نابودی صنعت چای در راه است

چای یک کالای استراتژیک است که در دو استان گیلان و مازندران سطح زیر کشت حدود ۳۴ هزار هکتار را به خود اختصاص داده است که ۳۰ هزار هکتار آن در گیلان قرار گرفته است. بر اساس آخرین آمار سازمان چای کشور، در اوایل دهه ۸۰ خورشیدی حدود ۷۴ هزار خانوار چایکار به‌طور مستقیم از این فرآورده گذران زندگی می‌کنند.
بیش از ۸۳ درصد از زمین‌های کشت چای زیر یک هکتار وسعت دارند که به اقشار آسیب‌پذیر جامعه تعلق دارند و تنها منبع ارتزاق دهقانان محسوب می‌شود. زمین‌های بین یک تا پنج هکتار، ۱۵ درصد کل کشتزارهای چای است و زمین‌های با وسعت پنج تا ۲۰ هکتار نیز حدود ۵/۱ درصد باغ‌های چای را دربر می‌گیرد. همچنین زمین‌های بزرگ بالای ۲۰ هکتار، حدود 22 درصد باغ‌های چای ایران را تشکیل می‌دهند. این درحالی است که در هندوستان ۴۰ درصد باغ‌های چای بیش از ۴۰۰ هکتار و حدود ۴۰ درصد دیگر نیز بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هکتار وسعت دارند و حدود ۱۵ درصد از باغات چای این کشور نیز بین ۵۰ تا ۱۰۰ هکتار هستند که این آمار نشان از سیاست‌گذاری درست و واقع‌بینانه دولت هندوستان در بخش کشاورزی و حمایت واقعی از بخش‌خصوصی دارد. اما متأسفانه در کشور ما دولت تاکنون حمایت خوبی از تولید داخلی چای و چایکاران ایرانی نداشته است و آمار ذکر شده نیز نشان‌دهنده خرده مالک بودن باغات چای کشور است، به‌طوری که حدود ۸۳ درصد از باغات چای در قطعه‌های کوچک زیر یک هکتار اداره می‌شوند که هرگز وام‌های اندک، کود، سم و سایر خدمات به‌موقع به دست چایکار شاغل در آن نمی‌رسد که این وضعیت با انحلال سازمان چای کشور در سال 13۸۳ به آشفته‌ترین شرایط مانند روزهای اول ورود چای به ایران در یکصد و هفت سال پیش رسید.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، صبح امروز مدیرعامل سازمان تعاون روستایی در جمع خبرنگاران خبر از توزیع رایگان چای در صورت تصویب دولت کرد و گفت: در حال حاضر سازمان تعاون روستایی 30 هزار تن چای خشك در انبارها كه تولید كشاورزان در سال 1386 و 1387 است نگهداری كرده و درنظر دارد با پردازش خودشان آن را بسته‌بندی و در اختیار مردم قرار دهد.
سیدمحمد موسوی ضمن ابراز مخالفت با این طرح دولت، گفت: در جلسه‌ای كه سازمان تعاون روستایی با مسئولان سندیكای کارخانجات چای گذاشته بود، اعلام كردیم این طرح بسیار غلط است و این میزان چای كه به صورت فله‌ای انبار شده، نیاز به پردازش و نوعی بررسی‌های ویژه دارد كه این در توان سندیكای چای است، اما آن‌ها قبول نكردند كه چای‌های انبار شده را برای بسته‌بندی و پردازش در اختیار سندیكای چای قرار دهند كه این مسأله باعث می‌شود چای بی‌كیفیت در اختیار مردم قرار گرفته و ارزش چای ایرانی بیش از این پایین آید.

سیاست‌گذاری‌های غلط دامن چه کسانی را می‌گیرد؟
پیش از اجرای برنامه نادرست اصلاح ساختار چای کشور، با احتساب کارگران فعال در کارخانه‌های تولید چای خشک و نیز کارگاه‌های بسته‌بندی چای، شرکت‌های بازرگانی واردات و صادرات تعداد شاغلین بخش چای و ارتزاق‌کنندگان از این محصول به بیش از یک میلیون نفر می‌رسید که درصد قابل توجهی از جمعیت کشور را دربر می‌گرفت که متأسفانه با سیاست‌گذاری کاملاً اشتباه دولت با تعطیلی بخش عمده کارخانه‌های چای بیشتر شاغلان این بخش نیز بیکار شدند. همچنین تقریباً همه کارگاه‌های بسته‌بندی چای به دلیل واردات قاچاق چای به صورت بسته‌بندی شده، بسته شدند.
اگرچه دولت پس از یک ممنوعیت چهار ساله واردات قانونی چای طی سال‌های 13۷۹ تا 13۸۳، در سال 13۸۳ واردات چای را البته با تعرفه سنگین آزاد اعلام کرد، ولی به دلیل نهادینه شدن قاچاق طی چهار سال ممنوعیت واردات قانونی و نیز وضع تعرفه سنگین ۷۰۰ تومان حقوق گمرکی به ازای هر کیلوگرم چای خارجی وارد شده، قدرت رقابت از بازرگانان قانونی به نفع قاچاقچیان گرفته شده است و در خوشبینانه‌ترین حالت، از سال 13۸۳ تاکنون تنها ۱۰ درصد از چای وارد شده از طریق ثبت سفارش رسمی و از مجاری قانونی وارد کشور شده است و با وجود اصرار بازرگانان و چایکاران و حتی بخش عمده‌ای از کارخانه‌داران چای به دولت برای کاهش تعرفه تاکنون عملاً دولت از پذیرفتن آن سر باز زده است.

سفر رئیس جمهور هم چاره نکرد
متأسفانه پس از سفر رئیس جمهور به استان گیلان و دستور وی برای حل مشکل، تاکنون جلسات زیادی با دست‌اندرکاران چای برگزار شده، ولی تقریباً برگزاری این جلسات نتیجه‌ای نداشته است. به‌رغم این‌که عملکرد سه ساله سازمان تعاون روستایی درخصوص خرید تضمینی برگ سبز چای به دلیل کم تجربه‌گی موجب نارضایتی گسترده در بین کارخانه‌داران و چایکاران شده است، حتی دست‌اندرکاران چای، به‌ویژه چایکاران هنوز موفق نشده‌اند دولت را مجاب به واگذاری وظیفه خرید تضمینی برگ سبز چای به اداره کل چای شمال به‌جای سازمان تعاون روستایی کنند.
هنوز بخش عمده اقتصاد چای در اختیار قاچاقچیان قرار دارد. لذا دولت و در مجموع دست‌اندرکاران قانونی چای تنها ۲۰ درصد از صنعت چای کشور را دراختیار دارند که این آمار نیز از آن‌جا به‌دست آمده که میزان مصرف چای در کشور سالانه بیش از ۱۰۰ هزار تن است و مصرف سرانه چای در ایران توسط کمیته بین‌المللی چای (ITC) حدود ۶/۱ کیلوگرم اعلام می‌شود و میزان تولید چای تا سال 13۸۳ بین ۵۰ تا ۶۰ هزار تن بود که با انحلال سازمان چای در سال 13۸۳ به نصف کاهش یافت.

تولیدات همیشه راهی انبارها
به گزارش خبرگزاری ایلنا، پیشنهاد دولت با توجه به قیمت برگ سبز، نهاده‌های کشاورزی، هزینه‌های کارگر و ... در اکثر اوقات کاملاً غیرکارشناسی و غیرواقعی است. با توجه به میزان تولید و مصرف داخل کشور، میزان نیاز به واردات به کشور معلوم می‌شود که متأسفانه حدود ۱۰ درصد آن به صورت قانونی وارد کشور می‌شود که می‌توان تعرفه سنگین واردات چای را دلیلی برای میزان کم واردات این محصول به صورت قانونی عنوان کرد.
یکی از سئوالاتی که همواره توسط نمایندگان افکار عمومی و همچنین در نطق‌های پیش از دستور برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح شده است، دلیل اصرار دولت بر باقی ماندن بر تعرفه سنگین واردات چای است که متأسفانه دولت هرگز به این پرسش مطرح شده پاسخی نداده است.
چندی پیش رئیس هیأت‌ مدیره سندیكای كارخانجات چای شمال از دپو شدن 28 هزار تن چای در انبارهای كشور خبر داد و گفت: اضافه شدن حدود 40 هزار تن چای انبار شده در سال جاری، بحران صنعت چای داخلی را دوچندان كرده است.
سعید رحمت سمیعی از خریداری برگ سبز چای چایكاران خبر داد و گفت: این كار در جهت مقابله با سیاست‌های وزارتخانه‌های جهاد كشاورزی و بازرگانی كه درصدد نابودی صنعت چای هستند، انجام می‌شود.
وی همچنین، یادآور شد‍: متأسفانه برنامه‌ریزی‌های صحیحی برای نگهداری و انبار محصولات كشاورزی، به‌خصوص چای وجود ندارد و هر ساله لطمه‌های سنگینی به دلیل مدیریت غلط دولت به این صنعت وارد می‌شود.
وی، خاطرنشان‌ كرد: ورود چای رایگان بی‌كیفیت دولتی در بازار و در میان مردم، جز لطمه به صنعت چای و به خطر انداختن اشتغال 300 هزار نفری كه در این صنعت مشغول به كار هستند چیزی درپی نخواهد داشت.
رحمت سمیعی، افزود: عدم حمایت از چای ایرانی باعث گرفتاری 55 هزار خانوار چایكار شده و ورشكستگی 50 كارخانه چای را به همراه داشته است.
وی با بیان این‌كه از تعداد 156 كارخانه چای حدود 50 كارخانه با سرمایه یك میلیارد تومان به ورشكستگی مطلق دچار شده‌اند، گفت: وزارتخانه‌های جهاد كشاورزی و بازرگانی با سیاست‌های اشتباه خود عملاً به نوعی حامی چای وارداتی شده‌اند؛ به ‌گونه‌ای كه نابودی صنعت چای كشور را نشانه رفته‌اند.
به گفته وی، اگر مصوبات هیأت دولت اجرایی می‌شد، چای داخلی در سبد خانوار ایرانی قرار می‌گرفت.
این درحالی است كه یک عضو هیأت مدیره سندیكای كارخانجات چای شمال علت اصلی خریداری برگ سبز چای از سوی كارخانجات چای را جلوگیری از امحای آن توسط وزارت جهاد كشاورزی ذكر كرد.
امیر مظفر نوری، گفت: وزارت جهاد كشاورزی به دنبال خریداری برگ سبز چای از طریق سازمان تعاون روستایی و امحای این محصول بود.
به گفته وی، كارخانجات چای شمال برای جلوگیری از این روند و مبارزه با مافیای چای اقدام به خریداری برگ سبز چای به‌رغم ضرردهی كارخانجات کرده‌اند.

نابودی صنعت چای در راه است
رئیس هیأت مدیره سندیكای كارخانجات چای شمال با اشاره به مشكلات صنعت چای در كشور در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، اظهار داشت: وضعیت چای در چهار سال گذشته كه خرید تضمینی برگ سبز چای و چای خشك مطرح شد، همزمان بود با بسته شدن سازمان چای و ورشكستگی آن و بنا شد كه سازمان تعاون روستایی مسئولیت سازمان چای را برعهده بگیرد.
رحمت سمیعی، افزود: با توجه به مشكلات چایكاران، با بستن سازمان چای كشور و ورشكستگی آن كه سازمان تعاون روستایی مسئولیت آن را برعهده گرفت، نامه‌ای به رئیس جمهور نوشته شد تا بحث احیای سازمان چای را مطرح كرده و راهكارهایی هم ارائه شد، اما متأسفانه در این چهار سال هیچ ترتیبی به وضع چایكاران و كارخانه‌داران داده نشد و از طریق رسانه‌ها پس از مدت‌ها اطلاع دادند سازمان چای احیاء شده است.
وی، گفت: شگفتی ماجرا این است كه با وجود 4 سال فریاد مشكل چایكاران، تنها نزدیك انتخابات اعلام كردند كه مشكل با احیای سازمان چای حل شده است.
او، تصریح كرد: ما جزئیات این طرح را نمی‌دانیم و جزئیاتی هم به ما كه خودمان متولی امور چای كشور هستیم، ارائه نشده و فقط می‌دانیم كه نزدیك انتخابات ضرورت حل مشكل چای كشور ایجاد شده است.
وی ضمن ابراز تأسف، گفت: در سال‌های گذشته میلیاردها تومان چایكاران خسارت دیده‌اند و كارخانه‌هایشان بسته شده، در نتیجه آن‌چه كه ما می‌خواهیم این است كه خسارات چایكاران را به آن‌ها بپردازند و با جلسات متعددی كه با وزیر جهاد كشاورزی دولت نهم داشتیم، به این نتیجه رسیدیم كه این وزارتخانه تنها در جهت نابودی كشاورزان تلاش می‌كند.
وی، بیان كرد: در سال ‌جاری كارخانجات چای به دلیل نداشتن سرمایه و خسارت‌های چند سال اخیر و انباشته شدن چای‌های به فروش نرسیده و واردات چای ارزان به كشور كه تولیدكنندگان داخلی را متحمل ضرر و زیان كرده، در شرف تعطیلی بودند، اما كشاورزان برای مقابله با افرادی كه سعی در نابودی كشاورزان داشتند، تصمیم گرفتند با هر سختی كه شده، برای برپایی كارخانه‌های چای تلاش كنند.
رئیس هیأت مدیره سندیكای كارخانجات چای شمال در رابطه با تصمیم دولت مبنی بر این‌كه چای مانده در انبارها را به‌طور رایگان در میان مردم توزیع كنند، گفت: توزیع رایگان این چای در میان مردم ـ آن‌هم با سیستم پردازش سازمان تعاون روستایی ـ چیزی جز لطمه زدن به صنعت چای كشور و بد نام كردن چای ایرانی درپی نخواهد داشت.
وی همچنین با مقایسه این عملكرد دولت با توزیع رایگان سیب‌ زمینی در چند ماه پیش، گفت: چرا باید محصولات كشاورزی بدون هیچ تدبیری تولید، انبار و توزیع شود تا روی دست دولت مانده و مجبور شود زمانی كه محصول از كیفیت بسیار پایینی برخوردار شده، میان مردم رایگان توزیع كند و از طرفی از بودجه مملكت این‌گونه استفاده شود.

هیج کجای دنیا چای ایران را نمی‌خرد
رحمت سمیعی در پاسخ به سئوال خبرگزاری ایلنا مبنی بر این‌كه چرا تولید مازاد چای كشور به كشورهای خارجی صادر نمی‌شود، گفت: دلیل این مسأله این است كه هیچ كشوری در دنیا چای ایران را نمی‌خرد و صادرات چای ایران به دنیا ممنوع شده است؛ به‌طوری که حتی كشور عراق هم چای ایران را نمی‌خرد.
وی، افزود: یكی از بزرگترین مشكلات ما این است كه دولت پس از خریداری چای، تازه سه سال بعد به برنامه‌ریزی برای توزیع آن فكر می‌كند كه این افت محصول را درپی‌ دارد.
رئیس هیأت مدیره سندیكای كارخانجات چای شمال با ابراز تأسف از این‌که، سیاست‌گذاری کلان در بخش چای توسط دولت مشکل دارد و عملاً سرنوشت آن از دست دولت خارج و در دست گروهی خاص قرار دارد، اظهار داشت: سال‌هاست که چایکاران مظلوم واقع شده‌اند و صنعت چای کشور رو به نابودی بوده و چایکاران همچنان چشم انتظار یک نگاه دولت جهت حل مشکلات این صنعت هستند تا سرنوشت آن به تاراج تندباد تباهی و ویرانی سپرده نشود.