. در تولید چای ایرانی از کودهای طبیعی و حیوانی استفاده می‌شود و سموم استفاده نمی‌شود، ولی در تولید چای خارجی از انواع سموم و کود‌ها استفاده می‌شود، به‌ویژه چای قاچاق که محتویاتش مشخص نیست.
بنابراین وقتی شاهد واردات بی‌درو پیکر چای هستیم، یعنی یک جای کار می‌لنگد. به گفته نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی، یک دلیل این موضوع می‌تواند منافع عده‌ای خاص باشد. آنان با نفوذی که در دستگا‌ه‌ها دارند، منافع خود را بر منافع مردم ترجیح می‌دهند. گذشته از آن، مشکلات چایکاران بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت دست به دست می‌شود و بلاتکلیف است و دولت هنوز قوانین مربوطه را ابلاغ نکرده است.
ماجرا از این قرار است که برخی از کشور‌ها، از جمله دوبی، چای بی‌کیفیت کشورهای دیگر را خریداری کرده و با افزودن اسانس‌های شیمیایی، دوباره این چای‌ها را به کشورهای دیگر صادر می‌کنند که از این راه درآمدهای هنگفتی به‌دست می‌آورند و با وجود این‌که چایهای وارداتی بسیار بی‌کیفیت هستند، تنها به‌دلیل درآمد هنگفتی که نصیب واردکنندگان می‌کند، همچنان قانونی و غیرقانونی وارد کشور می‌شود.
واردات منصفانه
درباره واردات چای حرف و حدیث زیاد است و هر سازمانی، عدد و رقمی می‌دهد و آمار درستی از ورود و خروج و قاچاق چای در دست نیست و به گفته مهرداد بائوج لاهوتی ـ نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی ـ اصلاً مشخص نیست چه مقدار از زمین‌های چای تغییر کاربری داشته‌اند؟! در سال 1387 نزدیک به 82 هزار تن تولید داشتیم، در سال 1389 این آمار به 58 هزار تن و در سال 1390 به 29 هزار تن رسیده است و در این سه سال، متوسط برداشت از هر هکتار هشت تن بود که هم‌اکنون به سه تن رسیده که آمار نگران‌کننده‌ای است.
در شرایطی که چای ایران از نظر کیفیت، عطر و طعم در دنیا کم‌نظیر است، از سال 1368 به‌دلیل عدم حمایت دولت و فقدان اتخاذ سیاست افزایش تولید، کشت و تولید آن کاهش یافته است.
در شرایطی که چای مرغوب و باکیفیت درجه یک ایران، به ازای هر کیلو 10 هزار تومان فروخته می‌شود، چای خارجی تا 35 هزار تومان هم به فروش می‌رسد.
در حال حاضر باغ‌های کشت چای در شمال کشور نیز به‌عنوان تنها منطقه قابل کشت برای این محصول، اکنون به‌دلیل آن‌که چایکاران دیگر انگیزه‌ای برای کشت ندارند و حمایتی نیز از تولیدات‌شان صورت نمی‌گیرد، محل کشت کیوی و گل شده‌اند و زمین‌های نزدیک به شهرها نیز زیر ساخت و ساز رفته و ویلاسازی در آن‌ها شکل گرفته است.
هرچند واردات چای مدت‌هاست که سرو‌صدا به‌پا کرده، اما واقعیت این است که واردات این محصول باید کم شود. سالانه تنها نیاز به واردات 75 هزار تن چای خشک وجود دارد، ولی در سال گذشته با وارد شدن حدود 120 هزار تن چای خارجی، بازار اشباع شد.
در همین رابطه، مدیرعامل اتحادیه چایکاران شمال کشور اعلام کرده که سالانه 50 هزار تن چای با حواله به‌غیر از سهمیه وزارت صنعت، معدن و تجارت، شورای امنیت ملی، اتحادیه بازرگانان چای کشور و قاچاق، چای خارجی به کشور وارد می‌شود که مجموع این واردات 45 هزار تن بیشتر از نیاز کشور است و باعث شده که تولیدات داخلی فروش لازم را نداشته باشد.
مصطفی نصراللهی فکجور خاطرنشان کرد: در ازای تحویل هر کیلوگرم چای خشک، 2.5 کیلوگرم حواله واردات چای خارجی، توسط سازمان چای داده می‌شود که با توجه به میزان تولید امسال، رقمی بیش از 62 هزار و 500 تن واردات چای فقط با حواله سازمان چای انجام می‌شود.
وی با بیان این‌که میزان واردات باید منصفانه باشد، ادامه داد: میان تولید و مصرف این محصول در بازار داخل هماهنگی وجود ندارد و هر ساله برای تأمین نیاز داخل باید واردات انجام شود، ولی حجم واردات به گونه‌ای است که به تولید داخله لطمه وارد می‌کند.
نصراللهی فکجور تصریح کرد: برای افزایش میزان مصرف چای داخلی علاوه بر فرهنگ‌سازی‌های لازم می‌توان چای داخلی را با خارجی مخلوط کرد تا میزان مصرف چای ایرانی در کشور افزایش یافته و کمتر لطمه ببیند.
وعده پرداخت به‌موقع پول چایکاران
امسال هم برای چایکاران با سال گذشته فرقی نداشت؛ چرا که آن‌ها در شرایطی فصل برداشت را آغاز کردند که نه حساب‌شان بابت مطالبات سال گذشته با دولت صاف شده بود و نه مساعده و تسهیلاتی دریافت کرده بودند تا بتوانند باغ‌های‌شان را در فصل زمستان آماده برداشت بیشتر و مطلوب‌تری کنند.
حتی شعار خصوصی‌سازی و وعده‌های شرکت صدرا هم در سال گذشته نتوانسته بود سرنوشت آن‌ها را تغییر دهد و باز هم این چایکاران بودند که باید با دست خالی و باغات فرسوده به استقبال فصل برداشت می‌رفتند.
در هفته‌های آغازین فصل برداشت، رئیس سازمان چای کشور از پرداخت باقی‌مانده مطالبات چایکاران خبر داد و اظهار امیدواری کرد با تأمین اعتبار هیچ‌یک از چایکاران در سال جاری طلبکار باقی نمانند.
علی محرر به چایکاران و کارخانه‌داران وعده داد که با تأمین اعتبار 60 میلیارد تومانی، مطالبات چایکاران را روزانه پرداخت می‌کند، اما هر روز که می‌گذرد، بر حجم برگ‌های سبز برداشت شده و مطالبات چایکاران افزوده می‌شود.
به گفته رئیس سازمان چای کشور، طی چهار ماهه نخست امسال 58 هزار تن برگ سبز چای خریداری شده که بهای آن حدود 54 میلیارد تومان بوده است، اما تا کنون 19 میلیارد تومان از این مبلغ پرداخت شده و 10 میلیارد تومان دیگر هفته آینده پرداخت می‌شود.
مشخص نبودن نرخ خرید تضمینی چای به‌دلیل اعلام نرخ‌های متفاوت از سوی سازمان چای و استانداری یکی دیگر از حاشیه‌های این بخش از تولید است که سبب شد بیش از 80 کارخانه فرآوری چای به استاندار نامه بنویسند و اعلام کنند که در صورت مشخص نشدن نرخ خرید تضمینی برگ سبز چای، قادر به ادامه تولید نیستند.
از سوی دیگر، رئیس اتحادیه چایکاران از توقف چین سوم چای که ناشی از خشکسالی باغ‌ها و انجام نشدن عملیات آماده‌سازی قبل از آغاز فصل تولید به‌دلیل بی‌پولی چایکاران است، خبر داده و پیش‌بینی کرده که با ادامه این روند، میزان برداشت برگ سبز چای نسبت به سال گذشته حداقل 40 درصد کاهش یابد.
حل مشکلات چایکاران
کارشناسان معتقدند فرآوری صحیح و افزایش نرخ خرید تضمینی برگ سبز چای، صنعت چای کشور را احیاء کرده و مشکلات چایکاران را برطرف می‌کند.
یک کارشناس چای گفت: فرآوری صحیح و به‌موقع برگ سبز چای، کیفیت چای تولید داخل را افزایش داده و سبب رشد تقاضای این محصول و حل مشکلات بازرگانی آن می‌شود.
علی مظفری ادامه داد: بازگشایی به‌موقع کارخانجات چای، برداشت صحیح برگ سبز چای و نیز ساماندهی چای خشک موجود در انبارهای کارخانجات، کیفیت چای تولید داخل را افزایش می‌دهد.
وی افزود: بیشتر مشکلات چایکاران از سال 1373 به‌دلیل واردات بی‌رویه چای و نیز افت کیفیت چای داخل و به‌دنبال آن، خارج شدن این محصول از سبد خانوار و خو گرفتن محصول داخل به انبارها به‌وجود آمد.
وی با بیان این‌که فراهم نبودن شرایط و امکانات لازم برای آبیاری پیشرفته باغات چای، عملکرد این محصول را تحت تأثیر قرار داده است، یادآور شد: هم‌اکنون در برخی از مناطق ماشین‌آلات کارخانجات چای جوابگوی فرآوری برگ سبز چای برداشت شده نیست.
هم‌اکنون در کشور ما چای‌هایی وجود دارد که سال‌هاست انبار و کمپوست شده‌اند و قابل شرب نیستند. بنابراین نخست باید تکلیف آن‌ها روشن شود. ناگفته نماند در این زمینه، اخباری به گوش می‌رسد که می‌خواهند این‌ها را صادر کنند! از سوی دیگر، مشخص نیست، چای قاچاقی که در کشور مصرف می‌شود، چه ترکیباتی دارد؟! آیا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نگران سلامت مردم نیست؟! این‌ها همه درحالی است که تقاضای تحقیق و تفحص از سازمان چای کشور در کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی تصویب شده و در انتظار طرح در صحن علنی مجلس می‌باشد.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از روزنامه "جهان صنعت"، درحالی که بسیاری از کشورهای اروپایی دنبال چای ایرانی می‌گردند، متأسفانه در کشور خودمان بیشتر از چایهای وارداتی که عمدتاً قاچاق و ناسالم هستند، استفاده می‌شود.
در حال حاضر دنیا به‌دنبال محصول ارگانیک است؛ محصولی که سم و افزودنی نداشته باشد، یعنی دقیقاً چای ایرانی که خالص است و افزودنی ندارد. در تولید چای ایرانی از کودهای طبیعی و حیوانی استفاده می‌شود و سموم استفاده نمی‌شود، ولی در تولید چای خارجی از انواع سموم و کود‌ها استفاده می‌شود، به‌ویژه چای قاچاق که محتویاتش مشخص نیست.
بنابراین وقتی شاهد واردات بی‌درو پیکر چای هستیم، یعنی یک جای کار می‌لنگد. به گفته نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی، یک دلیل این موضوع می‌تواند منافع عده‌ای خاص باشد. آنان با نفوذی که در دستگا‌ه‌ها دارند، منافع خود را بر منافع مردم ترجیح می‌دهند. گذشته از آن، مشکلات چایکاران بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت دست به دست می‌شود و بلاتکلیف است و دولت هنوز قوانین مربوطه را ابلاغ نکرده است.
ماجرا از این قرار است که برخی از کشور‌ها، از جمله دوبی، چای بی‌کیفیت کشورهای دیگر را خریداری کرده و با افزودن اسانس‌های شیمیایی، دوباره این چای‌ها را به کشورهای دیگر صادر می‌کنند که از این راه درآمدهای هنگفتی به‌دست می‌آورند و با وجود این‌که چایهای وارداتی بسیار بی‌کیفیت هستند، تنها به‌دلیل درآمد هنگفتی که نصیب واردکنندگان می‌کند، همچنان قانونی و غیرقانونی وارد کشور می‌شود.
واردات منصفانه
درباره واردات چای حرف و حدیث زیاد است و هر سازمانی، عدد و رقمی می‌دهد و آمار درستی از ورود و خروج و قاچاق چای در دست نیست و به گفته مهرداد بائوج لاهوتی ـ نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی ـ اصلاً مشخص نیست چه مقدار از زمین‌های چای تغییر کاربری داشته‌اند؟! در سال 1387 نزدیک به 82 هزار تن تولید داشتیم، در سال 1389 این آمار به 58 هزار تن و در سال 1390 به 29 هزار تن رسیده است و در این سه سال، متوسط برداشت از هر هکتار هشت تن بود که هم‌اکنون به سه تن رسیده که آمار نگران‌کننده‌ای است.
در شرایطی که چای ایران از نظر کیفیت، عطر و طعم در دنیا کم‌نظیر است، از سال 1368 به‌دلیل عدم حمایت دولت و فقدان اتخاذ سیاست افزایش تولید، کشت و تولید آن کاهش یافته است.
در شرایطی که چای مرغوب و باکیفیت درجه یک ایران، به ازای هر کیلو 10 هزار تومان فروخته می‌شود، چای خارجی تا 35 هزار تومان هم به فروش می‌رسد.
در حال حاضر باغ‌های کشت چای در شمال کشور نیز به‌عنوان تنها منطقه قابل کشت برای این محصول، اکنون به‌دلیل آن‌که چایکاران دیگر انگیزه‌ای برای کشت ندارند و حمایتی نیز از تولیدات‌شان صورت نمی‌گیرد، محل کشت کیوی و گل شده‌اند و زمین‌های نزدیک به شهرها نیز زیر ساخت و ساز رفته و ویلاسازی در آن‌ها شکل گرفته است.
هرچند واردات چای مدت‌هاست که سرو‌صدا به‌پا کرده، اما واقعیت این است که واردات این محصول باید کم شود. سالانه تنها نیاز به واردات 75 هزار تن چای خشک وجود دارد، ولی در سال گذشته با وارد شدن حدود 120 هزار تن چای خارجی، بازار اشباع شد.
در همین رابطه، مدیرعامل اتحادیه چایکاران شمال کشور اعلام کرده که سالانه 50 هزار تن چای با حواله به‌غیر از سهمیه وزارت صنعت، معدن و تجارت، شورای امنیت ملی، اتحادیه بازرگانان چای کشور و قاچاق، چای خارجی به کشور وارد می‌شود که مجموع این واردات 45 هزار تن بیشتر از نیاز کشور است و باعث شده که تولیدات داخلی فروش لازم را نداشته باشد.
مصطفی نصراللهی فکجور خاطرنشان کرد: در ازای تحویل هر کیلوگرم چای خشک، 2.5 کیلوگرم حواله واردات چای خارجی، توسط سازمان چای داده می‌شود که با توجه به میزان تولید امسال، رقمی بیش از 62 هزار و 500 تن واردات چای فقط با حواله سازمان چای انجام می‌شود.
وی با بیان این‌که میزان واردات باید منصفانه باشد، ادامه داد: میان تولید و مصرف این محصول در بازار داخل هماهنگی وجود ندارد و هر ساله برای تأمین نیاز داخل باید واردات انجام شود، ولی حجم واردات به گونه‌ای است که به تولید داخله لطمه وارد می‌کند.
نصراللهی فکجور تصریح کرد: برای افزایش میزان مصرف چای داخلی علاوه بر فرهنگ‌سازی‌های لازم می‌توان چای داخلی را با خارجی مخلوط کرد تا میزان مصرف چای ایرانی در کشور افزایش یافته و کمتر لطمه ببیند.
وعده پرداخت به‌موقع پول چایکاران
امسال هم برای چایکاران با سال گذشته فرقی نداشت؛ چرا که آن‌ها در شرایطی فصل برداشت را آغاز کردند که نه حساب‌شان بابت مطالبات سال گذشته با دولت صاف شده بود و نه مساعده و تسهیلاتی دریافت کرده بودند تا بتوانند باغ‌های‌شان را در فصل زمستان آماده برداشت بیشتر و مطلوب‌تری کنند.
حتی شعار خصوصی‌سازی و وعده‌های شرکت صدرا هم در سال گذشته نتوانسته بود سرنوشت آن‌ها را تغییر دهد و باز هم این چایکاران بودند که باید با دست خالی و باغات فرسوده به استقبال فصل برداشت می‌رفتند.
در هفته‌های آغازین فصل برداشت، رئیس سازمان چای کشور از پرداخت باقی‌مانده مطالبات چایکاران خبر داد و اظهار امیدواری کرد با تأمین اعتبار هیچ‌یک از چایکاران در سال جاری طلبکار باقی نمانند.
علی محرر به چایکاران و کارخانه‌داران وعده داد که با تأمین اعتبار 60 میلیارد تومانی، مطالبات چایکاران را روزانه پرداخت می‌کند، اما هر روز که می‌گذرد، بر حجم برگ‌های سبز برداشت شده و مطالبات چایکاران افزوده می‌شود.
به گفته رئیس سازمان چای کشور، طی چهار ماهه نخست امسال 58 هزار تن برگ سبز چای خریداری شده که بهای آن حدود 54 میلیارد تومان بوده است، اما تا کنون 19 میلیارد تومان از این مبلغ پرداخت شده و 10 میلیارد تومان دیگر هفته آینده پرداخت می‌شود.
مشخص نبودن نرخ خرید تضمینی چای به‌دلیل اعلام نرخ‌های متفاوت از سوی سازمان چای و استانداری یکی دیگر از حاشیه‌های این بخش از تولید است که سبب شد بیش از 80 کارخانه فرآوری چای به استاندار نامه بنویسند و اعلام کنند که در صورت مشخص نشدن نرخ خرید تضمینی برگ سبز چای، قادر به ادامه تولید نیستند.
از سوی دیگر، رئیس اتحادیه چایکاران از توقف چین سوم چای که ناشی از خشکسالی باغ‌ها و انجام نشدن عملیات آماده‌سازی قبل از آغاز فصل تولید به‌دلیل بی‌پولی چایکاران است، خبر داده و پیش‌بینی کرده که با ادامه این روند، میزان برداشت برگ سبز چای نسبت به سال گذشته حداقل 40 درصد کاهش یابد.
حل مشکلات چایکاران
کارشناسان معتقدند فرآوری صحیح و افزایش نرخ خرید تضمینی برگ سبز چای، صنعت چای کشور را احیاء کرده و مشکلات چایکاران را برطرف می‌کند.
یک کارشناس چای گفت: فرآوری صحیح و به‌موقع برگ سبز چای، کیفیت چای تولید داخل را افزایش داده و سبب رشد تقاضای این محصول و حل مشکلات بازرگانی آن می‌شود.
علی مظفری ادامه داد: بازگشایی به‌موقع کارخانجات چای، برداشت صحیح برگ سبز چای و نیز ساماندهی چای خشک موجود در انبارهای کارخانجات، کیفیت چای تولید داخل را افزایش می‌دهد.
وی افزود: بیشتر مشکلات چایکاران از سال 1373 به‌دلیل واردات بی‌رویه چای و نیز افت کیفیت چای داخل و به‌دنبال آن، خارج شدن این محصول از سبد خانوار و خو گرفتن محصول داخل به انبارها به‌وجود آمد.
وی با بیان این‌که فراهم نبودن شرایط و امکانات لازم برای آبیاری پیشرفته باغات چای، عملکرد این محصول را تحت تأثیر قرار داده است، یادآور شد: هم‌اکنون در برخی از مناطق ماشین‌آلات کارخانجات چای جوابگوی فرآوری برگ سبز چای برداشت شده نیست.
هم‌اکنون در کشور ما چای‌هایی وجود دارد که سال‌هاست انبار و کمپوست شده‌اند و قابل شرب نیستند. بنابراین نخست باید تکلیف آن‌ها روشن شود. ناگفته نماند در این زمینه، اخباری به گوش می‌رسد که می‌خواهند این‌ها را صادر کنند! از سوی دیگر، مشخص نیست، چای قاچاقی که در کشور مصرف می‌شود، چه ترکیباتی دارد؟! آیا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نگران سلامت مردم نیست؟! این‌ها همه درحالی است که تقاضای تحقیق و تفحص از سازمان چای کشور در کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی تصویب شده و در انتظار طرح در صحن علنی مجلس می‌باشد.
نظرات بینندگان