خوشه چينان "جشن خرمن" نقش كردند
مسير راه تا روستا سراسر نقش طبيعت و اكنون آييني غرق خلوص و رنگ‌هايي نمايان در پوشش محلي و خوراكي‌هايي كه عناصرش برآمده از همان سرزمين، تجربه‌اي متفاوت دور از هياهوي شهر...
شايد "خوشه چينان" نام اثر نقاشي مطرحي در جهان باشد، اما خوشه‌چينان گيلاني اين‌بار در آييني برجاي مانده از دورها به پاس هداياي خداوندي "جشن خرمن" برافراشتند و اثري ديگر بر گردشگري روستايي نقش كردند.
گيلان سرزمين گيرايي‌هاست؛ گيرايي‌هايي به رنگ تاريخ، طبيعت و فرهنگ و برنج و شاليزار نمادي است كه هميشه از گيلان تصور مي‌شود و 45 روز از بهار رفته، زماني كه خورشيد مهربان مي‌شود، موسم كاشت است.
زنان و مردان شاليزارها مهيا مي‌كنند و در اين روزهاست كه شايد هزاران هزار تصوير از نوع "خوشه چينان" ـ اثر ژان فرانسوا ميله ـ در ذهن گردشگران نقش مي‌بندد.
چشم‌ها مي‌بينند و گوش‌ها مي‌شنوند پرواضح و مي‌دانم؛ اما روزي كه تنها از سر كنجكاوي و تجربه‌اي جديد، طبيعت بي‌وصف جاده‌هاي گيلان را پيموده و در روستاي ليشاوندان شفت از روستاييان سراغ شاليزارهاي يك آشنا را گرفته و در افقي دور كه تنها خوشه بود و آسمان و آفتاب پا به شالي گذاشتم؛ دريافتم كه چشم‌ها هم مي‌بينند و هم مي‌شنوند؛ و گوش‌ها نيز چنين...
بوي برنج پر بود و هوا خيس و گرم كه نه شايد آفتاب و آتش؛ جاده خاكي بود و از لابه‌لاي خوشه‌ها، كلاه‌هاي حصيري پيدا و كار آغاز شد و بايستي خوشه‌هاي درو شده را دسته مي‌كردي و با فوكو (بندي تهيه شده از كاه برنج) محكم مي‌بستي و در جايي خرمن مي‌كردي و ديگري مي‌آمد و دسته‌ها بر روي شانه‌ها مي‌انداخت و روي تيلر (موتوري براي حمل در كشاورزي) هموار مي‌كرد.
كفش‌ها غرق گل بود و به سختي قدم برمي‌داشتي و نزديك به كف خوشه‌ها كه مي‌شدي، صدايي خبر از پنهان شدن جيرجيرك‌ها مي‌داد و سر كه برمي‌داشتي، گاه صداي گاوها و تيلر و كمباين به گونه‌اي بود كه گويي به جنجالي‌ترين اركستر موسيقي الكترونيك دعوت شده‌اي...
فرياد كار از نگاه آقا يوسف شعله مي‌زد و حسن آقا رخسارش زمزمه خستگي بود و عرق ريزان و گر گرفته درپي جرعه‌اي آب خنك بود و همسر و دو دختر دانشجویش كشته‌هاي ديروز را برداشت مي‌كردند؛ پيش از آن‌كه محصول به خشم صاعقه گرفتار شود.
تجربه بي‌مانندي بود و تصور كردم شايد شهرگريزاني بسيار، خواهان چنين تجربه‌اي دور از هياهو باشند و افقي اين‌چنين گشوده از آسمان و خوشه طلب كنند و از اين راه هم شاليكاري حفظ شود و هم درآمدي خواهد بود براي خوشه چينان.
45 روز از تابستان گذشته، برداشت آغاز مي‌شود و اينك فصل برداشت هم به پايان رسيده و اكنون كشاورزان در هر كجاي استان جشن خرمن به‌پا مي‌كنند و اين‌بار ششمين آيين نمادين اين جشن در روستاي ملاسراي شفت به تلاش اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري گيلان به‌پا شده است.
آيين نمادين جشن خرمن چند سالي است كه از زوال نجات يافته و رخ در جلوه گردشگري گيلان نموده و امسال نيز در قالب جشنواره‌اي، يادآور خوش لحظاتي شيرين از گذشته‌هاي كهن شده و لحظاتي خوش براي گردشگران تصوير نموده است.
جشن خرمن، يكي از جشن‌هاي باستاني گيلان كهن است كه به پاس شكر هداياي خداوندي در پايان فصل زراعي برگزار مي‌شده و اينك با رويكرد جديد ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري نسبت به احياي سنت‌ها، اين جشن آييني كه نمادي از قدرشناسي، دوستي و همكاري مردم اين سرزمين طبيعت است، در گاه‌شمار جشن‌هاي استان قرار گرفته است.
جشن خرمن آغاز شده و جمعيت هر بار بيشتر به صحن اجرا كه در نزديكي شاليزاري است، افزوده مي‌شود. پيرمرد با لباس محلي سه بار ظرف مسي را به سمت آسمان بالا مي‌برد و از خداوند طلب بارش باران و آفتاب (عناصر مورد نياز براي رشد خوشه‌هاي برنج) مي‌كند.
به صورت نمادين و با حركاتي موزون كاشت، داشت و برداشت برنج انجام مي‌شود و در انتها مجمعه‌اي ـ حاوي دانه‌هاي برنج در ميان آن‌ها شمع ـ بر سر خود مي‌گذارد، دستانش را به سوي آسمان بلند كرده و پروردگار را سپاس مي‌گويد.
مسير راه تا روستا سراسر نقش طبيعت و اكنون آييني غرق خلوص و رنگ‌هايي نمايان در پوشش محلي و خوراكي‌هايي كه عناصرش برآمده از همان سرزمين، تجربه‌اي متفاوت دور از هياهوي شهر...
گردشگري روستايي امروزه يكي از مردمي‌ترين اشكال گردشگري است. بر اساس تعريف استادان عرصه گردشگري، "گردشگري روستايي" عبارت است از فعاليت‌ها و گونه‌هاي مختلف گردشگري در محيط‌هاي مختلف روستايي و پيرامون آن‌ها كه دربردارنده آثار مثبت يا منفي براي محيط زيست روستا، انسان و طبيعت است.
مدير گروه جغرافيا و برنامه‌ريزي توريسم دانشگاه آزاد اسلامی رشت معتقد است: چنين برداشتي از گردشگري روستايي مي‌تواند زمينه‌هاي مختلف فعاليت‌هاي گردشگري، چون بازديد از سكونتگاه‌ها، رويدادها، جشنواره‌ها، ورزش‌ها و تفريحات گوناگون روستايي را دربر گيرد.
دكتر محمد رحماني در گفت‌وگو با خبرگزاری ايرنا اظهار كرد: شرايط طبيعي، مورفولوژيكي، عناصر اقليمي همراه با ساختار اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي محيط روستا اشكال گوناگون و متنوعي از روستاها را به‌وجود مي‌آورند كه هر كدام به لحاظ فيزيكي، نوع معماري، نوع مسكن، الگوي سكونت، نوع معيشت، آداب و رسوم سنت‌ها از يكديگر متمايزند.
وي تصريح كرد: اين وجوه تمايز خود خالق جاذبه‌هايي است كه گردشگران روستايي را به بازديد از اين مناطق علاقه‌مند مي‌سازد و آنان را هر از چند گاهي به مسافرت اين مناطق وا مي‌دارد.
اين استاد دانشگاه افزود: گردشگري روستايي را مي‌توان از دو منظر مختلف مورد توجه قرار داد؛ از يك‌سو محيط‌هاي روستايي و پيرامون آن‌ها اين فرصت را مهيا مي‌كنند تا گردشگران فارغ از هياهوي شهري و سيطره فنآوري در بطن سنتي روستا زماني را به فراغت بگذرانند و از ديگرسو در كنار آن، اقتصاد روستايي وابسته به زمين مي‌تواند راه‌هاي تنفس ديگري را نيز تجربه كند.
وي بيان كرد: هرچند گردشگري راه حلي براي تمامي مشكلات نواحي روستايي محسوب نمي‌شود، اما يكي از شيوه‌هايي است كه مي‌تواند آثار اقتصادي مهمي داشته باشد و به نوعي مي‌تواند به كند شدن روند تخليه سكونتگاه‌هاي روستايي و جريان مهاجرت جمعيت روستايي كمك كند.
دانشيار جغرافيا و برنامه‌ريزي روستايي عشايري دانشگاه آزاد اسلامی رشت نيز به خبرگزاری ايرنا گفت: پراكنش روستاها در شهرهاي كشور از يك‌سو و تنوع چشم‌اندازهاي طبيعي و انساني در آن‌ها از سوي ديگر و همچنين استقرار بخش قابل توجهي از انواع جاذبه‌هاي فرهنگي و طبيعي در محيط‌هاي روستايي و پديده شهرگريزي، علاقه‌مندي به استفاده از جاذبه‌هاي گردشگري روستايي را دوچندان نموده است.
دكتر نصرالله مولايي هشتجين افزود: 30 درصد جمعيت كشور در روستاها زندگي مي‌كنند و 90 درصد عرصه‌هاي طبيعي در محيط‌هاي روستايي قرار دارند. از طرفي حفظ هويت فرهنگي، آداب و رسوم محلي و وجود آيين‌ها زمينه مناسبي براي فعال‌سازي گردشگري روستايي فراهم مي‌كند.
وي با بيان اين موضوع كه مناطق گردشگري در گيلان بيشتر در محيط‌هاي روستايي انجام مي‌شود، خاطرنشان ساخت: گردشگري روستايي در گيلان با توجه به دارا بودن شرايط ويژه به لحاظ بكر بودن، تنوع اقليمي و فرهنگي، بايستي در برنامه‌ريزي‌ها در اولويت قرار گيرد.
وي بيان كرد: برپايي جشنواره‌هاي روستايي و عشايري ضمن شناساندن جاذبه‌هاي گردشگري در محدوده جشنواره، زمينه جذب گردشگر را فراهم مي‌نمايد.
وي معتقد است: با وجود فراهم شدن زمينه تحصيل در رشته‌هاي گردشگري در مقاطع مختلف، اما هنوز شناخت دقيقي از نگاه برنامه‌ريزي نسبت به گردشگري روستايي حاصل نشده است.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري گيلان نيز در اين ارتباط گفت: برگزاري جشن خرمن يادآوري و معرفي آداب، سنت و فرهنگ غني اين ديار است.
اميد عزيزي افزود: برگزاري چنين مراسمي در استان علاوه بر اداي وظيفه ديني و ايماني، زمينه‌هاي حضور گردشگران در استان را فراهم نموده و موجب توسعه صنعت گردشگري خواهد شد.
وي از مطبوعات و رسانه‌هاي جمعي خواست براي نشر و معرفي اين‌گونه مراسم تلاش نمايند تا جاذبه‌هاي روستايي گيلان به گونه‌اي بهتر مورد توجه گردشگران قرار گيرد.
جمعيت زيادي از گردشگران، مردم محلي و مسئولان نظاره‌گر اجراي جشن خرمن هستند؛ گاه و بيگاه نواخته شدن موسيقي‌هاي گيلكي و تالشي سروري در بين كودكان ايجاد كرده و اجراي مراسم آييني لبخند بر لبان مي‌نشاند...
به گزارش خبرگزاری ايرنا، ششمين جشنواره فرهنگي آييني "خرمن" روز پنج‌شنبه در دهستان ملاسراي شهرستان شفت در جنوب غربي گيلان برگزار شد.
اجراي بازي‌هاي بومي و محلي، مراسم آييني، اجراي موسيقي زنده، معرفي صنايع دستي و پوشش محلي، محصولات غذايي و سوغات از برنامه‌هاي اين جشنواره مي‌باشد.
نظرات بینندگان