نماد فرهنگ گيلان زمين
گفت‌وگو با استاد جعفر خمامی‌زاده
"جعفر خمامی‌زاده، زاده رشت ـ محله ساغریسازان ـ گذر سنگ پل و کوچه‌ای که به نام پدر، به همین نام معروف بود" و این‌گونه خود را معرفی کرد.
همان آدرسی که پس از گذشت 88 سال اینک گروه خبرگزاری ایرنا برای تهیه مصاحبه سراغش را از ساکنان قدیمی کهن محله رشت (ساغریسازان) جویا می‌شود.
استاد خمامی‌زاده هنوز در خانه‌ای می‌زید که در آن رخ به جهان گشوده و اکنون ذره ذره‌اش را با تمامی درختان کهن و نو و حوض آبی‌پوش خانه پدری تنفس می‌کند و هر بار سرخوش‌تر از پیش... ساغریسازان خود همه سخن است و خاطره...
به سراغ، وارد کوچه استاد خمامی‌زاده شده‌ایم و فرای تصور است؛ کوچه‌ای بسیار باریک و در انتها دری کوچک و سقفی از سفال پدیدار و وقتی در گشوده می‌شود، فضا نفس‌برانگیز است و خوش، درخت و سبزه و گلدان‌های سفالی قدیمی و نم باران...
استاد به استقبال‌مان آمده و چه خوب میهمان‌نوازی را به خوشدلی و گرمی پیشینیان جزء به جزء به‌جا می‌آورد. دعوت به اتاقی می‌شویم که در این بین از اتاق دیگری می‌گذریم که از زمین تا سقف غرق در کتاب است و عکس‌های قدیمی...
منزل استاد به موزه می‌ماند؛ از قدمت خانه گرفته تا اشیاء و عکس‌هایی که در آن، همه جالب و دیدنی و ستودنی... اتاق مقصد هم پر از کتاب است و لوح تقدیر و رایانه و ظرفی میوه برای پذیرایی...
می‌گوید: پدرش روحانی بود، از آنان که در نجف تحصیل به پایان رسانده بود و دارای دو برگ اجتهاد بود؛ یکی از ملا محمدکاظم خراسانی که آخوند معروف آن زمان بود و دیگری از ملا عبدالله مازندرانی که هر دو از برجستگان جامعه روحانی بودند.
وی، می‌افزاید: به دریافت شناسنامه برادر بزرگ، وی متولد 1299 است، اما چندی پیش با مراجعه به اداره آمار و یافتن سندی، مسلم شد که متولد 1300 است و یک سال زودتر از همسنان خویش به مدرسه رفته است.
او، ادامه داد: از آن‌جایی که در خانواده‌ای حائز فضل به دنیا آمده بود، دارای اندک سوادی بود و به همین دلیل به سرعت از کلاس "تهیه" (آمادگی کنونی)، به کلاس بالاتر رفت.
خمامی‌زاده، افزود: مدرسه‌اش "دولتی نمره یک" نام داشت و مدیرش "اسماعیل پوررسول" از بانیان فرهنگ گیلان بوده است و تا کلاس پنجم را در این مدرسه که بعدها از دولتی به ملی تبدیل شد گذرانده است.
وی، گفت: "رضا کوچک" که برخلاف نامش بزرگ و بزرگوار بود و از دوستان کلاس پنجم بود و "احمد سمیعی" که نام وی به عنوان یکی از چهره‌های ماندگار است، از دوستان کلاس ششم وی بوده است.
می‌گوید: در شهریور 1313 (در رشت، به عدد 13 زیاده هم می‌گفتند)، به کلاس اول دبیرستان دولتی شاپور در زیر کوچه رفته است و تا کلاس نهم را در این دبیرستان خواند و از اندوه وی این بوده که چرا هزینه وی را برادر بزرگ متقبل می‌شود.
خمامی‌زاده، افزود: به دلیل فوق به دانشسرای مقدماتی مدرسه‌ای دو کلاسه دهم و یازدهم رفته و پس از اتمام آن (سال 1319)، ابلاغ مدیریت مدرسه‌ای در آستانه اشرفیه را دریافت می‌کند.
وی، اضافه کرد: سال 1327 دانشجوی حقوق تهران شد و همزمان در رشته تاریخ و جغرافیا هم ثبت نام کرد و بعدها اعلام کردند که تنها بایستی در یک رشته تحصیل شود که حقوق را رها کردم.
وی، ادامه می‌دهد: زمانی که به رشت برگشت، برای تدریس در کتابخانه دانشسرای عالی کتاب‌های شهرستان‌ها را دید و از گیلان نه...
خمامی‌زاده، افزود: بزرگان گیلان چون دکتر معین وقت‌شان را صرف کارهای بزرگتر نمودند و من تصمیم گرفتم در این باره اقدام نمایم.
وی، اظهار کرد: نخستین کتاب، ترجمه کتاب‌های سیاحانی بوده که راجع به گیلان نوشتند و در سال 1350 به چاپ رسیده است.
وی، تصریح کرد: ولایات دارالمرز ایران ـ گیلان (ترجمه و تحقیق)، صنعت نوغان در ایران (ترجمه و تحقیق)، روزنامه‌های ایران (تألیف و ترجمه)، دریای خزر (ترجمه و تحقیق)، تاریخ کتابخانه‌های گیلان (تألیف)، گویش گیلکی گیلان (ترجمه)، ترانه‌های ساکنان کرانه‌های جنوبی دریای خزر (ترجمه)، کتاب کشت کدو قلیانی در گیلان (ترجمه)، تالش گویش ماسوله (ترجمه و تألیف)، تاریخچه آموزش و پرورش گیلان از آغاز تا امروز (تألیف) و جنگ شهادت که ترجمه است و چند روز اخیر در مراسمی از آن رونمایی شد.
وی، تصریح کرد: گویش مردم رودبار (ترجمه)، کشت برنج در گیلان و سواحل جنوبی دریای خزر (ترجمه) و ماسوله؛ ویژگی‌های طبیعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، از کتاب‌های آماده انتشار است.
خمامی‌زاده، معتقد است: امکانات فرهنگی در زمان حاضر نسبت به زمان وی بسیار مهیا است، اما متأسفانه "محصل سالاری" بر مراکز آموزشی کنونی مستولی است.
وی، اظهار کرد: مشق شب با نی و مرکب می‌نگاشتیم و خط خوش وظیفه بود، اما اینک همه چیز ساده انگاشته می‌شود و سخت‌گیری‌ها تسهیل...
می‌گوید: جوانان بایستی کتاب بخوانند و دیگر این‌که بخوانند و باز هم کتاب بخوانند...
ادامه داد: تا باقی است می‌خواهد بخواند و دیگر هیچ...
و باز هم آداب خوش میهمان‌نوازی ناب ایرانی... و تا انتهای رفتن همراهی‌مان می‌کند.
همان آدرسی که پس از گذشت 88 سال اینک گروه خبرگزاری ایرنا برای تهیه مصاحبه سراغش را از ساکنان قدیمی کهن محله رشت (ساغریسازان) جویا می‌شود.
استاد خمامی‌زاده هنوز در خانه‌ای می‌زید که در آن رخ به جهان گشوده و اکنون ذره ذره‌اش را با تمامی درختان کهن و نو و حوض آبی‌پوش خانه پدری تنفس می‌کند و هر بار سرخوش‌تر از پیش... ساغریسازان خود همه سخن است و خاطره...
به سراغ، وارد کوچه استاد خمامی‌زاده شده‌ایم و فرای تصور است؛ کوچه‌ای بسیار باریک و در انتها دری کوچک و سقفی از سفال پدیدار و وقتی در گشوده می‌شود، فضا نفس‌برانگیز است و خوش، درخت و سبزه و گلدان‌های سفالی قدیمی و نم باران...
استاد به استقبال‌مان آمده و چه خوب میهمان‌نوازی را به خوشدلی و گرمی پیشینیان جزء به جزء به‌جا می‌آورد. دعوت به اتاقی می‌شویم که در این بین از اتاق دیگری می‌گذریم که از زمین تا سقف غرق در کتاب است و عکس‌های قدیمی...
منزل استاد به موزه می‌ماند؛ از قدمت خانه گرفته تا اشیاء و عکس‌هایی که در آن، همه جالب و دیدنی و ستودنی... اتاق مقصد هم پر از کتاب است و لوح تقدیر و رایانه و ظرفی میوه برای پذیرایی...
می‌گوید: پدرش روحانی بود، از آنان که در نجف تحصیل به پایان رسانده بود و دارای دو برگ اجتهاد بود؛ یکی از ملا محمدکاظم خراسانی که آخوند معروف آن زمان بود و دیگری از ملا عبدالله مازندرانی که هر دو از برجستگان جامعه روحانی بودند.
وی، می‌افزاید: به دریافت شناسنامه برادر بزرگ، وی متولد 1299 است، اما چندی پیش با مراجعه به اداره آمار و یافتن سندی، مسلم شد که متولد 1300 است و یک سال زودتر از همسنان خویش به مدرسه رفته است.
او، ادامه داد: از آن‌جایی که در خانواده‌ای حائز فضل به دنیا آمده بود، دارای اندک سوادی بود و به همین دلیل به سرعت از کلاس "تهیه" (آمادگی کنونی)، به کلاس بالاتر رفت.
خمامی‌زاده، افزود: مدرسه‌اش "دولتی نمره یک" نام داشت و مدیرش "اسماعیل پوررسول" از بانیان فرهنگ گیلان بوده است و تا کلاس پنجم را در این مدرسه که بعدها از دولتی به ملی تبدیل شد گذرانده است.
وی، گفت: "رضا کوچک" که برخلاف نامش بزرگ و بزرگوار بود و از دوستان کلاس پنجم بود و "احمد سمیعی" که نام وی به عنوان یکی از چهره‌های ماندگار است، از دوستان کلاس ششم وی بوده است.
می‌گوید: در شهریور 1313 (در رشت، به عدد 13 زیاده هم می‌گفتند)، به کلاس اول دبیرستان دولتی شاپور در زیر کوچه رفته است و تا کلاس نهم را در این دبیرستان خواند و از اندوه وی این بوده که چرا هزینه وی را برادر بزرگ متقبل می‌شود.
خمامی‌زاده، افزود: به دلیل فوق به دانشسرای مقدماتی مدرسه‌ای دو کلاسه دهم و یازدهم رفته و پس از اتمام آن (سال 1319)، ابلاغ مدیریت مدرسه‌ای در آستانه اشرفیه را دریافت می‌کند.
وی، اضافه کرد: سال 1327 دانشجوی حقوق تهران شد و همزمان در رشته تاریخ و جغرافیا هم ثبت نام کرد و بعدها اعلام کردند که تنها بایستی در یک رشته تحصیل شود که حقوق را رها کردم.
وی، ادامه می‌دهد: زمانی که به رشت برگشت، برای تدریس در کتابخانه دانشسرای عالی کتاب‌های شهرستان‌ها را دید و از گیلان نه...
خمامی‌زاده، افزود: بزرگان گیلان چون دکتر معین وقت‌شان را صرف کارهای بزرگتر نمودند و من تصمیم گرفتم در این باره اقدام نمایم.
وی، اظهار کرد: نخستین کتاب، ترجمه کتاب‌های سیاحانی بوده که راجع به گیلان نوشتند و در سال 1350 به چاپ رسیده است.
وی، تصریح کرد: ولایات دارالمرز ایران ـ گیلان (ترجمه و تحقیق)، صنعت نوغان در ایران (ترجمه و تحقیق)، روزنامه‌های ایران (تألیف و ترجمه)، دریای خزر (ترجمه و تحقیق)، تاریخ کتابخانه‌های گیلان (تألیف)، گویش گیلکی گیلان (ترجمه)، ترانه‌های ساکنان کرانه‌های جنوبی دریای خزر (ترجمه)، کتاب کشت کدو قلیانی در گیلان (ترجمه)، تالش گویش ماسوله (ترجمه و تألیف)، تاریخچه آموزش و پرورش گیلان از آغاز تا امروز (تألیف) و جنگ شهادت که ترجمه است و چند روز اخیر در مراسمی از آن رونمایی شد.
وی، تصریح کرد: گویش مردم رودبار (ترجمه)، کشت برنج در گیلان و سواحل جنوبی دریای خزر (ترجمه) و ماسوله؛ ویژگی‌های طبیعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، از کتاب‌های آماده انتشار است.
خمامی‌زاده، معتقد است: امکانات فرهنگی در زمان حاضر نسبت به زمان وی بسیار مهیا است، اما متأسفانه "محصل سالاری" بر مراکز آموزشی کنونی مستولی است.
وی، اظهار کرد: مشق شب با نی و مرکب می‌نگاشتیم و خط خوش وظیفه بود، اما اینک همه چیز ساده انگاشته می‌شود و سخت‌گیری‌ها تسهیل...
می‌گوید: جوانان بایستی کتاب بخوانند و دیگر این‌که بخوانند و باز هم کتاب بخوانند...
ادامه داد: تا باقی است می‌خواهد بخواند و دیگر هیچ...
و باز هم آداب خوش میهمان‌نوازی ناب ایرانی... و تا انتهای رفتن همراهی‌مان می‌کند.
نظرات بینندگان