توسعه شیلات گیلان در گرو رشد و توسعه صنایع تبدیلی
ایرانیها معمولاً ماهی را به صورت سرخ کرده و در وعدههای غذایی اصلی (ناهار و شام) استفاده میکنند، درحالی که با انواع روشهای فرآوری میتوان ماهی را با طعمهای متنوع در وعدههای مختلف غذایی مصرف کرد.
کلید توسعه شیلات گیلان در گرو رشد و توسعه صنایع تبدیلی است؛ چرا که این نوع صنایع از ارکان اصلی افزایش درآمد، اشتغال، ارزش افزوده و تقاضا است.
به گزارش خبرگزاری مهر، رشد جمعیت و نیاز روزافزون به مواد پروتئینی ایجاب میکند که در زمینه تولید محصولات آماده طبخ آبزیان اقدامات مؤثری انجام شود. توسعه صنایع شیلاتی که به تولید فرآوردههای متعددی از ماهی میپردازد، یکی از این اقدامات است. همچنین توسعه صنایع شیلاتی علاوه بر تأمین مواد غذایی مورد نیاز شهروندان در فصول مختلف سال، ماندگاری طولانی فرآوردهها و ایجاد اشتغال را نیز به همراه دارد.
در این ارتباط مدیرکل شیلات گیلان گفت: با هدف استفاده بهینه از تولیدات آبزیان استان، اعم از منابع دریایی و آبزیان پرورشی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی شیلاتی به منظور حفظ و بهبود کیفیت، در دسترس قرار دادن محصول، تنوع در محصولات مطابق با ذائقه مصرفکنندگان، کاهش ضایعات، ایجاد ارزش افزوده و ایجاد اشتغال و در نهایت افزایش سرانه مصرف آبزیان در استان امری ضروری است.
حجت سعیدی افزود: تنوع در تولید و بستهبندی محصولات، بهکارگیری تکنولوژی روز و برتر، شناسایی بازار هدف داخلی و خارجی، بازنگری مقررات و قوانین و بهروزرسانی آنها با هدف تسهیل در برخی از بخشها و بهبود زمینه توسعه صنعت استان از راهکارهای مهم و مؤثر توسعه صنایع شیلاتی استان است.
وی اظهار داشت: تأمین تسهیلات بانکی مناسب با هدف افزایش ظرفیت تولید و استفاده حداکثری از ظرفیتهای ایجاد شده، توسعه استانداردهای تضمین کیفیت در مراحل صید و برداشت تا فرآوری به منظور فراهمسازی تأمین ماده اولیه مناسب صنایع و همچنین ایجاد آمادگی برای حضور در کشورهای مختلف از دیگر راهکارهای مهم است.
سعیدی در ادامه به نقش مهم آبزیان در تأمین سلامت افراد جامعه اشاره کرد و یادآور شد: آبزیان در زمره سالمترین منابع غذایی هستند که کمترین افزودنیها و هورمونها را دارند و مملو از امگا 2 و 3 هستند.
متأسفانه دشواری پاک کردن ماهی، فسادپذیری سریع، بوی مخصوص، وجود استخوانهای ریز در برخی گونهها و عدم شناخت کافی از ارزشهای غذایی ـ دارویی گوشت ماهی موجب کاهش میزان سرمایهگذاری و توسعه در بخش صنایع شیلاتی کشور شده است.
در برخی کشورهای پیشرفته با استفاده کامل از همه گونههای آبزیان و حتی زائدات و اندامهای باقیمانده حاصل از فرآوری، توانستهاند با کاهش این مشکلات و عرضه محصولات متنوع با کیفیت بالا موجب افزایش ارزش افزوده قابل ملاحظهای برای گونههای مختلف آبزیان شده و نیز غذای بسیار مناسبی را از لحاظ قیمت و ارزش تغذیهای در اختیار گروههای مختلف جامعه خود قرار دهند.
در ایران فقط در نوار ساحلی شمال و جنوب گرایش به خوردن ماهی وجود دارد و در سایر نقاط کشور مردم با مصرف ماهی مأنوس نیستند.
ایرانیها معمولاً ماهی را به صورت سرخ کرده و در وعدههای غذایی اصلی (ناهار و شام) استفاده میکنند، درحالی که با انواع روشهای فرآوری میتوان ماهی را با طعمهای متنوع در وعدههای مختلف غذایی مصرف کرد.
با بهرهگیری از تمامی ظرفیتهای موجود در بخشهای مختلف صید و آبزیپروری، صنعت و فنآوری با اجرای پروژههای تحقیقاتی کاربردی و تأکید بر تنوعبخشی به روشهای مصرف فرآوردههای آبزیان میتوان گامهای مؤثری به منظور بهرهوری بیشتر و اصلاح الگوهای عرضه و مصرف آبزیان در جامعه برداشت.
مرکز ملی تحقیقات فرآوری آبزیان در سالهای اخیر با بهرهگیری از کارشناسان مجرب خود توانسته است به موفقیتهای چشمگیری در زمینه تولید فرآوردههای نوین از آبزیان و همچنین بهینهسازی فرآیندهای تولید محصولات فرآوری شده دست پیدا کند که از مهمترین این محصولات میتوان به تولید پفک، بستنی، سوسیس، فیش بال و اشترودل ماهی اشاره کرد.
یک کارشناس ارشد شیلات در این ارتباط گفت: بهبود کیفیت، فرآوری محصولات شیلاتی و عرضه به بازار پس از تولید و صید و بهدست آوردن بازارهای صادراتی از دغدغههای مهم صاحبنظران در این عرصه است.
محمدحسین جمالی با بیان اینکه فرمدهی، شکلدهی و فرآوری آبزیان از نیازهای مهم قشر جوان برای دسترسی و طبخ آسانتر است، افزود: ایجاد تنوع، در دسترس بودن و بهطور کلی مزیت رقابتی باید رویکرد صاحبان صنایع شیلاتی باشد.
وی همچنین بر لزوم افزایش سهم تولیدات آبزی در سبد غذایی خانوار تأکید کرد و اظهار داشت: در کنار افزایش تولید آبزیان، فرهنگسازی مصرف این نوع محصول بین خانوارهای شهری، روستایی و عشایری به منظور ارتقاء سلامت غذایی جامعه باید برنامهریزی شود.
این کارشناس مسائل شیلاتی یادآور شد: توسعه شیلات علاوه بر کمک به امنیت غذایی جامعه، با ایجاد کارگاهها و صنایع تبدیلی مرتبط، افزایش نرخ اشتغال را به همراه داشته و با افزایش درآمد بهرهبرداران، وضعیت معیشتی کشاورزان استان را ارتقاء خواهد بخشید.
به هر حال کشورهای زیادی، سهم عمدهای از اشتغال و صنعت خود را بر پایه شیلات و آبزیان پیریزی کردهاند. از آنجایی که چهار پنجم کره زمین را آب فرا گرفته و تنوع تولیدات شیلاتی و آبزیان و پروتئین حاصل از آن، همراه با فوائد عدم تخریب و ویرانی زمین بسیار حائز اهمیت است، جهان نگاه ویژهای به شیلات دارد.
کشتیهای بزرگ و مجهز به تکنولوژی روز صید صنعتی، کشتیهای مجهز به کارخانه صنایع غذایی و فرآوری و بستهبندی و سردخانهدار، تونلهای انجماد، مزارع بزرگ پرورش خرچنگ، قورباغه، کروکودیل، انواع ماهیان سردآبی و گرمابی، ماهی خاویار، میگو و ... هم حکایت از جایگاه ویژه شیلات در زندگی بشر دارد.
از اهمیت شیلات و صنایع شیلاتی همان بس که کشور مجارستان با وجود عدم دسترسی به آبهای آزاد و دریا، قطب بزرگ صنعت شیلات و علوم شیلاتی در جهان است. به همین جهت مصرف سرانه فرآوردههای شیلاتی در ژاپن به 70 کیلوگرم، اروپا به بیش از 25 کیلوگرم و متوسط جهان به حدود 16 کیلوگرم میرسد، درحالی که در ایران رایجترین مصرف فرآوردههای شیلاتی فقط ماهی است که به سختی سرانه مصرف به هشت کیلوگرم میرسد که البته این رقم نیز با احتساب مصرف بالای آبزیان در استانهای ساحلی جنوب و شمال کشور حاصل شده است.
در اکثر استانهای کشور مصرف ماهی بسیار محدود و گاه تنها منحصر به سبزی پلو با ماهی شب عید و ماهی کباب ایام خاصی از سال و به شرط توانایی خرید مطرح یا تن ماهی نیز به عنوان خوراک آماده مصرف میشود.
استاندار گیلان نیز گفت: با توجه به محدودیتها باید از امکانات موجود برای بهرهبرداری بیشتر از آببندانها برای تولید ماهیان گرمابی و سردآبی در استان استفاده کرد.
مهدی سعادتی همچنین ابعاد ساماندهی شیلات استان را وسیع توصیف کرد و افزود: با برنامهریزی و همکاری مسئولان ملی و استانی، در بخش شیلات باید تحولات چشمگیری ایجاد کرد.
وی با اعلام اینکه اشتغال پایدار در صنایع تبدیلی نهفته است، اظهار داشت: سیاست اصولی استان، توسعه بیش از پیش اینگونه صنایع است.
استاندار گیلان یادآور شد: صنایع تبدیلی و فرآوری شیلاتی در استان باید بیش از پیش توانمند شود، زیرا اینگونه صنایع علاوه بر سازگاری با محیط زیست، اشتغال پایدار را به همراه دارد.
بدون شک استان گیلان با قابلیتهای فراوان در بخش شیلات و آبزیان دارای ظرفیتهای مناسبی برای ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی با ایفای نقش اساسی در ایجاد و توسعه زنجیرههای تولید و تنوعبخشی به مشاغل با کاهش ضایعات تولید و ایجاد ارزش افزوده موجب ایجاد اشتغال مولد و کاهش نرخ بیکاری شده و بدین ترتیب در ارتقاء شاخصهای زندگی ساحلنشینان و رشد اقتصادی مناطق روستایی مؤثر بوده و به توسعه این مناطق کمک میکند.