لاهیجان از جمله شهرهایی است که به علت قرار گرفتن بر روی گسل لاهیجان و در مجاورت گسلهای البرز و خزر در پهنه با خطر نسبی زیاد واقع شده است که میتواند در صورت وقوع زلزله، خسارات زیادی بهبار آورد. علاوه بر این، عدم رعایت اصول و ضوابط شهرسازی و از همه مهمتر درصد بالای ساختمانهای با مصالح کم دوام و نیمه بادوام در سطح شهر (بهویژه محلات حاشیهای و دامنه ارتفاعات شهر)، آسیب پذیری شهر را در مقابل زلزله دوچندان نموده است.
يك کارشناس ارشد شبکه شتاب نگاری کشور در گفتوگوي اختصاصي با "لاهيگ" وجود گسلهای متعدد در استان گیلان و وقوع زلزله رودبار را مبین پتانسیل بالقوه فعالیت لرزه خیزی در این استان دانست و اظهار داشت: یکی از گسلهای مهم گیلان، گسل لاهیجان است که به طول ۸۰ کیلومتر در امتداد فرورفتگی دشت گیلان از لاهیجان آغاز و به حاشیه غربی دریای خزر ادامه مییابد و به نزدیک گسل آستارا وصل میشود. لذا کاهش آسیب پذیری و تاب آوری شهرها و روستاها در مقابله با مخاطراتی چون زلزله و زمین لغزش، با شناسایی و تعیین حریم گسل شهرها و روستاها و ضوابط اجرای آیین نامه ۲۸۰۰ مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و نصب دستگاههای شتاب نگار برخط و لزوم بهکارگیری آنها در سامانههای هشدار سریع و پاسخ سریع میباشد.
محمد رضا ابراهیمپور افزود: امروزه یکی از مهمترین مخاطراتی که همواره شهرها را تهدید مینماید، خطر وقوع زلزله است. از این رو، شهر لاهیجان با قرار گرفتن بر روی نوار نارنجی به مانند بسیاری از شهرها با توجه به قرار گرفتن بر روی چندین گسل فعال، از پتانسیل لرزه خیزی بالایی برخوردار است.
وي اضافه كرد: تعداد ۱۳ ایستگاه شتاب نگار زلزله آنلاین در استان گیلان در شهرهای رشت، تالش، آستارا، رضوانشهر، حویق، رودبار، چابکسر، دیلمان، جیرنده، ماسوله، خشکبیجار و زیاز با توجه به لرزه خیز بودن آنها تا دو هفته دیگر نصب میشود و امروز با آماده شدن زیرساخت ایستگاه لاهیجان، این شهرستان به شبکه شتاب نگاری آنلاین متصل شد.
اين کارشناس ارشد شبکه شتاب نگاری کشور ادامه داد: تا کنون بیش از ۱۱۰۰ دستگاه شتاب نگار از نوع آفلاین و تعداد ۲۲۵ دستگاه شتاب نگار آنلاین با فنآوري روز دنیا در شهرستانها، بخشها و مناطق لرزه خیز کشور با خطر نسبی، خیلی خطرناک و خطرناک نصب و راهاندازی شده است.
ابراهیمپور گفت: فاز اول خرید این دستگاههای شتاب نگار برخط در سال ۱۳۹۷ با پیگیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی کلید خورد و حدود ۲۶۰ دستگاه شتاب نگار زلزله جدید خریداری و وارد کشور شد که به تناسب نیاز مناطق لرزه خیز مختلف کشور درحال نصب شدن هستند و در فاز دوم تعداد ۲۴۰ دستگاه خریداری و درحال آماده سازی زیرساخت ایستگاهها توسط استانها براي نصب و راه اندازی هستیم. همچنین استان گیلان ۳۰ ایستگاه از ۱۲۳۰ ایستگاه شتاب نگاری در سطح کشور را به خود اختصاص داده است.
عملکرد سامانه هشدار سریع و پاسخ سریع
وي درباره نحوه عملكرد این سامانه نیز توضیح داد: امواج رادیویی با سرعتی بیشتر نسبت به امواج زلزله منتقل میشود. بنابراین میتوان قبل از رسیدن امواج مخرب زلزله به منطقه هدف، به كمك امواج رادیویی، هشدار زلزله را به مناطق دورتر اعلام كرد.
کارشناس ارشد شبکه شتاب نگاری کشور تصريح كرد: البته زمان هشدار، به الگوریتم مورد استفاده در سامانه هشدار سریع نیز وابسته است. بهطور كلی، در سامانههای هشدار سریع از دو الگوریتم برجا (تك ایستگاهی) و ناحیهای (شبكه لرزهای) استفاده میشود.
ابراهیمپور با اشاره به اینکه شعاع عملکرد این دستگاه تا چند صد کیلومتر است، اظهار داشت: همچنین این دستگاه بعد از وقوع زلزله با ارائه میزان شتاب به استفاده از نقشههای لرزش (Shake Map) به مدیریت بحران در مناطق مختلف کمک خواهد کرد؛ بدین صورت که با تهیه نقشه در هر منطقهای که شتاب بیشتر باشد، قطعاً خرابی در آن منطقه نیز بیشتر است.
وی بیان کرد: دستگاه شتاب نگار زلزله چند ثانیه قبل از وقوع زلزله اطلاعاتی را به اداراتی همچون شرکت گاز و برق ارسال میکند تا برای کاهش خسارات زلزله، نسبت به قطعی گاز و برق اقدام کنند، که در صورت آماده سازی زیرساخت و تأمین منابع مالی توسط استان امکان راه اندازی آن میباشد.
کارشناس ارشد شبکه ملی شتاب نگاری کشور، سامانههای هشدار پیش هنگام و پاسخ سریع را مهمترین ابزار مدیریت بحران توصیف کرد و یادآور شد: اهمیت این سامانهها بهقدری است که امروزه کشورهای لرزه خیز و پیشرفته جهان قدمهای بسیار مهمی را در طراحی و اجرای آنها در شهرها و مناطق مهم و پرجمعیت برداشتهاند. در کشور ما نیز ضرورت راه اندازی این قبیل سامانهها در شهرهایی مانند تهران، تبریز، مشهد، کرمان، شیراز، اصفهان، ارومیه، رشت، ساری، سنندج و سایر شهرهای لرزه خیز اجتناب ناپذیر است.
ابراهيمپور با بیان اینکه ماهیت این دستگاهها سنجش ابعاد حوادث زلزله و خسارات ناشی از آن است، افزود: سرعت در انتقال اطلاعات مربوط به شتاب زلزله به مراکز مدیریت بحران، زمینه افزایش سرعت عمل مسئولان مدیریت بحران و گسیل نیروهای امدادی به مناطق زلزله واقع شده در جای جای کشور را فراهم میکند.
علیرضا دستجردی کارشناس شبکه شتابنگاری کشور همچنین در خصوص اهم کاربرد این دستگاه عنوان داشت: طبق ضریب آیین نامه ۲۸۰۰ مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی شتاب و لرزه منطقه وقوع زلزله توسط این دستگاه ثبت می شود و در مهندسی زلزله، تحلیل سازه ها و شناخت زمین شناسی مناطق جهت ساخت و ساز اصولی کاربرد دارد.
در هنگام نصب و رونمایی که با حضور فرماندار محترم و معاونین ایشان صورت گرفت،مهندس پورقاسم رئیس اداره راه و شهرسازی لاهیجان گفت وقوع زلزله های پیاپی در طی سالهای گذشته که با حجم گسترده ای از خسارات مالی وجانی همراه بوده اند بیانگر این مطلب است که هنوز در کشور ما به ساخت و سازهای مقاوم در برابر زلزله توجه چندانی نمی شود و این معضل همچنان تمام نقاط ایران را با توجه به قرار گیری بر روی کمربند زلزله تهدید می کند . تصویب آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله در سال 1378 ، هر چند گامی مهم در جهت بهبود وضعیت ساختمان سازی در کشور بود اما رعایت نکردن مفاد آن در عمل موجب گستردگی حجم خرابیها شده است که نمونه آن در زلزله بم در سال 1382 وزلزله سرپل ذهاب در سال1396 گردید. لذا جهت مقابله با این معضل ، تدوین یک برنامه منسجم و دراز مدت در سطح کشور که منجر به کاهش آسیب پذیری از طریق مقاوم سازی و ایمن سازی ساختمانها، ومدیریت قوی و علمی در این خصوص امری ضروری می باشد. وی با اشاره به اینکه هیچ سازه مهم و استراتژیک بدون در نظر گرفتن پارامترهای زلزله نمی تواند ساخته شود افزود مهمترین پارامترها که در طراحی مقاومت سازه در برابر زلزله استفاده میگردد داده ای است که از دستگاههای شتابنگاری استخراج می گردد که راه اندازی سامانه آنلاین شتابنگاری در استان مهمترین واکنش مسئولین در زمینه بحران است.