چاي گران شد
اگرچه سوزانندگي اخبار مربوط به گراني، آن‌هم در بحبوحه نو شدن سال به سردي گراييده است؛ اما اين بار ميزان افزايش قيمت چاي به حدي است كه لب‌ها را پيش از سركشيدن اين نوشيدني داغ به‌هم مي‌دوزد. اين افزايش قيمت كه ظرف دو هفته گذشته به وقوع پيوسته، در برخي از انواع اين برندها، گاهي تا هزار تومان افزايش مشاهده شده است كه البته اين تفاوت قيمت در نقاط مختلف تهران نيز فاحش است.
چاي هم روي موج "گراني" نشست؛ انگار كه بخواهد عقده دوران ثباتش را به يكباره بر سر طرفدارانش هوار كند، براي رسيدن به خط پايان اين موج‌سواري تعلل هم مي‌كند.
اگرچه سوزانندگي اخبار مربوط به گراني، آن‌هم در بحبوحه نو شدن سال به سردي گراييده است؛ اما اين بار ميزان افزايش قيمت چاي به حدي است كه لب‌ها را پيش از سركشيدن اين نوشيدني داغ به‌هم مي‌دوزد. اين افزايش قيمت كه ظرف دو هفته گذشته به وقوع پيوسته، در برخي از انواع اين برندها، گاهي تا هزار تومان افزايش مشاهده شده است كه البته اين تفاوت قيمت در نقاط مختلف تهران نيز فاحش است.
اگرچه سوزانندگي اخبار مربوط به گراني، آن‌هم در بحبوحه نو شدن سال به سردي گراييده است؛ اما اين بار ميزان افزايش قيمت چاي به حدي است كه لب‌ها را پيش از سركشيدن اين نوشيدني داغ به‌هم مي‌دوزد. اين افزايش قيمت كه ظرف دو هفته گذشته به وقوع پيوسته، در برخي از انواع اين برندها، گاهي تا هزار تومان افزايش مشاهده شده است كه البته اين تفاوت قيمت در نقاط مختلف تهران نيز فاحش است.
مصرف چاي در ايران
شايد اگر باد، پنج هزار سال پيش، برگ‌هاي سبز چاي را پس از رقصاندن در هوا، درون فنجان امپراتور چين نمي‌انداخت، اين گياه معجزه‌گر همچنان ناشناخته باقي مي‌ماند يا اگر كاشف‌السلطنه ايراني، 70 سال پيش، نهال‌هاي چاي را از كشتزارهاي هند جدا نمي‌كرد و به خاك لاهيجان هديه نمي‌كرد، شايد امروز 35000 هكتار از اراضي شمالي كشور، لباس سبزشان از جنس ديگري بود و عطر چاي، فضاي كشتزارهاي مرتفع چاي را نمي‌آكند.
جمعيت 70 ميليوني ايران، تنها يك درصد جمعيت جهان را تشكيل مي‌دهند، اما علائقشان وسعتي فراخ دارد؛ به‌طوري كه مصرف 5 درصد از چاي كل جهان را از آن خود كرده است. حال اين سئوال در ذهن پديد مي‌آيد كه اگر كاشف‌السلطنه هم كشت چاي را در ايران بومي نمي‌كرد، آيا كشورمان فرصت بزرگي از دست مي‌داد؟ شواهد و قرائن كه پاسخي منفي براي اين سئوال دارند، از اين‌رو كه در شرايطي كه ايران در جايگاه هشتم توليد چاي جهان، ايستاده است، تنها قادر به تأمين 6/47 درصد از مصرف چاي از حجم توليدات داخلي است. اين درحالي است كه علاوه بر حجم گسترده ورود چاي قاچاق به كشور، 50 هزار تن نيز از مجرايي رسمي وارد ايران مي‌شود. از ديگرسو، سطح زير كشت چاي در كل جهان 2788000 هكتار است كه 7/94 درصد آن متعلق به كشورهاي درحال توسعه و 3/5 درصد نيز به كشورهاي توسعه‌يافته اختصاص دارد.
مصرف سرانه انواع مختلف چاي در جهان 395 تا 460 گرم بوده و متوسط رشد سالانه مصرف انواع چاي حدود 6/1 درصد است. در ميان كشورهاي ليبي، تركيه، آذربايجان، ايران، سيلان، بنگلادش، هندوستان و ايتاليا كه عنوان پرمصرف‌ترين‌ها بر پيشاني‌شان حك شده، انگلستان و ايرلند از پروپا قرص‌ترين طرفداران چاي به‌شمار مي‌روند؛ اما سهم چاي مصرفي در سبد خانوار ايراني 2 دهم درصد تا 5 صدم درصد، تخمين‌زده مي‌شود. توليد جهاني چاي در حدود 5/4 ميليون تن برآورد مي‌شود كه از اين مقدار سهم كشورهاي هندوستان، سيلان و كنيا به ترتيب 850 هزار تن، 300 و 250 هزار تن برآورد شده است. از همين‌رو است كه اين كشورها از صادركنندگان مهم چاي در جهان به‌شمار مي‌روند.
چاي ايراني را تخريب مي‌كنند
مي‌گويند طعم چاي ايراني به مذاق ايراني‌ها خوش نمي‌آيد، مي‌گويند ايراني‌ها طعم چاي خارجي را بيشتر مي‌پسندند و دست آخر هم اذعان مي‌كنند مذاق ايراني‌ها را تغيير داده‌اند تا چاي خارجي را به نوع داخلي آن ترجيح دهند. گاهي كيفيت چاي ايراني را بهانه مي‌كنند و معتقدند كيفيت آن به سطح استانداردهاي بين‌المللي نمي‌رسد؛ اما هستند كارشناساني كه شرايط آب و هوايي مناطقي كه چاي در آن كشت مي‌شود را در كنار بهداشتي بودن مزارع، از محاسن چاي ايراني برمي‌شمرند، به‌علاوه اين‌كه استفاده نكردن از سموم آفات نباتي و كود نامناسب را در كشت چاي ايراني از نكات مثبت آن مي‌خوانند كه به اعتقاد آن‌ها كمتر كشوري صاحب اين نكات ظريف در كشت چاي است. اما به هرحال تبليغات كالاي خارجي در اين زمينه نيز كارگر افتاده و حق انتخاب را از مشتري سلب كرده است و همين امر موجب شده مصرف‌كننده به هيچ وجه سراغي از چاي ايراني نگيرد. حتي اگر هم رئيس‌جمهور بخشنامه‌اي به ادارات ابلاغ كند كه ميزان مصرف چاي داخلي را افزايش دهند، چاي ايراني آنچنان كه بايد مورد توجه قرار نمي‌گيرد و همين بي‌توجهي‌ها موجبات متضرر شدن چايكاران را نيز فراهم آورده است.
افزايش قيمت چاي ناچيز است
یک بازرگان و كارشناس چاي، مي‌گويد: قيمت چاي از يك سال و نيم پيش در كشورهاي توليد‌كننده چاي، به‌خصوص در كنيا، هند و سريلانكا، روند رو به رشدي را طي كرده كه تا اين ساعت هم ادامه دارد.
حسين عيوضي درياني، مي‌افزايد: اين تأثيرات در سال جاري نيز بيشتر قوت گرفته است كه تورم داخلي و هزينه ترابري و امثال آن بر افزايش قيمت آن در بازار داخلي نيز اثرگذار بوده است. به‌علاوه افزايش قيمت هم با فاصله فصل برداشت در هندوستان رابطه مستقيم دارد كه آذر ماه به پايان رسيده و فصل برداشت جديد از 15 ارديبهشت ماه آغاز مي‌شود.
اين بازرگان، افزايش قيمت چاي را در مقايسه با افزايش قيمت ساير كالاها بسيار ناچيز مي‌داند و بوروكراسي در تجارت و واردات را هم در افزايش قيمت چاي بي‌تأثير نمي‌داند.
شايد اگر باد، پنج هزار سال پيش، برگ‌هاي سبز چاي را پس از رقصاندن در هوا، درون فنجان امپراتور چين نمي‌انداخت، اين گياه معجزه‌گر همچنان ناشناخته باقي مي‌ماند يا اگر كاشف‌السلطنه ايراني، 70 سال پيش، نهال‌هاي چاي را از كشتزارهاي هند جدا نمي‌كرد و به خاك لاهيجان هديه نمي‌كرد، شايد امروز 35000 هكتار از اراضي شمالي كشور، لباس سبزشان از جنس ديگري بود و عطر چاي، فضاي كشتزارهاي مرتفع چاي را نمي‌آكند.
جمعيت 70 ميليوني ايران، تنها يك درصد جمعيت جهان را تشكيل مي‌دهند، اما علائقشان وسعتي فراخ دارد؛ به‌طوري كه مصرف 5 درصد از چاي كل جهان را از آن خود كرده است. حال اين سئوال در ذهن پديد مي‌آيد كه اگر كاشف‌السلطنه هم كشت چاي را در ايران بومي نمي‌كرد، آيا كشورمان فرصت بزرگي از دست مي‌داد؟ شواهد و قرائن كه پاسخي منفي براي اين سئوال دارند، از اين‌رو كه در شرايطي كه ايران در جايگاه هشتم توليد چاي جهان، ايستاده است، تنها قادر به تأمين 6/47 درصد از مصرف چاي از حجم توليدات داخلي است. اين درحالي است كه علاوه بر حجم گسترده ورود چاي قاچاق به كشور، 50 هزار تن نيز از مجرايي رسمي وارد ايران مي‌شود. از ديگرسو، سطح زير كشت چاي در كل جهان 2788000 هكتار است كه 7/94 درصد آن متعلق به كشورهاي درحال توسعه و 3/5 درصد نيز به كشورهاي توسعه‌يافته اختصاص دارد.
مصرف سرانه انواع مختلف چاي در جهان 395 تا 460 گرم بوده و متوسط رشد سالانه مصرف انواع چاي حدود 6/1 درصد است. در ميان كشورهاي ليبي، تركيه، آذربايجان، ايران، سيلان، بنگلادش، هندوستان و ايتاليا كه عنوان پرمصرف‌ترين‌ها بر پيشاني‌شان حك شده، انگلستان و ايرلند از پروپا قرص‌ترين طرفداران چاي به‌شمار مي‌روند؛ اما سهم چاي مصرفي در سبد خانوار ايراني 2 دهم درصد تا 5 صدم درصد، تخمين‌زده مي‌شود. توليد جهاني چاي در حدود 5/4 ميليون تن برآورد مي‌شود كه از اين مقدار سهم كشورهاي هندوستان، سيلان و كنيا به ترتيب 850 هزار تن، 300 و 250 هزار تن برآورد شده است. از همين‌رو است كه اين كشورها از صادركنندگان مهم چاي در جهان به‌شمار مي‌روند.
چاي ايراني را تخريب مي‌كنند
مي‌گويند طعم چاي ايراني به مذاق ايراني‌ها خوش نمي‌آيد، مي‌گويند ايراني‌ها طعم چاي خارجي را بيشتر مي‌پسندند و دست آخر هم اذعان مي‌كنند مذاق ايراني‌ها را تغيير داده‌اند تا چاي خارجي را به نوع داخلي آن ترجيح دهند. گاهي كيفيت چاي ايراني را بهانه مي‌كنند و معتقدند كيفيت آن به سطح استانداردهاي بين‌المللي نمي‌رسد؛ اما هستند كارشناساني كه شرايط آب و هوايي مناطقي كه چاي در آن كشت مي‌شود را در كنار بهداشتي بودن مزارع، از محاسن چاي ايراني برمي‌شمرند، به‌علاوه اين‌كه استفاده نكردن از سموم آفات نباتي و كود نامناسب را در كشت چاي ايراني از نكات مثبت آن مي‌خوانند كه به اعتقاد آن‌ها كمتر كشوري صاحب اين نكات ظريف در كشت چاي است. اما به هرحال تبليغات كالاي خارجي در اين زمينه نيز كارگر افتاده و حق انتخاب را از مشتري سلب كرده است و همين امر موجب شده مصرف‌كننده به هيچ وجه سراغي از چاي ايراني نگيرد. حتي اگر هم رئيس‌جمهور بخشنامه‌اي به ادارات ابلاغ كند كه ميزان مصرف چاي داخلي را افزايش دهند، چاي ايراني آنچنان كه بايد مورد توجه قرار نمي‌گيرد و همين بي‌توجهي‌ها موجبات متضرر شدن چايكاران را نيز فراهم آورده است.
افزايش قيمت چاي ناچيز است
یک بازرگان و كارشناس چاي، مي‌گويد: قيمت چاي از يك سال و نيم پيش در كشورهاي توليد‌كننده چاي، به‌خصوص در كنيا، هند و سريلانكا، روند رو به رشدي را طي كرده كه تا اين ساعت هم ادامه دارد.
حسين عيوضي درياني، مي‌افزايد: اين تأثيرات در سال جاري نيز بيشتر قوت گرفته است كه تورم داخلي و هزينه ترابري و امثال آن بر افزايش قيمت آن در بازار داخلي نيز اثرگذار بوده است. به‌علاوه افزايش قيمت هم با فاصله فصل برداشت در هندوستان رابطه مستقيم دارد كه آذر ماه به پايان رسيده و فصل برداشت جديد از 15 ارديبهشت ماه آغاز مي‌شود.
اين بازرگان، افزايش قيمت چاي را در مقايسه با افزايش قيمت ساير كالاها بسيار ناچيز مي‌داند و بوروكراسي در تجارت و واردات را هم در افزايش قيمت چاي بي‌تأثير نمي‌داند.
مثنوي هفتاد من كاغذ
او داستان بي‌ميلي مصرف چاي داخلي را در ايران، مثنوي هفتاد من كاغذ مي‌داند: بارها گفته‌ام سياست‌هاي غلط مسئولان در امر توليد و حمايت از توليدكنندگان داخلي، امروز توليدكنندگان را با مصرف‌كنندگاني مواجه كرده كه هيچ تمايلي به مصرف چاي داخلي ندارند و رفته‌رفته نيز به ميزان اين بي‌ميلي افزوده مي‌شود.
درياني با اشاره به ميزان توليد و مصرف چاي در ايران، خاطرنشان مي‌كند: طبق برآوردهاي رسمي در سال 1385، مصرف سالانه حدود 130 هزار تن بوده، درحالي كه مجموع توليد داخلي در سال جاري چيزي حدود 25 هزار تن برآورد شده است كه 30 هزار تن چاي خارجي به صورت قانونمند وارد ايران شده و حجم باقيمانده آن به صورت قاچاق وارد كشور شده است.
او، مي‌گويد: بازرگانان با مشكلات جديدي روبه‌رو شده‌اند، از اين‌رو كه بانك‌هاي طرف معامله آن‌ها در هند از سياست‌هاي تحريمي آمريكا پيروي مي‌كنند و بازرگانان ايراني را در زمينه گشايش اعتبار دچار محدوديت كرده‌اند و تجار ايراني نيز مجبور شده‌اند در بانك‌هاي غيرتخصصي به گشايش اعتبار بپردازند.
رئيس اتحاديه بازرگانان نيز از بازار فروش چاي‌هاي خارجي در ايران انتقاد مي‌كند و بر اين باور است كه از چاي ايراني تنها يك اسم مانده و كسي اقبالي به آن نشان نمي‌دهد.
حميدرضا مؤثقي، مي‌گويد: عده‌اي سودجو چاي احمد، دوغزال و محسن و تعدادي ديگر مارك‌هاي اين‌چنيني را به صورت قاچاق وارد كشور مي‌كنند، چايي كه كيفيتي نازل دارند و با افزودن اسانس، رنگ و بويي ديگر به آن مي‌بخشند، مردم هم كه چاي‌شناس نيستند و از آن استقبال مي‌كنند، همين عوامل موجب شده ذائقه مردم عوض شود.
او به وضعيت چايكاران نيز اشاره مي‌كند و مي‌گويد: آن‌ها رو به موت هستند، بدبختي از سر و روي زندگي‌شان مي‌بارد. كشاورزان به قدري در ميان كسبه اين مناطق، بدنام شده‌اند كه حتي نانواها ديگر به آن‌ها نان نمي‌فروشند.
مؤثقي با ابراز نگراني، مي‌افزايد: ظرف 20 روز آينده نيز توليد جديد چاي در كشور آغاز مي‌شود و به انبارها روانه مي‌شود. اين درحالي است كه چاي‌هاي توليدشده از سال 1379 تا 1386 در انبارها مانده است.
به اعتقاد او، سياست‌هاي دولت، صادرات اين كالا را محدود كرده است، درحالي كه اگر اين موانع رفع شود و واردات نيز روند قانونمندي به خود بگيرد، مشكلاتي كه صنعت چاي هم‌اكنون با آن مواجه‌است، برطرف مي‌شود.
مؤثقي، معتقد است: از آن‌جا كه وزارت بهداشت براي واردكنندگان مانع تراشي مي‌كند و در عين حال به دليل آن‌كه تعرفه‌هاي گمركي بالا است، واردات چاي براي واردكنندگان رسمي توجيه اقتصادي ندارد از همين‌رو است قاچاقچيان وارد ميدان مي‌شوند.
تا مي‌توانيد چاي بنوشيد
دانستن اين‌كه روزانه يك ميليارد فنجان چاي در دنيا نوشيده مي‌شود، اين نكته را گوشزد مي‌كند كه چاي تا چه حد، نزد مردم جهان محبوبيت دارد.
برخي معتقدند، به چاي اعتياد دارند و اگر كمي ميان فواصل روزانه تأخيري رخ دهد، خود را به آب و آتش مي‌زنند تا به يك فنجاي چاي برسند. قديمي‌ترها از چاي به عنوان معجوني شفابخش ياد مي‌كنند كه انسان را از تمام بيماري‌ها در امان مي‌دارد. بر اساس نتايج يك تحقيق، مرداني كه روزانه چهار پنج فنجان چاي مي‌نوشند 70 درصد كمتر از ساير مردان دچار سكته مغزي مي‌شوند. از سوي ديگر، سطح چربي خون و فشار خون طرفداران چاي پايين‌تر است. البته ناگفته نماند سرطان‌هاي دستگاه گوارش، دستگاه تنفس و پوست نيز در اين گروه كمتر ديده مي‌شود.
او داستان بي‌ميلي مصرف چاي داخلي را در ايران، مثنوي هفتاد من كاغذ مي‌داند: بارها گفته‌ام سياست‌هاي غلط مسئولان در امر توليد و حمايت از توليدكنندگان داخلي، امروز توليدكنندگان را با مصرف‌كنندگاني مواجه كرده كه هيچ تمايلي به مصرف چاي داخلي ندارند و رفته‌رفته نيز به ميزان اين بي‌ميلي افزوده مي‌شود.
درياني با اشاره به ميزان توليد و مصرف چاي در ايران، خاطرنشان مي‌كند: طبق برآوردهاي رسمي در سال 1385، مصرف سالانه حدود 130 هزار تن بوده، درحالي كه مجموع توليد داخلي در سال جاري چيزي حدود 25 هزار تن برآورد شده است كه 30 هزار تن چاي خارجي به صورت قانونمند وارد ايران شده و حجم باقيمانده آن به صورت قاچاق وارد كشور شده است.
او، مي‌گويد: بازرگانان با مشكلات جديدي روبه‌رو شده‌اند، از اين‌رو كه بانك‌هاي طرف معامله آن‌ها در هند از سياست‌هاي تحريمي آمريكا پيروي مي‌كنند و بازرگانان ايراني را در زمينه گشايش اعتبار دچار محدوديت كرده‌اند و تجار ايراني نيز مجبور شده‌اند در بانك‌هاي غيرتخصصي به گشايش اعتبار بپردازند.
رئيس اتحاديه بازرگانان نيز از بازار فروش چاي‌هاي خارجي در ايران انتقاد مي‌كند و بر اين باور است كه از چاي ايراني تنها يك اسم مانده و كسي اقبالي به آن نشان نمي‌دهد.
حميدرضا مؤثقي، مي‌گويد: عده‌اي سودجو چاي احمد، دوغزال و محسن و تعدادي ديگر مارك‌هاي اين‌چنيني را به صورت قاچاق وارد كشور مي‌كنند، چايي كه كيفيتي نازل دارند و با افزودن اسانس، رنگ و بويي ديگر به آن مي‌بخشند، مردم هم كه چاي‌شناس نيستند و از آن استقبال مي‌كنند، همين عوامل موجب شده ذائقه مردم عوض شود.
او به وضعيت چايكاران نيز اشاره مي‌كند و مي‌گويد: آن‌ها رو به موت هستند، بدبختي از سر و روي زندگي‌شان مي‌بارد. كشاورزان به قدري در ميان كسبه اين مناطق، بدنام شده‌اند كه حتي نانواها ديگر به آن‌ها نان نمي‌فروشند.
مؤثقي با ابراز نگراني، مي‌افزايد: ظرف 20 روز آينده نيز توليد جديد چاي در كشور آغاز مي‌شود و به انبارها روانه مي‌شود. اين درحالي است كه چاي‌هاي توليدشده از سال 1379 تا 1386 در انبارها مانده است.
به اعتقاد او، سياست‌هاي دولت، صادرات اين كالا را محدود كرده است، درحالي كه اگر اين موانع رفع شود و واردات نيز روند قانونمندي به خود بگيرد، مشكلاتي كه صنعت چاي هم‌اكنون با آن مواجه‌است، برطرف مي‌شود.
مؤثقي، معتقد است: از آن‌جا كه وزارت بهداشت براي واردكنندگان مانع تراشي مي‌كند و در عين حال به دليل آن‌كه تعرفه‌هاي گمركي بالا است، واردات چاي براي واردكنندگان رسمي توجيه اقتصادي ندارد از همين‌رو است قاچاقچيان وارد ميدان مي‌شوند.
تا مي‌توانيد چاي بنوشيد
دانستن اين‌كه روزانه يك ميليارد فنجان چاي در دنيا نوشيده مي‌شود، اين نكته را گوشزد مي‌كند كه چاي تا چه حد، نزد مردم جهان محبوبيت دارد.
برخي معتقدند، به چاي اعتياد دارند و اگر كمي ميان فواصل روزانه تأخيري رخ دهد، خود را به آب و آتش مي‌زنند تا به يك فنجاي چاي برسند. قديمي‌ترها از چاي به عنوان معجوني شفابخش ياد مي‌كنند كه انسان را از تمام بيماري‌ها در امان مي‌دارد. بر اساس نتايج يك تحقيق، مرداني كه روزانه چهار پنج فنجان چاي مي‌نوشند 70 درصد كمتر از ساير مردان دچار سكته مغزي مي‌شوند. از سوي ديگر، سطح چربي خون و فشار خون طرفداران چاي پايين‌تر است. البته ناگفته نماند سرطان‌هاي دستگاه گوارش، دستگاه تنفس و پوست نيز در اين گروه كمتر ديده مي‌شود.
نظرات بینندگان