ردپای اختلاس بزرگ بانکی در مناطق نمونه گردشگری گیلان
برگزاری "جشن صدمین سفر استانی رئیس جمهور" درحالی از سوی استاندار گیلان مطرح میشود که هنوز آنگونه که باید و شاید تصویر روشنی از اهداف ترسیم شده در قالب مصوبات سه دوره سفر هیأت دولت در بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان وجود ندارد و نشانههایی از ردپای اختلاس سه هزار میلیاردی در مناطق نمونه گردشگری استان گیلان دیده میشود.
برگزاری "جشن یکصدمین سفر استانی رئیس جمهور" درحالی از سوی استاندار گیلان مطرح میشود که هنوز آنگونه که باید و شاید تصویر روشنی از اهداف ترسیم شده در قالب مصوبات سه دوره سفر هیأت دولت در بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان وجود ندارد و نشانههایی از ردپای اختلاس سه هزار میلیاردی در مناطق نمونه گردشگری استان گیلان دیده میشود.
به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی (CHN)، مهدی سعادتی در نشست ستاد برگزاری جشنواره یکصدمین سفر استانی هیأت دولت، از برگزاری نمایشگاهی سخن به میان آورد که مقرر است دستگاههای اجرایی با ایجاد 70 غرفه در این نمایشگاه از خدمات و تأثیرات سفرهای استانی در پیشبرد توسعه و آبادانی گیلان به مردم گزارش دهند. حال آنکه بررسی هریک از مصوبات به ما نشان میدهد، هنوز اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان که محوریترین موضوعات اقتصادی و اشتغالزایی را به خود اختصاص داده است، نتوانسته جهتدهی مناسبی را در پیگیری مصوبات بهبار معنا نشاند؛ چنانکه در برخی مصوبات همچون ایجاد 71 منطقه نمونه گردشگری، ایجاد بازارچههای صنایع دستی، ساماندهی مجموعه فرهنگی میدان شهرداری و ... سئوالات زیادی از سوی افکار عمومی مطرح است که پیش از برگزاری هر جشنوارهای در این راستا، باید پاسخ روشنی به آن داده شود.
مناطق نمونه گردشگری در دستان اختلاسگران
بر اساس تعریفی که از مناطق نمونه گردشگری وجود دارد، مناطق نمونه گردشگری به محدودهای جغرافیایی اطلاق میشود که در این محدوده، یک یا چند و یا مجموعهای از جاذبههای تاریخی، طبیعی و فرهنگی وجود دارد که وجود آنها انگیزهای برای سفر و اقامت گردشگران خواهد بود.
با توجه به عرصه مورد نیاز برای احداث تأسیسات گردشگری، اعم از اقامتی و پذیرایی و زیرساختهای مورد نیاز در این محدوده جغرافیایی به حسب ظرفیت و مساحت عرصه در چهار سطح محلی (با حداقل سی هکتار)، استانی (حداقل پنجاه هکتار)، ملی (حداقل یکصد هکتار) و بینالمللی (حداقل سیصد هکتار) سطحبندی میشود. ولی سطحبندی نهایی آن بر اساس شاخصهای مربوط، با توجه به سطح خدمات و سرمایهگذاری انجام یافته توسط سازمان متولی مشخص خواهد شد.
با این تعریف، در دور اول سفر رئیس جمهور به استان گیلان ابتدا 60 منطقه نمونه گردشگری و یک شهرستان نمونه گردشگری (لاهیجان) به تصویب هیأت وزیران رسید و در دور دوم سفر رئیس جمهور به استان گیلان، با اضافه کردن 10 منطقه نمونه گردشگری دیگر، پیگیری مصوبه هیأت دولت طی دو دور سفر به گیلان به 71 منطقه نمونه گردشگری رسید.
در دور سوم سفر رئیس جمهور به گیلان همگان انتظار داشتند که چهره دیگری از سرمایهگذاری بخش گردشگری به تصویر درآید، اما با حضور رئیس جمهور صرفاً به ارائه گزارشی مبنی بر انجام مطالعات امکانسنجی مناطق نمونه بسنده شد و در اجرای پروژههای سرمایهگذاری کمترین نشانهای از عملیاتی شدن پروژههای مربوط به مناطق نمونه گردشگری به چشم میخورد.
اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان اگرچه تلاش میکرد در پیگیری مصوبات، خود را بیتوجه نشان ندهد و با انجام چند فراخوان، زمینه حضور سرمایهگذاران اندکی را در برخی مناطق نمونه گردشگری فراهم سازد، اما این تلاشها گاه همچون حضور گیلانیان مقیم خارج از کشور در تابستان 1389 به بیراهه کشیده شد و گاهی نیز با پرونده اختلاس 3 هزار میلیاردی گره کوری خورد.
این امر با واگذاری برخی مناطق، ازجمله "منطقه نمونه گردشگری درفک رودبار" و "منطقه نمونه گردشگری تالاب کیاکلایه لنگرود" به "شرکت ستاره درخشان درفک" که ازجمله شرکتهای اقماری "امیر منصور آریا" است، مسیر سرمایهگذاری در مناطق نمونه گردشگری چهره دیگر از خود نشان داده است که اگر این رسوایی بزرگ اقتصادی برملا نمیشد، چهبسا زمینه واگذاری مناطق گردشگری دیگری در دستور کار قرار میگرفت و میتوانست بیش از آنچه تا کنون از کیسه دولت از منابع و اعتبارات دولتی برای این مناطق جهت تأمین زیرساختها هزینه شده است، سهم بیشتری از بیتالمال به خسران کشیده شود.
افشای اختلاس سه هزار میلیاردی را میتوان در ردیف یکی از بزرگترین رویدادهای سال 1390 برشمرد؛ اتفاقی که رازهای مگوی پشت پرده فعالیت اقتصادی کشور را عیان کرده و تعداد زیادی از مدیران و مسئولان تراز اول را قربانی خود ساخت. در همان زمان، پایگاه خبری مشرق در توصیف "گروه امیر منصور آریا" اینگونه زبان به واقعیات گشود: "شرکت توسعه سرمایهگذاری امیر منصور آریا در 28 خرداد 1385 شکل گرفت. سرمایه اولیه 50 میلیون تومانی شرکت طبق صورتجلسه هیأت مدیره مورخ 30 بهمن1387، یعنی طی دو سال و هشت ماه به 20 میلیارد تومان افزایش پیدا کرد!" (مشرق، 27 شهریور 1390) این شرکت در مدت کوتاهی تبدیل به هولدینگ بزرگی از مجموعه شرکتهای "سرمایهگذاری امیر منصور آریا، شرکت ستاره درخشان درفک، آب معدنی داماش گیلان، پخش امیر منصور ایرانیان، تجارت گستران منصور، گروه ملی صنعتی فولاد ایران، مشاوره و مدیریت تدبیر منصور، باشگاه ورزشی داماش ایرانیان، ایمن ترابر آریا، داماش ترابر ایرانیان، سبکسازان لوشان، ستارگان امیر منصور، شفاف شیمی پلاست، صنایع غذایی دریاچه گهر لرستان، گروه صنعتی نمونه منصور گیلان، ماشینسازی لرستان، مهندسین مشاور مدیریت پردازش زمان، نوآوران صنعت الکترونیک قم، خدمات مهندسی خط و ابنیه فنی راه آهن، مروارید درخشان آریا" با شرح فعالیت در زمینه صنایع غذایی، فلزی، معدنی، شیمیایی، برق، خدمات مهندسی، مشاوره، ماشینسازی، گردشگری و ... شد. (خبرگزاری مهر، 23 شهریور 1390)
گسترش فعالیت این شرکت چنان بسط یافت که فهرستی از پروژههای سرمایهگذاری در زیر لوای شرکتهای اقماری در نقاط مختلف کشور توانست زمینه سوء استفادههای مالی را به واسطه برخی کارگزاران دولتی مهیا ساخته و با ایجاد مناسبات نزدیک، تسهیلات بانکی هنگفتی را نصیب عوامل داخلی و بیرونی این شرکت کند. در این میان، شرکت "ستاره درخشان درفک" ازجمله شرکتهای اقماری در حوزه گردشگری "آریا" بوده است که در ارتباط با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان توانست پروژههایی را در قالب مناطق نمونه گردشگری به خود اختصاص دهد.
"این شرکت در سال 1386 با عضویت یکی از اعضای هیأت مدیره شرکت امیر منصور آریا با سرمایه صد میلیون تومان تأسیس شد و موضوع فعالیتش، در زمینههای ورزشی، رفاهی و تفریحی گردشگری و احداث شهربازی، احداث تلهکابین، احداث هتل و هتلداری، احداث مکانهای ورزشی و تفریحی، برگزاری سمینارها و نمایشگاههای مرتبط، ایجاد موزه آثار باستانی و کلکسیونهای اشیاء قیمتی (تمبر، تابلو و غیره)، تأسیس دهکده و مکانهای توریستی، همکاری در برگزاری مراسم مذهبی، پذیرش امور مشاورهای در زمینه گردشگری و موارد فوق، صادرات و واردات، خرید و فروش کلیه امور بازرگانی و کلیه کالاهای مجاز بود که بعداً اجرای طرحهای جنگلداری و تجدید نظر، تولید نهال، زراعت چوب، احیاء و توسعه منابع طبیعی، اجرای طرحهای مرتعداری، محیط زیست، احداث فضای سبز و طرحهای اکوتوریسم، حفاظت آب و آبخیزداری، تولید (گل و گیاه)، قارچ، توسعه عمران روستایی و عشایری و ... نیز افزوده شد. در ادامه نیز قرار شد بتوان با اموال این شرکت به عنوان وثیقه برای اشخاص حقیقی درخواست تسهیلات بانکی کرد و در نهایت حضور امیرمنصور آریا در این شرکت علنی شد." (مشرق، 27 شهریور 1390)
این شرکت در اندک زمانی توانست با اعمال نفوذ عجیب در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان، مجوز برخی مناطق نمونه گردشگری گیلان را نصیب خود کرده و اگر این روند ادامه مییافت، چهبسا میشد انتظار داشت مناطق حساس گردشگری دیگری را به این شرکت اختصاص میدادند. نکته قابل توجه آنکه در فهرست پروژههای گردشگری، "شرکت ستاره درخشان درفک" که در وب سایت این شرکت قرار دارد، عمدتاً نقطه هدف مناطق نمونه گردشگری استان گیلان بوده است که در دور اول و دوم سفر رئیس جمهور به استان گیلان در قالب 71 منطقه نمونه گردشگری به تصویب رسیده است.
مجموعه گردشگری ستاره درخشان درفک، طولانیترین تلهکابین دنیا است که بر فراز کوههای گیلان، امکانات تفریحی همچون پیست اسکی، پارک آبی، سورتمه روی چمن و ... و امکانات اقامتی همچون هتل 7 ستاره، کمپینگ و ...، آمفی تئاتر روباز، جاذبههای توریستی کمنظیر را درنظر گرفته بود.
مجموعه توریستی تالاب کیاکلایه لنگرود، نقطه عطف تالاب، کوهستان و جنگل، هتل 5 ستاره و آپارتمانها و ویلاهای تایم شیرینگ، بزرگترین پارک آبی ایران، باغ پرندگان، دهکده توریستی و دهکده سلامت و بسیاری جاذبههای دیگر را دربر میگیرد. (وب سایت شرکت ستاره درخشان درفک: www.sddorfak.com)
در این میان، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان درخصوص صدور مجوزهای قانونی مناطق نمونه گردشگری در گفتوگو با خبرگزاری فارس، از صدور مجوز سرمایهگذاری بخش خصوصی در شش منطقه نمونه گردشگری استان خبر میدهد و با نام بردن از مناطقی چون قلعه رودخان، عسکرآباد، درفک، شهران، سراوان و ماسوله اظهار میکند: "با حمایت همه، حرکت نوینی برای سرمایهگذاری بخش خصوصی در مناطق نمونه گردشگری آغاز شده است. 20 منطقه نمونه قابلیت واگذاری را پیدا کردند و یکی از مهمترین برنامههای ما، ایجاد زیرساختها برای توسعه گردشگری و تأسیسات آن است." (خبرگزاری فارس، 14 تیر 1389)
پروژههای گردشگری "ستاره درخشان درفک" با درک شرایط ویژه مناطق نمونه گردشگری که البته برخوردار از اعتبارات زیرساختی دولت نیز بوده، وجهه همت خود را بر آن قرار داد با اخذ مجوز این مناطق، منافع اختصاصی اعتبارات دولتی و تسهیلاتی این پروژهها را از آن خود نماید؛ چنانکه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان همزمان با هفته دولت در سال 1389 در مصاحبه با خبرگزاری میراث آریا (CHTN) درخصوص خدمات زیرساختی ایجاد شده از طریق دولت در منطقه نمونه گردشگری درفک اظهار میکند: "فاز نخست این پروژه در منطقه نمونه گردشگری درفک با اعتبار چهار هزار و 620 میلیون ریال اعتبار... و فاز نخست پروژه برقرسانی به منطقه مذکور با هفت هزار میلیون ریال اعتبار افتتاح شده است." (خبرگزاری میراث آریا، 13 شهریور 1389)
در عین حال مدیرعامل شرکت ستاره درخشان درفک در مصاحبه با همین خبرگزاری اعلام میکند: "این مجتمع در زمینی به وسعت 170 هکتار طراحی شده است. برای ساخت این مجتمع 336 میلیارد تومان اعتبار لازم است و ساخت هتل 7 ستاره، کافی شاپ، تلهکابین، رستوران، پیست اسکی، پارک آبی و غیره از جمله بخشهایی است که در این مجتمع طراحی شده است." وی همچنین یادآور میشود: "برای طرح مطالعاتی و زیرساختهای تحقیقاتی نزدیک به یک میلیارد و 800 میلیون تومان هزینه شده است." (خبرگزاری میراث آریا، 17 اسفند 1387)
از دیگر پروژههای "شرکت ستاره درخشان درفک"، منطقه نمونه گردشگری تالاب کیاکلایه لنگرود است. مدیرعامل شرکت ستاره درخشان درفک در گفتوگو با خبرگزاری مهر میگوید: "این طرح که در منطقهای به مساحت 300 هکتار و در زیربنای 145 هکتار ایجاد میشود، دارای امکاناتی چون شهر بازی، مجتمع اقامتی، دهکده تفریحی و توریستی، باغ پرندگان، تلهکابین، مجموعه آموزشی، پارک سلامت و بیمارستان فوق تخصصی خواهد بود." وی در ادامه، خبر از دو مجموعه گردشگری دیگر در منطقه درفک شهرستان رودبار و شهرستان نور استان مازندران نیز میدهد. (خبرگزاری مهر، 1 دی 1388)
بررسی روند اجرای هریک از پروژههای گردشگری یاد شده نشان میدهد که "شرکت ستاره درخشان درفک" به سهلالوصولترین شکل ممکن مجوزهای قانونی را از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان دریافت نموده و بهرغم تخصیص اعتبارات بسیار سنگین دولتی برای تأمین زیرساختهای مورد نیاز برخی مناطق نمونه چون درفک، در عمل هیچ اقدامی در اجرای پروژهها از سوی سرمایهگذار به انجام نرسیده است.
این موضوع بیانگر آن است که تا چه اندازه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان در ارزیابی و انتخاب سرمایهگذار شتابزده و غیرکارشناسی عمل کرده و بخش زیادی از سرمایه و منابع ملی را به چوب حراج گذاشته است. این خود ناکارآمدی در سیستم مدیریتی و توان اجرایی مدیران این اداره کل در مواجهه با گروههایی چون "امیر منصور آریا" را نشان میدهد.
همایش ایرانیان مقیم خارج از کشور
بیراههای که اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان برای سرمایهگذاری در مناطق نمونه گردشگری دنبال میکرد، صرفاً به واگذاری این مناطق به شرکتهای اقماری "امیر منصور آریا" ختم نشد و برگزاری همایش "ایرانیان مقیم خارج از کشور" توسط محمدشریف ملکزاده (رئیس شورای عالی ایرانیان مقیم خارج از کشور) در تهران و حواشیای که پس از آن، تنها در تهران باقی نماند، بلکه حضور گیلانیان مقیم خارج از کشور که در این همایش حضور داشتند، موقعیتی را فراهم ساخت تا این افراد به زادگاه خود عزیمت کنند و در تدارکی که مدیران استان گیلان از پیش در قالب نمایشگاه تخصصی و همایش دیده بودند، انگیزه و عرق به سرزمین مادری را در این افراد برای سرمایهگذاری در بخشهای مختلف استان گیلان تحریک کرده و سفری خاطرهانگیز توأم با جذب سرمایههای آنها برای سرزمین آباء و اجدادی خود مورد توجه قرار دهند.
آنگونه که اسماعیل عبداللهی (مدیر پروژه شورای ایرانیان در استان گیلان و مشاور وقت استاندار گیلان) در مصاحبه با "خبر آنلاین" با خوشبینی اظهار کرد: "ایرانیان شرکتکننده در این همایش ابراز تمایل کردند که با پیگیری مسئولان، زمینه تسهیل سفر سایر ایرانیان به کشور نیز فراهم شود تا آنها نیز بتوانند از ظرفیتهای کشور استفاده کنند. امیدواریم ما هم از توانمندیهای هموطنانمان به عنوان سرمایههای ملی استفاده کنیم. میدانید که استان گیلان ظرفیتهای مختلفی در بخشهای صنعت، تجارت، مناطق آزاد و گردشگری دارد. امیدوارم بتوانیم این تعامل با ایرانیان خارج از کشور را بیشتر فراهم کنیم تا کشور روز به روز به شکوفایی برسد." (خبر آنلاین، 19 مرداد 1389)
گیلانیان مقیم خارج از کشور وارد گیلان شدند و در نشستی که از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در موزه میراث روستایی گیلان تدارک دیده شده بود، حضور یافتند. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان، دیلمی (رئیس اتاق بازرگانی اسکاندیناوی ـ ایران) و بیوک قربانی (مدرس دانشگاه بیرمنگام انگلیس) در این نشست به ایراد سخنرانی پرداختند و میهمانان سخنران با اشاره به ظرفیتهای بالای موجود در این استان، ابراز امیدواری نمودند که سرمایهگذاریهای مناسبی در بخشهای مختلف، از سوی شرکتهای خارجی و نیز در بخش علمی و فنآوری از سوی دانشگاهها و مؤسسات خارج از کشور، صورت گیرد. (سایت موزه میراث روستایی گیلان: www.gecomuseum.ir)
اما حضور گیلانیان مقیم خارج از کشور صرفاً به گشت و گذار در مناطق گردشگری گیلان بسنده نشد و در نمایشگاهی که در همین زمان برپا شد، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان با همکاری پارک علم و فنآوری و معاونت برنامهریزی استانداری گیلان نسبت به معرفی مناطق قابل سرمایهگذاری از طریق کتابچه سرمایهگذاری استان و بروشور جاذبههای گردشگری و تاریخی اقدام کرد. (پورتال اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان: www.gchto.ir)
اگرچه محمدشریف ملکزاده (رئیس وقت شورای عالی ایرانیان مقیم خارج از کشور) تاوان سختی را در برگزاری این برنامه عریض و طویل در تهران و استانهایی چون گیلان پرداخت کرد، اما از سوی دیگر در پشت پرده این برنامه نام افرادی چون هوشنگ امیراحمدی نیز به میان آمد. فردی که از خطه شاندرمن گیلان و مقیم آمریکاست.
روزنامه "کیهان" در همین زمینه دست به افشاگری زد و درپی یادداشتی در روز دوشنبه 11 مرداد 1389 با عنوان "آنجا چه خبر است؟!" که در آن ضمن تأکید بر ضرورت گردهمایی ایرانیان مقیم خارج از کشور نسبت به هویت برخی از دعوت شدگان، سوابق سوء چند تن از دست اندرکاران برپایی همایش پرداخت. در این میان یکی از موارد اعتراض در یادداشت "کیهان"، دعوت از هوشنگ امیراحمدی ـ ضد انقلاب تابلودار مقیم آمریکا و معروف به "دلال رابطه" ـ بود. "کیهان" با اشاره به بخشی از سوابق هوشنگ امیراحمدی، ازجمله رابطه وی با سازمان "سیا" و اهانتهای مکرر او به اسلام و انقلاب و امام و تبلیغات گسترده علیه جمهوری اسلامی ایران و ... پرسیده بود که دستاندرکاران همایش یاد شده با چه انگیزهای از این ضد انقلاب شناخته شده برای شرکت در همایش دعوت کردهاند؟! گفته میشود همزمان با حضور افراد مدعو در گیلان، این شخص نیز حضور داشته و تلاش داشته زمینه ارتباطاتی نیز با برخی افراد برقرار کند.
اما سئوال مهم اینجاست که موفقیت این برنامه پرهزینه و پرحاشیه پس از گذشت 2 سال در بخشهای مختلف استان، بهویژه گردشگری تا چند اندازه بوده است؟ مدیر پروژه شورای ایرانیان در استان گیلان و مشاور وقت استاندار گیلان با بیان اینکه هزینه برگزاری همایش ایرانیان خارج در مقابل خروجی همایش به هیچ عنوان قابل مقایسه نیست، در همان زمان به به "خبر آنلاین" گفت: "نمیشود بردی را که در همایش داشتیم، با ارقام ناچیز قیاس کنیم. ما نباید وارد چنین مباحثی شویم و این هدف مقدس ر ا خدشهدار کنیم." (خبر آنلاین، 19 مرداد 1389)
به راستی برد گیلان از اینهمه سر و صدا و به تعبیری رفت و آمدها چه بود؟ با توجه به آنکه کتابچههای سرمایهگذاری گردشگری در میان ایرانیان مقیم خارج از کشور توزیع شد، تا به امروز کدام منطقه نمونه گردشگری که مستعدترین مناطق واجد سرمایهگذاری است، به یکی از این سرمایهگذاران مقیم خارج از کشور واگذار و زمینه سرمایهگذاریهای کلان فراهم شده است؟
برگزاری جشنواره "یکصدمین سفر رئیس جمهور به استان گیلان" و برگزاری نمایشگاه دستاوردهای مصوبات هیأت دولت را میتوان به فال نیک گرفت، اما رونمایی که از سرمایهگذاری بخش گردشگری در این نمایشگاه خواهد شد و در این مجال کوتاه به آن پرداخته شد، بیتردید برای مردم خوشایند نخواهد بود؛ چرا که واقعیت چیز دیگری است و چرخه اقتصادی صنعت گردشگری در زندگی مردم قابل لمس نبوده و لشکر بیکاران گیلانی همچنان به استانهای صنعتی همجوار در حرکت هستند.