تردید در بهداشتی‌بودن برنج‌های وارداتی
قصه پرغصه واردات برنج‌های خارجی وارد فاز جدیدی شده است. پس از آن‌که سخنگوی مؤسسه تحقیقات برنج کشور ضمن هشدار نسبت به مصرف برنج‌های وارداتی معروف به "تراریخته" اعلام کرد که بر اساس تحقیقات انجام شده، مصرف این نوع برنج برای مردم ضرر دارد، مدیرکل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران نیز پرده از خطرات جانی برنج‌های وارداتی برداشته و خبر داده است که 23 نوع برنج وارداتی دانه‌بلند غیراستاندارد است.
به گزارش روزنامه خبر، ماجرای کیفیت پایین برنج‌های وارداتی زمانی مطرح شد که سخنگوی مؤسسه تحقیقات برنج اعلام کرد که برخی از واردکنندگان بدون توجه به اثرات سوء واردات برنج‌های غیراستاندارد، سلامت مردم را به خطر انداخته‌اند.
غلامرضا خانکشی‌پور در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس، گفت: واردکنندگان بزرگ برنج در ابتدای کار، برنج کیفی خارجی مانند باسماتی وارد کردند، در مرحله بعد برنج پرمحصول و در مرحله سوم که اکنون در آن قرار داریم، برنج خارجی مشکوک به تراریخته و برنج نیم‌پز وارد کردند که بر اساس آزمایش‌های فنی، خاصیت ذاتی چسبندگی بعد از پخت در دانه برنج خارجی جدید وجود ندارد.
وی به شایعات دلالان برنج اشاره کرد و افزود: دلالان بزرگ برنج شایعه کردند، برنج خارجی جدید دارای قند کمتر و کلسترول کمتر است که ما به عنوان مؤسسه تحقیقات برنج کشور هیچ مزرعه‌ای را در دنیا سراغ نداریم که این ویژگی‌ها را با هم داشته باشد و همچنین بعد از آزمایش‌های فنی و بر اساس گواهی محققان برجسته، خاصیت ذاتی چسبندگی در دانه برنج وارداتی بعد از پخت وجود ندارد؛ لذا به این دلیل گفته می‌شود این برنج مشکوک به تغییر ژن یا تراریخته است و مصرف آن برای مردم خطرناک است.
سخنگوی مؤسسه تحقیقات برنج کشور، گفت: این مؤسسه روی تحقیقات پیشرفته برنج کار می‌کند و بر اساس تحقیق نظر می‌دهد که برنج خارجی جدید برای سلامت مردم مضر است، اما در عین حال به عنوان یک شهروند و یک کارشناس می‌گویم، در شرایطی که برنج باکیفیت کشاورزان شمال در انبارها مانده، چه نیازی به واردات برنج خارجی به اندازه هر سال دو تا سه برابر نیاز است.
بعد از این هشدار عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات برنج کشور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی دست به کار شدند و نامه‌ای به رئیس صدا و سیما نوشتند تا تبلیغات برنج‌های خارجی متوقف شود که شد و ضرر 6 میلیاردی را هم برای صدا و سیما درپی داشت که خود نشان‌دهنده چنبره برنج‌های خارجی بر بازار ایران است. اما فاز جدید بحران برنج‌های وارداتی که بازار برنج کشور را تسخیر کرده است، وجود فلزات سنگین نظیر سرب، جیوه و کادمیم بالاتر از حد استاندارد در 23 برند برنج وارداتی موسوم به دانه بلند است؛ برنج‌هایی که شاید هر ایرانی، بی‌خبر از اثرات سوء، خورده باشد.
مدیرکل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، گفته است: طبق بررسی‌های مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، 23 برند از جمله برندهایی که در روزهای گذشته بالاترین حجم تبلیغات در سازمان صدا و سیما را به خود اختصاص داده بودند، استاندارد نیستند و فلزات سنگین آن‌ها، نظیر سرب، جیوه و کادمیم بالاتر از حد مجاز بوده است.
مهدی پورهاشم به ارائه همین میزان از اطلاعات بسنده کرده و گفته است: جزئیات کاملی از این برندها و اعلام اسامی آن‌ها به زودی صورت می‌گیرد.
پیش از این نیز، رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به این‌که میزان پروتئین و خوراک برنج محلی به مراتب بهتر از برنج‌های خارجی است، گفت: برنج خارجی در حال عرضه در بازار سرطان‌زاست.
عنایت‌الله تورنگ با اشاره به این‌که متأسفانه بیش از 800 هزار تن برنج مازاد نیاز کشور وارد کشور شده است، افزود: دو میلیون و 300 هزار تن برنج در استان تولید می‌شود که دولت به تنهایی قادر به خرید همه این محصول از کشاورزان نخواهد بود.
وی در نشست خرید تضمینی برنج پرمحصول استان در استانداری مازندران، اضافه کرد: میزان آرسینیک و سم کشنده در برنج خارجی به حدی بالاست که امکان شیوع به بیماری سرطان را در بین مصرف‌کنندگان افزایش خواهد داد. متأسفانه اکنون به جایی رسیده‌ایم که برنج مازاد در بازار وجود دارد و بازار مازندران از برنج‌های خارجی اشباع شده است.
تورنگ با بیان این‌که برنج، کالایی استراتژیک برای تأمین امنیت غذایی خانوارهای ایرانی است، یادآور شد: در همه بازارهای دنیا مصطلح است که 5 درصد برنج تولیدی دنیا در بازار تجارت داد و ستد می‌شود و مابقی در چرخه تولید و عرضه ارائه می‌شود. در شهرستان آمل که قطب تولید برنج استان و کشور می‌باشد، برنج‌های خارجی به کرات خودنمایی می‌کند.
شگرد دلالان برنج و تغییر ذائقه مردم
در حال حاضر برنج موسوم به تراریخته خارجی با تغییر ذائقه مردم بازارهای داخلی را قبضه کرده و برنج ایرانی را به گوشه انبارها رانده است. به اعتقاد کارشناسان کشاورزی، دلیل این اتفاق شکل سنتی کشاورزان و تجار و زیرکی واردکنندگان است. کشاورزان داخلی تلاشی برای مدرن کردن تولید و بازارپسندی ندارند و تجار سنتی برنج همچنان پشت دکه و میز دفترهای خود نشسته و منتظر مشتری هستند، درحالی که واردکنندگان حرفه‌ای برنج خارجی آن را با بسته‌بندی بسیار مناسب و شیک همراه تبلیغات گسترده عرضه می‌کنند و برای ورود برنج خارجی به بازارهای مصرف ایران، نقشه‌های بسیار هوشمندانه کشیده‌اند.
واردکنندگان حرفه‌ای برنج ابتدا برای پیدا کردن مشتری برنج پرمحصول خارجی، قیمت برنج ایرانی را به‌طور کاذب افزایش دادند و به قیمت کیلویی سه تا پنج هزار تومان رساندند و کشاورزان هم در کوتاه مدت خوشحال شدند. دلالان از این طریق به دو روش سود بردند، ابتدا برنج وارداتی را هر کیلوگرم 600 تومان وارد و به قیمت کیلویی دو هزار تومان به مردم فروختند، از طرفی مردم با بالارفتن قیمت برنج داخلی توان خرید برنج داخلی را پیدا نکردند و برنج ایرانی در انبارها باقی ماند. با این اقدام واردکننده‌های حرفه‌ای برنج، ذائقه مصرفی مردم تغییر کرد و همان‌گونه که واردکنندگان چای توانستند چای اسانس‌دار عطری خارجی را که پر از مواد شیمیایی است، به خورد مردم بدهند و چای ایرانی در انبارها بماند، همین‌گونه دلالان بزرگ برنج کم‌کم در جهت تغییر ذائقه مردم آن‌ها را از مصرف برنج معطر و مفید ایرانی به سمت برنج بی‌کیفیت و دانه‌بلند خارجی سوق دادند.
فاکتور برنج‌های ایرانی برای برنج‌های خارجی
اما در پس پرده، برخی از شرکت‌های وارد‌کننده برنج خارجی، با مراجعه مستقیم به کشاورزان و خرید بخشی از محصول برنج آن‌ها و دریافت فاکتور برنج ایرانی، برنج‌های خارجی وارداتی خود را در قالب برنج ایرانی به بازار تزریق می‌کردند. شنیده شده است که شرکت‌های وارد‌کننده برنج‌های خارجی بدون توجه به قوانین مؤسسه استاندارد و تحقیقا صنعتی، به واردات برنج‌های خطرناک و غیر استاندارد پرداخته‌اند و تاکنون نیز هیچ سازمان نظارتی به واردات غیراستاندارد برنج‌های خارجی نپرداخته است. وزارت بازرگانی نیز با استناد به قانون واردات در توجیه واردات برنج‌های خارجی همواره اعلام می‌کند که بر اساس قانون نمی‌توان جلوی واردات برنج را گرفت و قانونی در این‌خصوص وجود ندارد.
واردات 800 هزار تن برنج، مازاد بر نیاز کشور
بر اساس آمارهای موجود، تولید برنج سالانه دو میلیون و 100 تا دو میلیون و 300 هزار تن برآورد می‌شود، و طبق مصرف استاندارد به ازای 70 میلیون نفر ایرانی، 32 کیلوگرم سرانه تولید است که سرانه مصرف استاندارد 36 کیلوگرم و اعتقاد وزارت بازرگانی به مصرف سرانه 45 کیلوگرم برای هر نفر در سال است.
با احتساب بالاترین سرانه مصرف برنج سالانه برای هر نفر 7 کیلوگرم و در مجموع کمتر از 500 هزار تن برنج برای واردات مورد نیاز است، اما سال گذشته بر اساس آمار رسمی گمرک، یک میلیون و 383 هزار تن برنج خارجی، یعنی بیش از دو برابر نیاز وارد کشور شد.
