صرفه تأمل‌برانگیز صادرات چای
یک فوق دیپلم چای هم نداریم!
برگ سبز چای در سال ۱۹۰۳ وارد کنیا شد و تقریباً در این زمان به ایران هم آمد، اما هم‌اکنون تولید چای کنیا ۳۲۰ هزار تن است که ۲۰ هزار تن آن به مصرف داخلی این کشور می‌رسد و بقیه صادر می‌شود.
آمار سازمان توسعه تجارت ایران نشان می‌دهد که سال گذشته ۱۹ میلیون دلار چای به وزن ۲۵ هزار تن از کشور صادر شد که در مقایسه با سال 1387 از نظر ارزش ۱۵ درصد و از نظر وزنی ۲۱ درصد افزایش یافت.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از هفته‌نامه "دنیای سبز"، در این گزارش، افزایش تولید چای خشک با توجه به بهبود شرایط آب و هوایی،رفع مشکلات گمرکی ایجاد شده در برخی از مقاطع زمانی با عراق و افزایش عرضه و صادرات چای خشک از طریق فرآوری و بسته‌بندی چای خشک دپو شده مربوط به سال‌های 13۸۵ تا 13۸۷، از جمله مهم‌ترین دلایل افزایش صادرات چای اعلام شده است.
رئیس انجمن کارفرمایی کارخانجات چای شمال در این‌خصوص، گفت: از آن‌جا که کل تولید چای سالانه 60 میلیون دلار برای کشور هزینه دربر دارد، باید پرسید این میزان چای با چه کیفیتی صادر شده است.
دکتر سعید رحمت سمیعی، تأکید کرد: اگر فرض کنیم این آمار دقیق است، نتیجه می‌گیریم این میزان چای به‌طور میانگین به قیمت هر کیلوگرم ۸۰۰ تومان صادر شده و این درحالی است که قیمت تمام شده تولید چای در کشور حداقل کیلویی ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ تومان است.
وی میزان تولید چای در کشور را حدود 35 تا 40 هزار تن بیان کرد و افزود: قیمت تمام شده چای در کشور ۱۸۰۰ تومان است و اگر این آمار صحیح باشد، نشان می‌دهد که صادرات چای با قیمت 800 تومان به هیچ عنوان صرفه اقتصادی ندارد.
اگرچه صادرات محصولات کشاورزی یکی از اهداف مهم کشورهای تولیدکننده به‌شمار می‌رود و از لحاظ بهبود شاخص‌های اقتصادی کار شایسته‌ای به‌نظر می‌رسد، اما منطق حکم می‌کند که برای این کار تمامی جوانب درنظر گرفته شود تا در نهایت زیانی متوجه کشور نشود.
او درخصوص اخبار مربوط به خرید چای کارخانه‌ها توسط یک شرکت بازرگانی، گفت: به نظر من این خبر فقط در راستای ایجاد انگیزه برای فعالیت دوباره کارخانه‌های چای خشک کنی اعلام شد، به‌طوری که در زمان برداشت چین اول برگ سبز چای این اتفاق رخ داد و بسیاری از کارخانه‌ها فعالیت خود را آغاز کردند.
با وجود این‌که شرکت مذکور برای خرید چای از کارخانه‌ها قرارداد منعقد کرده است، اما تاکنون (۵ تیر 1389) به این قرارداد عمل نکرده است و کارخانه‌ها در انتظار خرید چای از سوی این شرکت هستند.
ضرر ثبات نرخ ارز
رئیس انجمن کارفرمایی کارخانجات چای شمال میزان چای خشک تولید شده در چین اول را حدود 11 هزار تن بیان کرد و افزود: چای تولیدی از سه سال قبل تاکنون در انبارها باقی مانده است و این‌طور که پیش می‌رود، شاید چای تولید امسال نیز به همین سرنوشت دچار شود.
وی ثابت ماندن نرخ ارز را یکی از مشکلات موجود بر سر راه صادرات چای اعلام کرد و یادآور شد: قیمت چای در بازار جهانی از ۱۰ سال پیش تاکنون تغییر چندانی نداشته و با توجه به این‌که هزینه‌های تولید چای در کشور در این مدت افزایش یافته است، بنابراین صادرات از صرفه اقتصادی لازم برخوردار نیست.
رحمت سمیعی با بیان این‌که قیمت چای در بازار صادراتی به‌طور متوسط یک دلار و ۱۰ سنت است، افزود: ثبات نرخ ارز در این بخش به ضرر صادرکننده چای و به سود واردکنندگان است.
کمبود نیروی متخصص
وی که در بخش پرورش ماهی به عنوان رئیس اتحادیه تکثیر و پرورش ماهیان گرمابی فعالیت می‌کند، به ضرورت تربیت کارشناس و نیروی متخصص در بخش تولید و فرآوری چای اشاره کرد و افزود: در بخش پرورش ماهی تاکنون حداقل 3 هزار کلاس آموزشی برگزار کرده‌ایم و در این بخش دو دانشگاه در سطح کشور وجود دارد که دانشجویانی را تا مقطع دکتری تربیت می‌کنند.
وی، گفت: ۳۰ هزار هکتار باغ چای در کشور وجود دارد، اما هنوز یک فوق دیپلم در رشته چای نداریم.
رحمت سمیعی، تصریح کرد: در سال‌های قبل در مجموع 86 کارخانه چای فعالیت می‌کردند و ۱۳۰ متخصص تولید چای در این کارخانه‌ها مشغول به کار بودند، اما هم‌اکنون 156 کارخانه فعال چای وجود دارد و عده کارشناسان از ۳۰ نفر تجاوز نمی‌کند.
او، یادآور شد: در سال‌های گذشته و قبل از انحلال سازمان چای، در صورتی که کارخانه‌ها از معرفی کارشناس رسمی و مورد تأیید سازمان چای خودداری می‌کردند، این سازمان برای خرید چای با آن‌ها قرارداد نمی‌بست.
وی، اضافه کرد: تعدادی از کارخانه‌ها به صورت موروثی به افرادی که اطلاع دقیقی از فرآوری چای ندارند، منتقل شده است؛ این درحالی است که در بسیاری از بخش‌ها در صورتی که شرایط لازم وجود نداشته باشد، اجازه ادامه فعالیت داده نمی‌شود. به عنوان نمونه، اگر داروخانه‌ای به نسل بعدی منتقل شود، باید شرایط لازم برای ادامه کار در فرد متقاضی وجود داشته باشد.
موفقیت‌های کنیا
برگ سبز چای در سال ۱۹۰۳ وارد کنیا شد و تقریباً در این زمان به ایران هم آمد، اما هم‌اکنون تولید چای کنیا ۳۲۰ هزار تن است که ۲۰ هزار تن آن به مصرف داخلی این کشور می‌رسد و بقیه صادر می‌شود.
رحمت سمیعی، گفت: در ایران سالانه ۳۵ تا 40 هزار تن چای تولید می‌شود و 30 هزار تن آن به انبارها می‌رود.
به گفته وی، در وهله نخست باید با نوسازی باغ‌ها، کیفیت برگ سبز چای ارتقاء پیدا کند تا همزمان در کارخانه‌ها نیز فنآوری تولید افزایش یابد. بنابراین اگر در مدرن‌ترین کارخانه‌های صنایع تبدیلی، ماده اولیه مناسبی نباشد، نمی‌توان انتظار تولید بهینه‌ای را داشت.
رئیس انجمن کارفرمایی کارخانجات چای شمال، گفت: به دلیل فرسودگی باغ‌ها، امکان فتوسنتز مناسب و استفاده از آنزیم‌های خاک توسط بوته‌های چای وجود ندارد و به همین دلیل این مسأله روی کیفیت برگ سبز چای تأثیر می‌گذارد.
او با بیان این‌که دولت سالانه حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومان بابت یارانه چای هزینه می‌کند، گفت: اگر این مبلغ صرف به‌زراعی و احیای باغ‌های چای شود، کمیت و کیفیت چای تولید داخل افزایش پیدا می‌کند.
سبد خالی از چای ایرانی
بیش از ۱۱۰ سال از عمر کشت چای در ایران می‌گذرد. اگرچه چای به عنوان یکی از محصولات مهم کشاورزی کشور به‌شمار می‌رود، اما به‌نظر می‌رسد سال‌هاست که از چای ایرانی در سفره‌های مردم خبری نیست.
در سال‌های اخیر، صنعت تولید و فرآوری چای از یک‌سو به دلیل واردات گسترده چای خارجی و از سوی دیگر کم‌توجهی نسبت به احیای باغ‌های چای با مشکلات متعددی همراه بوده است.
حتی با وجودی که برنامه خرید تضمینی چای در دستور کار دولت قرار گرفته است تا حداقل از این طریق، بخشی از مشکلات برطرف شود، اما مشکلات ریشه‌ای این صنعت همچنان به قوت خود باقی مانده است.
به هرحال سال‌هاست که کارشناسان، نوسازی باغ‌ها، تجهیز ماشین‌آلات و خطوط تولید کارخانه‌های چای را یکی از راهکارهای مناسب برای ارتقاء کیفیت و در نهایت افزایش صادرات چای بیان می‌کنند.
البته تدوین راهبرد تولید و صادرات بر اساس علوم و فنآوری روز، تشدید نظارت‌های بهداشتی و منطقی کردن تعرفه‌های واردات با هدف کاهش قاچاق و مدیریت بازار نیز از دیگر راهکارهایی است که برای بهبود وضع این بخش پیشنهاد می‌شود.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از هفته‌نامه "دنیای سبز"، در این گزارش، افزایش تولید چای خشک با توجه به بهبود شرایط آب و هوایی،رفع مشکلات گمرکی ایجاد شده در برخی از مقاطع زمانی با عراق و افزایش عرضه و صادرات چای خشک از طریق فرآوری و بسته‌بندی چای خشک دپو شده مربوط به سال‌های 13۸۵ تا 13۸۷، از جمله مهم‌ترین دلایل افزایش صادرات چای اعلام شده است.
رئیس انجمن کارفرمایی کارخانجات چای شمال در این‌خصوص، گفت: از آن‌جا که کل تولید چای سالانه 60 میلیون دلار برای کشور هزینه دربر دارد، باید پرسید این میزان چای با چه کیفیتی صادر شده است.
دکتر سعید رحمت سمیعی، تأکید کرد: اگر فرض کنیم این آمار دقیق است، نتیجه می‌گیریم این میزان چای به‌طور میانگین به قیمت هر کیلوگرم ۸۰۰ تومان صادر شده و این درحالی است که قیمت تمام شده تولید چای در کشور حداقل کیلویی ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ تومان است.
وی میزان تولید چای در کشور را حدود 35 تا 40 هزار تن بیان کرد و افزود: قیمت تمام شده چای در کشور ۱۸۰۰ تومان است و اگر این آمار صحیح باشد، نشان می‌دهد که صادرات چای با قیمت 800 تومان به هیچ عنوان صرفه اقتصادی ندارد.
اگرچه صادرات محصولات کشاورزی یکی از اهداف مهم کشورهای تولیدکننده به‌شمار می‌رود و از لحاظ بهبود شاخص‌های اقتصادی کار شایسته‌ای به‌نظر می‌رسد، اما منطق حکم می‌کند که برای این کار تمامی جوانب درنظر گرفته شود تا در نهایت زیانی متوجه کشور نشود.
او درخصوص اخبار مربوط به خرید چای کارخانه‌ها توسط یک شرکت بازرگانی، گفت: به نظر من این خبر فقط در راستای ایجاد انگیزه برای فعالیت دوباره کارخانه‌های چای خشک کنی اعلام شد، به‌طوری که در زمان برداشت چین اول برگ سبز چای این اتفاق رخ داد و بسیاری از کارخانه‌ها فعالیت خود را آغاز کردند.
با وجود این‌که شرکت مذکور برای خرید چای از کارخانه‌ها قرارداد منعقد کرده است، اما تاکنون (۵ تیر 1389) به این قرارداد عمل نکرده است و کارخانه‌ها در انتظار خرید چای از سوی این شرکت هستند.
ضرر ثبات نرخ ارز
رئیس انجمن کارفرمایی کارخانجات چای شمال میزان چای خشک تولید شده در چین اول را حدود 11 هزار تن بیان کرد و افزود: چای تولیدی از سه سال قبل تاکنون در انبارها باقی مانده است و این‌طور که پیش می‌رود، شاید چای تولید امسال نیز به همین سرنوشت دچار شود.
وی ثابت ماندن نرخ ارز را یکی از مشکلات موجود بر سر راه صادرات چای اعلام کرد و یادآور شد: قیمت چای در بازار جهانی از ۱۰ سال پیش تاکنون تغییر چندانی نداشته و با توجه به این‌که هزینه‌های تولید چای در کشور در این مدت افزایش یافته است، بنابراین صادرات از صرفه اقتصادی لازم برخوردار نیست.
رحمت سمیعی با بیان این‌که قیمت چای در بازار صادراتی به‌طور متوسط یک دلار و ۱۰ سنت است، افزود: ثبات نرخ ارز در این بخش به ضرر صادرکننده چای و به سود واردکنندگان است.
کمبود نیروی متخصص
وی که در بخش پرورش ماهی به عنوان رئیس اتحادیه تکثیر و پرورش ماهیان گرمابی فعالیت می‌کند، به ضرورت تربیت کارشناس و نیروی متخصص در بخش تولید و فرآوری چای اشاره کرد و افزود: در بخش پرورش ماهی تاکنون حداقل 3 هزار کلاس آموزشی برگزار کرده‌ایم و در این بخش دو دانشگاه در سطح کشور وجود دارد که دانشجویانی را تا مقطع دکتری تربیت می‌کنند.
وی، گفت: ۳۰ هزار هکتار باغ چای در کشور وجود دارد، اما هنوز یک فوق دیپلم در رشته چای نداریم.
رحمت سمیعی، تصریح کرد: در سال‌های قبل در مجموع 86 کارخانه چای فعالیت می‌کردند و ۱۳۰ متخصص تولید چای در این کارخانه‌ها مشغول به کار بودند، اما هم‌اکنون 156 کارخانه فعال چای وجود دارد و عده کارشناسان از ۳۰ نفر تجاوز نمی‌کند.
او، یادآور شد: در سال‌های گذشته و قبل از انحلال سازمان چای، در صورتی که کارخانه‌ها از معرفی کارشناس رسمی و مورد تأیید سازمان چای خودداری می‌کردند، این سازمان برای خرید چای با آن‌ها قرارداد نمی‌بست.
وی، اضافه کرد: تعدادی از کارخانه‌ها به صورت موروثی به افرادی که اطلاع دقیقی از فرآوری چای ندارند، منتقل شده است؛ این درحالی است که در بسیاری از بخش‌ها در صورتی که شرایط لازم وجود نداشته باشد، اجازه ادامه فعالیت داده نمی‌شود. به عنوان نمونه، اگر داروخانه‌ای به نسل بعدی منتقل شود، باید شرایط لازم برای ادامه کار در فرد متقاضی وجود داشته باشد.
موفقیت‌های کنیا
برگ سبز چای در سال ۱۹۰۳ وارد کنیا شد و تقریباً در این زمان به ایران هم آمد، اما هم‌اکنون تولید چای کنیا ۳۲۰ هزار تن است که ۲۰ هزار تن آن به مصرف داخلی این کشور می‌رسد و بقیه صادر می‌شود.
رحمت سمیعی، گفت: در ایران سالانه ۳۵ تا 40 هزار تن چای تولید می‌شود و 30 هزار تن آن به انبارها می‌رود.
به گفته وی، در وهله نخست باید با نوسازی باغ‌ها، کیفیت برگ سبز چای ارتقاء پیدا کند تا همزمان در کارخانه‌ها نیز فنآوری تولید افزایش یابد. بنابراین اگر در مدرن‌ترین کارخانه‌های صنایع تبدیلی، ماده اولیه مناسبی نباشد، نمی‌توان انتظار تولید بهینه‌ای را داشت.
رئیس انجمن کارفرمایی کارخانجات چای شمال، گفت: به دلیل فرسودگی باغ‌ها، امکان فتوسنتز مناسب و استفاده از آنزیم‌های خاک توسط بوته‌های چای وجود ندارد و به همین دلیل این مسأله روی کیفیت برگ سبز چای تأثیر می‌گذارد.
او با بیان این‌که دولت سالانه حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومان بابت یارانه چای هزینه می‌کند، گفت: اگر این مبلغ صرف به‌زراعی و احیای باغ‌های چای شود، کمیت و کیفیت چای تولید داخل افزایش پیدا می‌کند.
سبد خالی از چای ایرانی
بیش از ۱۱۰ سال از عمر کشت چای در ایران می‌گذرد. اگرچه چای به عنوان یکی از محصولات مهم کشاورزی کشور به‌شمار می‌رود، اما به‌نظر می‌رسد سال‌هاست که از چای ایرانی در سفره‌های مردم خبری نیست.
در سال‌های اخیر، صنعت تولید و فرآوری چای از یک‌سو به دلیل واردات گسترده چای خارجی و از سوی دیگر کم‌توجهی نسبت به احیای باغ‌های چای با مشکلات متعددی همراه بوده است.
حتی با وجودی که برنامه خرید تضمینی چای در دستور کار دولت قرار گرفته است تا حداقل از این طریق، بخشی از مشکلات برطرف شود، اما مشکلات ریشه‌ای این صنعت همچنان به قوت خود باقی مانده است.
به هرحال سال‌هاست که کارشناسان، نوسازی باغ‌ها، تجهیز ماشین‌آلات و خطوط تولید کارخانه‌های چای را یکی از راهکارهای مناسب برای ارتقاء کیفیت و در نهایت افزایش صادرات چای بیان می‌کنند.
البته تدوین راهبرد تولید و صادرات بر اساس علوم و فنآوری روز، تشدید نظارت‌های بهداشتی و منطقی کردن تعرفه‌های واردات با هدف کاهش قاچاق و مدیریت بازار نیز از دیگر راهکارهایی است که برای بهبود وضع این بخش پیشنهاد می‌شود.
نظرات بینندگان