هر ساله در زمان برداشت محصول برنج استانهای شمالی، خبری تازه از بازار این محصول به گوش میرسد؛ اما هووی امسال برنج ایرانی، برنج صنعتی است كه پرده از راز برنجهای قدبلند برداشت و خواب زیبای شالیزارهای شمال را به سراب تبدیل میكند.
به گزارش خبرگزاری فارس، استانهای شمالی كشور به دلیل دارا بودن بخش زیادی از تولید محصول برنج كشور نسبت به تغییرات بازار این محصول دارای حساسیت ویژهای هستند.
تغییرات در هریك از متغیرهای مربوط به كشت و بازار فروش این محصول شوكی به بازار وارد میكند كه متأسفانه هیچیك از این اخبار به نفع كشاورزان تولیدكننده این محصول نیست.
ماجرای كودهای شیمیایی تقلبی، قیمت بالای آنها، افزایش قیمت كارگری، فرسوده بودن شالیكوبیها، خشكسالی و در دو سال اخیر، نبود بازار برای فروش محصول كشاورزان و وجود واسطهگران و واردات بیرویه برنج خارجی، همه اخبار ناخوشی است كه تولید این محصول در كشور را دچار تهدید كرده است.
در سالهای اخیر، كاهش سطح زیر كشت برنج در استانهای شمالی حكایت از روزهای ركود و ناامنی در تولید این محصول دارد و افزایش ساخت و ساز در اراضی كشاورزی رنگ طلای سبز در شمال كشور را به فسردگی مبتلا كرده است.
برنجكاری از پرزحمتترین كارهای بخش كشاورزی است و تولید این محصول مشقات زیادی دارد. تابستان و گرمای پر از رطوبت آن برای این محصول اگرچه خوشایند است، اما برای كشاورزی كه به همراه خانواده خود در شالیزار به كاشت این محصول میپردازد، طاقتفرساست. چهره آفتابسوخته كشاورزان همان رنگ مشقتی است كه باید تحمل كرد و در گل و لای تابستانی تا عمق یك متر در آن فرو رفت تا دید ارزش رنج كشاورز و اهمیت ندادن به آن چگونه است.
وجود برنجهای وارداتی با نوعی پخت متفاوت، حتی خود كشاورزان را وادار به مصرف آن كرد، اما همه میدانند طعم برنج طارم مازندران چیزی است كه به قولی در این ماكارونی به شكل برنج هیچگاه حس نمیشود. اما انواع نامرغوبی از برنج داخلی و قیمت بالای برنج اعلای ایرانی كه تماماً به دست واسطهگران و دلالان صورت گرفت، موجب سیطره برنجهای خارجی در كشور شد؛ برنجی كه به یك اندازه قد میكشد، به خوبی دم میكشد، برای پخت آن میزان كدبانوگری خانمها سنجش نمیشود و در هر دما و ظرفی به خوبی قد میكشد و قیمت ارزان آن موجب شد تا پیگیری دست یافتن به راز این برنج دنبال شود.
رئیس پژوهشكده برنج و مركبات دانشگاه كشاورزی و منابع كشاورزی ساری در گفتوگو با خبرگزاری فارس با بیان اینكه، برنجهایی كه هماكنون به صورت بمباران تبلیغاتی در صدا و سیما به مخاطب تحمیل میشود، از تیپ برنج "پوسا" است كه در هند كشت میشود، یادآور شد: در این نوع برنج، نوعی فرآوری پس از برداشت و در زمان تبدیل در شالیكوبیها صورت میگیرد.
قربانعلی نعمتزاده با اشاره به اینكه مركز تجاری این نوع برنج در شهر دبی است و شركتهای ایرانی به وفور اقدام به واردات این نوع برنج میكنند، افزود: كیفیت برنج پس از برداشت به چند عامل بستگی دارد كه نوع رقم و ساختار ژنتیكی آن، یكی از عوامل مهم است و مناطق مختلف از نظر میزان رطوبت و گرما كیفیتهایی متفاوتی از برنج را بهبار میآورند.
وی با اشاره به اینكه در فرآوری برنج در خارج از كشور این محصول را "پارابویل" یا همان "نیمجوش" میكنند، افزود: نیمجوش كردن پیش از شالیكوبی و تبدیل آن به شلتوك صورت میگیرد. به این صورت كه شلتوك برنج را در حوضچههایی در دمای 60 تا 70 درجه نیمجوش میكنند.
نعمتزاده، یادآور شد: به دلیل اینكه هنوز برنج پوسته خود را دارد، بخشی از پروتئینهای حقیقی آن در این عمل از بین میرود و در زمانی كه پس از نیمجوش شدن پوست آن در شالیكوبی كنده میشود، پروتئین محلول در آب باقی میماند.
وی با تأكید بر اینكه این برنج پس از خشك شدن كیفیت متفاوتی پیدا میكند، افزود: ساختار شالیكوبیهای این كشورها نیز به گونهای است كه سر و ته برنج را نمیشكند و با نوعی سیستم بوجاری برنج را سایزبندی میكنند.
این تنها رازی است كه برنجهای پاكستانی، هندی، تایلندی و اروگوئه را وارد سفرههای ایرانی كرده و بازار این محصول در كشور را دچار مخاطره نموده است.
اگرچه كیفیت یكدست برنج وارداتی شبهات آلوده بودن به سموم و تغییرات ژنتیكی را برای برنجهای خارجی بر سر زبانها انداخت، اما این موضوع هیچگاه به اندازه هجمه تبلیغاتی فعلی این محصول از رسانهها دیده نشد. بمب خبری امسال در فصل برداشت محصول برنج در استانهای شمالی، تولید برنج از چند محصول دیگر كشاورزی است.
اگرچه با تولید برنج به این صورت تمام رنجهایی كه كشاورز برای تولید این محصول متحمل میشود، زیر سئوال میرود، اما تولید آن اگر واقعیت داشته باشد، در تأمین امنیت غذایی كشور نقش بهسزایی دارد.
رئیس پژوهشكده برنج و مركبات دانشگاه كشاورزی و منابع كشاورزی ساری با بیان اینكه تاكنون تنها نام برنج صنعتی در محافل شنیده شده است، افزود: اینكه در رسانه ملی دیدم، شخصی ادعا میكرد برنجی با آرد گندم، ذرت و سویا درست كرده و آن را با قالب برنج قالبگیری كرده است، موجب تعجبم شد، اما هرچه منتظر شدم، نمونهای از این برنج و نوع ساخت آن به مخاطب ارائه نشد و تنها روشهای كلی آن بیان شد.
نعمتزاده با اشاره به اینكه در این برنامه هیچ نمونهای از این برنج به نمایش در نیامد، تصریح كرد: در نخستین مرحله باید دید چگونه قالبهایی به اندازه و ظرافت دانههای برنج میتوان ساخت.
مبتكر برنج "نعمت" در كشور با تأكید بر اینكه تاكنون هیچ نمونهای از این نوع برنج در دنیا دیده نشده است، اظهار داشت: تولید این برنج غیرممكن نیست، اما آسان هم نیست.
وی، خاطرنشان كرد: اینكه ادعا میشود، این برنج نیاز به آب و خاك ندارد، دارای تعبیر و برداشتی غیرمعقول است، زیرا به هرحال برای تولید مواد اولیه این محصول به عناصر حیاتی نیاز است.
نعمتزاده با اعلام اینكه این كشورها به مجموعه عواملی دست یافتهاند كه كیفیت برنج را ارتقاء میدهد، افزود: اگر كسی مدعی تولید محصولی غیر از روشهای معمول است، باید با قرار دادن آن در اختیار پژوهشكدههای معتبر صحت ادعای خود را اثبات كند.
سخنگوی كمیسیون كشاورزی مجلس هفتم با بیان اینكه اگر واقعاً بتوانیم این برنج را تولید كنیم و در واحد سطح میزان تولید را افزایش دهیم، از این طرح استقبال میكنیم، اظهار داشت: پس از بیان دستورالعمل تولید باید مسائل بهداشتی و كیفیت غذایی این محصول سنجیده شود.
به گفته وی، وقتی گفته میشود این برنج از جو و گندم تولید میشود، باید دید آیا به لحاظ اقتصادی بهصرفه است كه از این دو محصول استراتژیك برای تولید محصولی دیگر استفاده شود یا خیر و در مرحله بعد نیز باید اقتصاد برنجكاران بیش از همه موارد مهم باشد.
نعمتزاده با تأكید بر اینكه، كسانی كه بدون پایههای عینی و كارشناسی اقدام به معرفی این محصول به جامعه میكنند، دانسته یا ندانسته به دنبال تعطیل كردن تولید برنج در كشور هستند، اظهار داشت: در زمان برداشت محصول برنج و درحالی كه مقدار زیادی از برنج سال گذشته در دست كشاورزان باقی مانده است، این هجمه تبلیغاتی و معرفی محصولی كه پایه عینی ندارد، وضعیت كشت این محصول برای سال آینده و بازار فعلی را دچار مشكلات اساسی میكند.
اگرچه با ورود صنعت و تأسیسات تولید برنج صنعتی به استانهای شمالی، از جمله گیلان و مازندران، فرآوری برنجهای شكسته امكانپذیر خواهد بود، اما شنیدن تولید برنج از محصولات دیگر غلات مانند گندم، جو، ذرت، سیب زمینی و سویا اگرچه ممكن است، اما تقریباً بدون كیفیت است و مطابق برنج اراضی شمالی نیست.