"وقتی انسان دوست واقعی دارد که خودش هم یک دوست واقعی باشد." (امرسون)
امروز به همت جمعی از اندیشمندان و فرهیختگان شهر لاهیجان نکوداشت انسان خردمندی است که عمری را در دفاع از ارزشهای قرآنی، انسانی و اخلاقی سپری کرد و در شرایط مختلف زندگی ساده اما اخلاق مدارانه زیست و از امیال دنیوی، علیرغم داشتن قدرت و مسئولیت، کمترین بهره را نبرد تا به ما و نسلهای آینده بیاموزد که به قول اسکاول شین، "انسان تنها میتواند آن باشد که خود را چنان ببیند و تنها میتواند به جایی برسد که خود را در آنجا ببیند"، و امیر ما نیز چنین بود؛ ماندن در کنار مردم را با همه سختی انتخاب کرد و ماند و همچنان نیز هست.
نکوداشت مردی است که کلاسهای قرآن او رازی بود برای دینداران واقع بین که دنیا گذرگاهی بیش نیست؛ چه ثروت کلان داشته باشی و چه فقیرانه زیست کنی، پول همه چیز یک انسان نیست، اگرچه وسیلهای برای رزق و روزی در جهت درستش است. به قول شریعتی، "پول دنیا را بگیری و برای دین کار کنی، نه پول دین را بگیری و برای دنیا کار کنی."
نکوداشت مرد ساده زیستی است که ساده سخن میگفت، اما از هر کلمهاش اخلاق موج میزد. آرام و متین حرف میزد و در چهره او، صلابت و نرمی همراه با تعامل و تساهل بهراحتی قابل رؤیت بود.
مردی که سالیان سال با سختی ساخت، اما یک آخ نگفت؛ سختیها را تحمل کرد، اما کسی را آزار نداد؛ سختیها را تحمل کرد، اما هرگز از مردم فاصله نگرفت؛ سختیها را تحمل کرد، اما در دوستی با دیگران، حتی مخالفان، اندکی کینه به دل نگرفت؛ سختیها را تحمل کرد، اما کسی را آزرده نکرد؛ سختیها را تحمل کرد، اما کسی را تخریب نکرد؛ سختیها را تحمل کرد، اما لحظهای از رسالت دینی و انسانیاش دست نکشید؛ سختیها را تحمل کرد، اما ایمانش به خدا که توکلش همیشه به او بوده، اندکی خلل وارد نکرد؛ و سختیها را تحمل کرد تا به همه یاران و نزدیکان بیاموزد که در موج تند باد روزگار تخریب و تضعیف، صبر تنها راه ایستادگی و مقاومت است و به قول مولا علی(ع)، "صبر برترین ساز و برگ است" و صبوری راهی است برای ماندن، شدن و به قول سعدی، "کارها به صبر برآید و مستعجل بهسر درآید."
بر این اساس و با شناختی که از گذشته دور از امیر خان انصاری داشتم و پای ثابت سخنرانیهای او چه در مسجد جامع و چه در مسجد حاج سلیم محله و یا مکانهای دیگر، و در انتخابات دور اول مجلس شورای اسلامی، حامی و همراه او بوده و همچنان نیز هستم، بخشی از شاخصهای یک انسان خوب که در او متبلور است را یادآوری میکنم، باشد که الگویی شود برای نسل جوان در عصر حاضر و آینده که پاک زیستن و پاک ماندن شیوه پیغمبری است و به قول ملاصدرا، "شخصیت هر کسی از اعتقاد او معلوم میشود" و امیر نیز با اعتقاداتش زیست تا در روزگار وانفسای آن روزها، به قول امرسون به ما بیاموزد که "بروید و به آنچه ایمان دارید، عمل کنید." کار سختی است، اما باید بدانیم که ایمان، قوت روح است و نیرومندتر از خوش بینی است. ایمان اگر پویا نباشد، میمیرد و اعتقاد بدون کنش نیز اعتقاد نیست.
با تصویر ذهنی که از گذشته دور دارم، بخشی از شاخصهای شخصیتی امیر انصاری عزیز که به ذهن مانده و به باور باورمندان و دوستان او همچنان نیز هست، به تصویر میکشم؛ باشد که چراغی باشد برای گم نشدن در تاریکیها.
موارد فوق به این شرح است: کارمندی ساده زیست، مسلمانی عملگرا، باور عمیق به داشتههای فکری و اعتقادی، دوچرخه سوار ساده زیست، دور بودن از نگاه خود محوری، دین داری و عملگرایی، سیاستمداری مدارا گر و در عین حال منتقدی آگاه، واقع گرا نه مصلحت گرا، مخالف افراط و تفریط، تبدیل دشمن به دوست و ماندگاری دوستیها در همه عرصهها، آزاد اندیش خردگرا، صادق بی پیرایه در رفتارهای مخلصانه، قاطعیت در بینش فکری و مقاومت در تحمیل هر اندیشه، دین دار غیر تجارتی، امین مردم در امنیت اجتماعی در هنگامه قدرت و مقاومت در مقابل تندروی در شرایط سخت، بهره نبردن از مواهب نمایندگی برای دنیای مادی و استفاده از سادهترین خودرو در زندگی شخصی، استفاده از امکانات حداقلی در لباس نمایندگی، مرد اندیشه و عمل بهجای حرف و نظر، رعایت اخلاق در قدرت بهجای تخریب و ماندن، و دهها نمونه از رفتارهای فردی و اجتماعی که هرکدام میتواند تأثیرگذار در زندگی نسل حاضر و آینده باشد.
گفتهاند انسانی که معنی و هدف زندگی را بداند، خود را نهتنها با افراد ملت خویش برابر خواهد دانست، بلکه با تمام اقوام و گروههای دیگر نیز مساوی خواهد شمرد. در دهه هشتم از زندگی، برای او آرزوی سلامتی از خداوند منان را دارم.
• سخنرانی ایراد شده در آیین نکوداشت امیر انصاری، 2 اسفند 1397