اولین همایش ملی "پسماندهای كشاورزی و منابع طبیعی؛ راهكارها و چالشها" با حضور كارشناسان 20 استان كشور در سالن اجتماعات پارك علم و فنآوری گیلان گشایش یافت.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، رئیس پارك علم و فنآوری گیلان روز چهارشنبه در این همایش یك روزه گفت: امروزه بر اساس نظر صاحبنظران، توسعه و امكان ارتقاء قدرت رقابت میسر نیست، مگر اینكه ساختارهای كار كشورها بر مبنای محور دانش و دانایی باشد تا موضوعاتی مانند جامعه دانش بنیان و اقتصاد دانش بنیان شكل بگیرد و سرانجام از مقوله اساسی دانش بنیان به بحث نوآوری برسیم.
دكتر مجید متقیطلب افزود: در حوزه كشاورزی كشور پتانسیلهای زیادی وجود دارد كه باید از آنها استفاده كنیم تا در بخش كشاورزی دورریز وجود نداشته باشد.
وی اظهارداشت: در پارك علم و فنآوری گیلان روی پسماندهای زراعت برنج كار شده و تحقیقات انجام شده نشان میدهد بیش از 40 نوع محصول از ضایعات برنج قابل فرآوری و استفاده است كه برخی از محصولات در مرحله تولید پایلوت و برخی در مرحله تولید نیمه صنعتی قرار دارند.
وی با بیان اینكه اعتقاد به انجام تحقیقات در كشور وجود دارد، گفت: اما هر تحقیقی كه منتج به محصول قابل ارائه برای جامعه شود، نوآوری تلقی میشود و در غیر این صورت نوآوری نخواهد بود.
متقیطلب اضافه كرد: بعد از نوآوری باید به سوی فنآوری و تجاریسازی محصولات پیش برویم كه این امر نیازمند همافزایی است.
وی ادامه داد: هماكنون بسیاری از مراكز و مؤسسات تحقیقاتی ملی مانند مركز تحقیقات چای، مؤسسه تحقیقات برنج، توتون، ماهیان خاویاری، آبزیپروری و ابریشم در استان گیلان وجود دارند. بنابراین زمینهای برای همافزایی بین این مؤسسات و سایر دستگاهها نیاز است.
رئیس پارك علم و فنآوری گیلان خاطرنشان كرد: پارك علم و فنآوری گیلان برای نهادینه كردن این همافزایی توفیقاتی داشته، اما مشكلاتی هم وجود دارد كه باید رفع شود.
وی افزود: برای انجام این كار نیازمند یك ساختار هستیم كه این ساختار در جهان 30 سال قبل ایجاد شده و كار میكند. بنابراین مدیریت جامع نوآوری برای همافزایی و نوآوری بین اجزاء نیاز است.
وی اظهار داشت: نتیجه همافزایی ایجاد یك ساختار توانمند و نوآور بین متغیرهای علم و فنآوری، سازمان و تشكیلات و فرهنگ و باورها است.
متقیطلب با اشاره به تشكیل شورای "عتف" (علم، تحقیقات و فنآوری) در وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری گفت: اما زمانی این امر نهادینه میشود كه گسترش همهجانبه در كشور وجود داشته باشد، نه اینكه این شورا به عنوان نهاد تصمیمگیرنده اصلی در تهران باشد و در استانها جایگاهی نداشته باشد.
دبیر كانون پسماندهای وزارت جهاد كشاورزی نیز در این همایش گفت: سالانه بین 50 تا 200 هزار میلیارد ریال درآمد میتوان از محل فرآوری پسماندهای كشاورزی و منابع طبیعی كشور بهدست آورد.
دكتر احمد حاتمی افزود: این میزان درآمد حاصل از پسماندهای كشاورزی معادل یكسوم درآمد حاصل از فروش نفت در كشور است كه 20 تا 25 درصد نیاز كشور را تأمین میكند.
وی ادامه داد: برای استفاده بهینه از این پسماندها در گام اول، شناسایی وضع موجود محصولات كشاورزی، شناسایی آینده مطلوب و شناسایی پسماندهای هر محصول و محصولات تولیدی از آن به عنوان راهكار اجرایی ضروری است.
وی اضافه کرد: در گام دوم، شناسایی پسماندهای كشاورزی، محصولات استحصالی و شناسایی محصولات جدید قابل استحصال از پسماندها در كشور الزامی است.
حاتمی گفت: 200 قلم محصولات كشاورزی از نظر وزنی و حجمی و پسماندهای آن باید در كشور مورد مطالعه قرار بگیرد. مثلاً از ضایعات محصول برنج 40 محصول دیگر قابل استحصال است كه در استان گیلان شناسایی شده است.
وی اظهار داشت: پسماندهای كشاورزی بیش از 80 درصد پیكره گیاه را تشكیل میدهد، لذا شناسایی خواص تكتك محصولات كشاورزی از نظر فیزیكی، شیمیایی و مكانیكی لازم است.
وی با بیان اینكه از هر پسماندی محصولی استخراج میشود، خاطرنشان كرد: باید هزینهها، ماشینآلات مورد نیاز، پروسه تولید، تخصص و ارزش افزوده ایجادی حاصل از این فرآوریها مشخص و ثبت شود تا بدانیم برای پرداخت به این مهم به چه تخصصهایی نیاز داریم.
وی گفت: از سوی دیگر در دانشگاهها باید پروژههای تحقیقاتی در زمینه پسماندها وجود داشته باشد تا عملی بودن، اقتصادی و ایمن بودن تولیدات حاصل از این پسماندها برای استفاده انسانی و حیوانی مشخص شود و مردم در استفاده از فرآوردههای این پسماندها از نظر روانی نگرانی نداشته باشند.
دبیر كانون پسماندهای وزارت جهاد كشاورزی گفت: اختصاص بودجه كافی، روانسازی مقررات و قوانین، تعیین و تعریف استانداردهای لازم برای پسماندها، تدوین آییننامه اجرایی استفاده از این پسماندها، استفاده از مشاوره تخصصی و علمی و شناسایی پروسههای تولید برای هر محصول در كشور ضروری است.
حاتمی اضافه كرد: در بحث استفاده از پسماندهای كشاورزی باید از مشاركت بخش خصوصی برای سرمایهگذاری در این امر استفاده كرد، چون پرداختن به ضایعات كشاورزی مستلزم ایجاد امكانات زیرساخت و هزینه، اقتصادی و بازاری بودن، مكانیكی و طراحی ساخت و صنایع جانبی است.
وی اظهار داشت: در كارگروههای مختلف مدیریت پسماندها مباحث فرابخشی، تشكیل بانك اطلاعاتی محصولات، هماهنگی بین دستگاهها، تحقیق و توسعه متناسب با ضایعات كشاورزی، تعیین استانداردها و اصلاح قوانین و مقررات، تأمین سهمیه هر حوزه و فعالیتهای بخشی و بررسی نكات مشترك ضروری است.
همچنین رئیس انستیتو تحقیقات بینالمللی ماهیان خاویاری در ادامه این همایش گفت: تحقیقات در بخش پسماندها نیازمند توجه بیشتر نظام آموزش عالی كشور است.
دكتر محمد پوركاظمی افزود: تاكنون توجه اكثر مراكز علمی و دانشگاهی كشور روی افزایش میزان تولید و محصول قابل استفاده بوده و به استفاده از پسماندها به عنوان واحد درسی و تحقیقات و فنآوری اهمیت لازم داده نشده است.
وی خواستار بازنگری در نظام آموزشی، تربیت كادر متخصص، اصلاح ساختار برای ساماندهی پسماندها، استفاده از تكنولوژی و تعریف پروژههای تحقیقاتی مرتبط، تبادل اطلاعات از نظر دانش در سطح ملی و بینالمللی، بازدید از سایتهای خارجی، اطلاعرسانی بانك اطلاعات و اولویتبندی ضایعات كشاورزی از نظر كمی و كیفی و ارزش افزوده آنها در صورت فرآوری شد.
وی ادامه داد: فرهنگسازی برای حفظ طبیعت و محیط زیست، شناسایی طبیعت و زیبایهای آن برای رفع آلودگی و جلوگیری از تخریب زمین ضروری است تا این سرمایههای خدادادی را برای آیندگان حفظ كنیم.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی گیلان نیز در این همایش گفت: بخشی از فرآوردههای فرعی و تولیدات جانبی كشاورزی به عنوان پسماندها تلقی میشود كه رهاسازی آنها در طبیعت موجب مسائل سوء زیستمحیطی و آلودگی میشود و عدم استفاده از این پسماندها به اقتصاد كشور و محیط زیست لطمه میزند.
ایرج بنیادی افزود: سالانه میزان قابل توجهی كالای خارجی حاصل از فرآوری محصولات فرعی كشاورزی و پسماندهای آن وارد كشور میشود و اگر از پسماندهای موجود در بخش كشاورزی كشور ما نیز به درستی استفاده شود، ارزش افزوده محصولات آن بالا است و از آلودگی محیط زیست نیز جلوگیری میكند و ارز نیز از كشور خارج نمیشود.
وی ادامه داد: مدیریت پسماندها به منظور ارتقاء امنیت غذایی، كاهش تخریب محیط زیست، ارتقاء كیفیت سلامت و ایجاد ارزش افزوده و افزایش بهرهوری لازم است.
وی از كمبود اعتبارات و تسهیلات، كمبود نیروی انسانی متخصص، ضرورت ایجاد دانش فنی متناسب، بهكارگیری سرمایهگذاری بخش خصوصی و ضرورت ترویج در امر مدیریت پسماندها برای روستاییان به عنوان چالشهای استفاده از پسماندها نام برد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی گیلان خواستار گسترش شبكههای مراقبت، تكیه بر روی روشهای غیرشیمیایی در مبارزه با آفات و بیماریها، تقویت برنامههای ترویجی، اعطای تسهیلات بانكی برای خرید دستگاههای بستهبندی و ایجاد زمینههای اقتصادی برای فرآوری محصولات كشاورزی شد.
معاون پژوهشی پارك علم و فنآوری گیلان نیز در حاشیه این همایش به خبرگزاری ایرنا گفت: در این همایش در زمینه مدیریت و فرآوری پسماندهای كشاورزی و منابع طبیعی، چالشهای اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی پسماندهای كشاورزی و منابع طبیعی بحث و تبادل نظر میشود.
فاطمه بلالایی به تأثیر مدیریت پسماندهای كشاورزی و منابع طبیعی در راستای هدفمندی یارانهها، راهكارهای كاهش ضایعات و ارتقاء بهرهوری، نقش مدیریت پسماندهای كشاورزی و منابع طبیعی در توسعه پایدار به عنوان دیگر موضوعات مطروحه در این همایش اشاره كرد.
وی هدف از برپایی این همایش را وجود مشكلات زیستمحیطی ناشی از عدم بهرهگیری مناسب از پسماندهای كشاورزی و منابع طبیعی در استان به عنوان یك وضعیت شاخص نام برد و گفت: سوزاندن كاه و كلش باقیمانده از برداشت محصول برنج در پایان هر سال یكی از معضلات اصلی زیستمحیطی استان گیلان است كه میتوان از آن برای توسعه پایدار اقتصادی كشور بهره گرفت.
بلالایی اضافه كرد: از سوی دیگر، تنوع محصولات زراعی تولیدی در سایر استانهای كشور و پسماندهای كشاورزی كه در مراكز تحقیقاتی كشور طرحهای تحقیقاتی روی آنها انجام شده و این طرحها ارزش كاربردی برای رفع برخی معضلات زیستمحیطی دارند، در این همایش ارائه میشوند.
وی خاطرنشان كرد: این همایش با همت پارك علم و فنآوری گیلان و همكاری مراكز تحقیقاتی كشاورزی و منابع طبیعی، انستیتو تحقیقاتی ماهیان خاویاری، مركز تحقیقات چای، ابریشم و برنج، پژوهشكده آبزیپروری، مركز ملی فرآوری آبزیان و مركز بیوتكنولوژی منطقه شمال كشور برگزار شده است.
وی ادامه داد: 130 مقاله به دبیرخانه این همایش ارسال شده كه از این تعداد 119 مقاله به صورت سخنرانی و پوستر ارائه خواهد شد.
بلالایی اضافه كرد: از این تعداد مقالات ارائه شده، 22 مقاله توسط دانشجویان و 63 مقاله توسط اعضای هیأت علمی مراكز تحقیقاتی و سازمانهای اجرایی و 45 مقاله توسط اعضای هیأت علمی دانشگاههای كشور ارائه شده است.
همایش ملی "پسماندهای كشاورزی و منابع طبیعی؛ راهكارها و چالشها" روز چهارشنبه با حضور كارشناسان 20 استان كشور در پارك علم و فنآوری گیلان در رشت برگزار شد.