كدخبر: ۹۳۱۵
تاريخ انتشار: ۱۲ مهر ۱۳۹۶ - ۱۰:۴۰
ارسال به دوستان
نسخه چاپيامام حسین(ع)
دكتر سید حجت مهدوی سعیدي
از نظر هرمنوتیک و پدیدارشناسی، حقیقت دین را باید در ماهیات و مهمات و منطقا در همان نفصل حقیقی» آن جست‌وجو و تفحص كرد، نه در عارضات و اوصاف فرعی و جنبی آن! ره بپرسیم مگر پی به مهمات بریم!
تحقیقا، توقف در سطحیات و شطحیات، رهزنی‌ها در پی دارد! در نظرگاه دین اسلام هیچ فضایلی با فضلیت تفکر برابر نمی‌نشیند و با آن هم‌تراز و هم‌کاسه نمی‌شود! به تعبیر ابن‌سینا در کتاب «معراجیه»، پیامبر اسلام از جمیع عبادات اسلامی که دیگران به سبب عادات و آداب زندگی به آن مبتلا هستند، امام علی(ع) را به تعقل و اندیشیدن دعوت فرموده‌اند.
هرکسی‌گر طاعتی برمی‌نهد
بهر قرب حضرت بی‌چون‌وچند
تو تقرب جو به عقل و سر خویش
نه چو ایشان بر کمال و بر خویش! (مولوی)
عروج و استعلاي انسان به نحوه تفکر او برمی‌گردد. خمود، موجب جمود است و جمود، منشأ جنون و جهالت مقدس؛ چنان‌که امروز ما در اطراف خود این عارضه را در وجود منحوس متعصبان کژدل و خاصه در تحرکات گروه‌های تکفیری و داعش می‌بینیم!
ردپای جنون و جهالت مقدس را می‌توان در نینوا پی گرفت؛ آن‌گاه که از آب هم مضایقه کردند کوفیان و خوش داشتند حرمت میهمان کربلا و در آن نیم‌روز آتشین، عطشناک، امام دو کونین را به تیغ سهمگین جفا و زخم زهرآگین دغا کشتند و تکبیر زنان و تهلیل‌گویان و شادی‌کنان و دهل‌کوبان بر پیکر پیک دین، آن سرور شهیدان و اولاد و یاران باوفایش اسب دوانیدند و در پایان، سر تاج‌دار آفرینش را به ضیافت نیزه‌ها سپردند!
از شمر پلید تا مابقی اشقیا، در کار‌وبار خود، ادعا و آواز دین و پیروی از سنت پیامبر درمی‌انداختند؛ چنان‌که تاریخ به وثاقت و امانت روایت كرده است شمر ابن‌ذی‌الجوشن، قاری و حافظ قهار قرآن بود و بسی وسوسه‌مند و سختگیر در خوانش نماز و بجاآوردن فرعیات و مقدسات فقهی، تلاش موسع و جانفرسا می‌كرد، غافل از اینکه کز شست‌وشوي خرقه غفران نمی‌رسد!
شمر شقی و خون‌آشام از کثرت سجده‌های مجوف خود، پیشانی ستبر و پینه‌بسته‌ای فراهم كرده بود و در بین طوایف اسلامی آن روز، بروز و ظهور آشکار تحجر و مقدس‌مآبی بود! خامان و متعصبان و خشک‌مغزانی مانند او نیز البته به وفور در قشون یزید مهیای جنگیدن با رسالت نبوی بودند؛ متقشرین حماقت‌گرایی که جلوه‌گری می‌نمودند و رو می‌بستند!
خیلی‌ها در مجادله و محاربه با امام حسین(ع) و یارانش در روز عاشورا در رهن نذر و نذورات درآمده و روزه و وضو ستانده و در قتل فرزند پیغمبر در جان پلیدشان، نیت و آهنگ جنون‌آسای توسل و تقرب به حضرت حق كرده بودند و هر لحظه را در اجرای جهالت و شقاوت خویش پاس می‌داشتند!
قسمتی از این وصف و وضعیت شوم و شرم‌آگین و توصیف رفتار هیستریک منادیان پیروی از خلافت و زعامت یزید را می‌توان در فحوا و درون‌مایه‌های مقاتل و تراجم و مواضعی از زیارت عاشورا دنبال و رصد كرد. باید توجه كرد اگر عقلانیت و رشادت دینی نباشد و اگر جهل و جنون مقدس، جای معرفت و معنویت راستین بنشیند، کماکان واقعه هولناک و غمناک عاشورا به لحاظ تکون کژنگری و انحطاط در تفکر مذهبی، امکان و استعداد تکرار دارد و به مصداق کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا، همچنان می‌توان در چرخه روزگار و در هر مقطعی از مقاطع تاریخ اسلامی، شاهد تجدید و باززایش آن بود؛ چنان‌که چنین رخدادی را هم‌اکنون پیش چشم خود داریم! مرور محققانه و مدققانه متون تاریخی بر ما می‌نمایاند که هرچند تاکنون جنگ و کشتار‌های شنیع، فجیع و وسیع بسیاري اتفاق افتاده است و می‌افتد؛ اما ماجرای مؤلم و معظم عاشورا در نوع خود و به جهات کثیر، پدیده‌ای عدیم‌القرین و المثیل بوده است. در ظریف‌ترین شکل ممکن، به تعبیر مرحوم دکترعلی شریعتی، گاه مذهب به جنگ مذهب می‌رود و جهالت، مزورانه نقاب فریبنده آگاهي بر چهره می‌افکند و ندای تقدسات سر می‌دهد؛ چنان‌که در صحرای نینوا نیز چنان رفت و چنین شد. به لحاظ معرفتی و تربیتی، در ایستگاه‌ها و ایستارهای عاشورا باید همواره تأنی و تأمل کرد و آن را تنها رویدادی منسوخ و شبه‌معدوم در صفحه روزگار فرض و توهم نكرد که به‌هرترتیب چند روزی از سال در راستای برانگیختن باورهای سنتی برای انباشت ذخایر اخروی، احیا شود یا به منزله میراثی فرهنگی، در خاطرات ازلی ما ایرانیان باقی بماند. قطعا چنین رویکردي رخوت‌آلود و سکولاریستی باعث آن می‌شود که احیانا ما از یک سوراخ نه‌تنها یک‌بار، هزار‌و‌یک بار و بلکه بیشتر گزیده شویم و زخم برداریم و از درد جراحت بر خود بپیچیم! آنچه اکنون وجود ندارد، نشان‌دهنده آن است که به قدر کافی خواهان آن نبوده‌ایم. در متن و بطن حماسه عاشورا که برای اهلش، بسی برتر از قرون و اعصار می‌نشیند، صدالبته ابعاد و آفاق گوناگون و بالطبع، نفحات و فتوحات فراوانی وجود دارد که باید خود را در منظر و معرض آن قرار دهیم و براي تعالی احوال خویش، ره‌توشه برگیریم.
روز عاشورا نمی‌دانی که هست
ماتم جانی که از قرنی به است! (مولوی)
تحقیقا، توقف در سطحیات و شطحیات، رهزنی‌ها در پی دارد! در نظرگاه دین اسلام هیچ فضایلی با فضلیت تفکر برابر نمی‌نشیند و با آن هم‌تراز و هم‌کاسه نمی‌شود! به تعبیر ابن‌سینا در کتاب «معراجیه»، پیامبر اسلام از جمیع عبادات اسلامی که دیگران به سبب عادات و آداب زندگی به آن مبتلا هستند، امام علی(ع) را به تعقل و اندیشیدن دعوت فرموده‌اند.
هرکسی‌گر طاعتی برمی‌نهد
بهر قرب حضرت بی‌چون‌وچند
تو تقرب جو به عقل و سر خویش
نه چو ایشان بر کمال و بر خویش! (مولوی)
عروج و استعلاي انسان به نحوه تفکر او برمی‌گردد. خمود، موجب جمود است و جمود، منشأ جنون و جهالت مقدس؛ چنان‌که امروز ما در اطراف خود این عارضه را در وجود منحوس متعصبان کژدل و خاصه در تحرکات گروه‌های تکفیری و داعش می‌بینیم!
ردپای جنون و جهالت مقدس را می‌توان در نینوا پی گرفت؛ آن‌گاه که از آب هم مضایقه کردند کوفیان و خوش داشتند حرمت میهمان کربلا و در آن نیم‌روز آتشین، عطشناک، امام دو کونین را به تیغ سهمگین جفا و زخم زهرآگین دغا کشتند و تکبیر زنان و تهلیل‌گویان و شادی‌کنان و دهل‌کوبان بر پیکر پیک دین، آن سرور شهیدان و اولاد و یاران باوفایش اسب دوانیدند و در پایان، سر تاج‌دار آفرینش را به ضیافت نیزه‌ها سپردند!
از شمر پلید تا مابقی اشقیا، در کار‌وبار خود، ادعا و آواز دین و پیروی از سنت پیامبر درمی‌انداختند؛ چنان‌که تاریخ به وثاقت و امانت روایت كرده است شمر ابن‌ذی‌الجوشن، قاری و حافظ قهار قرآن بود و بسی وسوسه‌مند و سختگیر در خوانش نماز و بجاآوردن فرعیات و مقدسات فقهی، تلاش موسع و جانفرسا می‌كرد، غافل از اینکه کز شست‌وشوي خرقه غفران نمی‌رسد!
شمر شقی و خون‌آشام از کثرت سجده‌های مجوف خود، پیشانی ستبر و پینه‌بسته‌ای فراهم كرده بود و در بین طوایف اسلامی آن روز، بروز و ظهور آشکار تحجر و مقدس‌مآبی بود! خامان و متعصبان و خشک‌مغزانی مانند او نیز البته به وفور در قشون یزید مهیای جنگیدن با رسالت نبوی بودند؛ متقشرین حماقت‌گرایی که جلوه‌گری می‌نمودند و رو می‌بستند!
خیلی‌ها در مجادله و محاربه با امام حسین(ع) و یارانش در روز عاشورا در رهن نذر و نذورات درآمده و روزه و وضو ستانده و در قتل فرزند پیغمبر در جان پلیدشان، نیت و آهنگ جنون‌آسای توسل و تقرب به حضرت حق كرده بودند و هر لحظه را در اجرای جهالت و شقاوت خویش پاس می‌داشتند!
قسمتی از این وصف و وضعیت شوم و شرم‌آگین و توصیف رفتار هیستریک منادیان پیروی از خلافت و زعامت یزید را می‌توان در فحوا و درون‌مایه‌های مقاتل و تراجم و مواضعی از زیارت عاشورا دنبال و رصد كرد. باید توجه كرد اگر عقلانیت و رشادت دینی نباشد و اگر جهل و جنون مقدس، جای معرفت و معنویت راستین بنشیند، کماکان واقعه هولناک و غمناک عاشورا به لحاظ تکون کژنگری و انحطاط در تفکر مذهبی، امکان و استعداد تکرار دارد و به مصداق کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا، همچنان می‌توان در چرخه روزگار و در هر مقطعی از مقاطع تاریخ اسلامی، شاهد تجدید و باززایش آن بود؛ چنان‌که چنین رخدادی را هم‌اکنون پیش چشم خود داریم! مرور محققانه و مدققانه متون تاریخی بر ما می‌نمایاند که هرچند تاکنون جنگ و کشتار‌های شنیع، فجیع و وسیع بسیاري اتفاق افتاده است و می‌افتد؛ اما ماجرای مؤلم و معظم عاشورا در نوع خود و به جهات کثیر، پدیده‌ای عدیم‌القرین و المثیل بوده است. در ظریف‌ترین شکل ممکن، به تعبیر مرحوم دکترعلی شریعتی، گاه مذهب به جنگ مذهب می‌رود و جهالت، مزورانه نقاب فریبنده آگاهي بر چهره می‌افکند و ندای تقدسات سر می‌دهد؛ چنان‌که در صحرای نینوا نیز چنان رفت و چنین شد. به لحاظ معرفتی و تربیتی، در ایستگاه‌ها و ایستارهای عاشورا باید همواره تأنی و تأمل کرد و آن را تنها رویدادی منسوخ و شبه‌معدوم در صفحه روزگار فرض و توهم نكرد که به‌هرترتیب چند روزی از سال در راستای برانگیختن باورهای سنتی برای انباشت ذخایر اخروی، احیا شود یا به منزله میراثی فرهنگی، در خاطرات ازلی ما ایرانیان باقی بماند. قطعا چنین رویکردي رخوت‌آلود و سکولاریستی باعث آن می‌شود که احیانا ما از یک سوراخ نه‌تنها یک‌بار، هزار‌و‌یک بار و بلکه بیشتر گزیده شویم و زخم برداریم و از درد جراحت بر خود بپیچیم! آنچه اکنون وجود ندارد، نشان‌دهنده آن است که به قدر کافی خواهان آن نبوده‌ایم. در متن و بطن حماسه عاشورا که برای اهلش، بسی برتر از قرون و اعصار می‌نشیند، صدالبته ابعاد و آفاق گوناگون و بالطبع، نفحات و فتوحات فراوانی وجود دارد که باید خود را در منظر و معرض آن قرار دهیم و براي تعالی احوال خویش، ره‌توشه برگیریم.
روز عاشورا نمی‌دانی که هست
ماتم جانی که از قرنی به است! (مولوی)
روزنامه شرق، شماره 2977، 12 مهر 1396