كدخبر: ۸۸۰۸
تاريخ انتشار: ۰۴ اسفند ۱۳۹۵ - ۱۱:۳۸
ارسال به دوستان
نسخه چاپينگاهی دوباره به تعاریف جهانی از اشتغال و بیکاری
سید نعمت‌الله میرفلاح نصیری
بر اساس استاندارد سازمان بین‌المللی کار (ILO)، تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر که در زمان مرجع حداقل یک ساعت کار کرده باشند، "شاغل" محسوب می‌شوند. در ایران نیز تعداد شاغلان با همین معیار سنجیده می‌شود. اگرچه افراد مختلفی، از جمله سیاستمداران نسبت به این تعریف عکس‌العمل نشان داده و محل مناقشه موافقان و مخالفان بسیاری شده، تا جایی که عده‌ای به اشتباه تصور می‌کنند که این تعریف به منظور کاهش نرخ بیکاری ارائه شده است. این درحالی است که بر اساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار، تعداد شاغلان با یک ساعت کار در هفته، بسیار ناچیز بوده و تأثیر چندانی بر میزان‌های اشتغال و بیکاری ندارند.
بر اساس استانداردهای بین‌المللی، مطلوبیت میزان انجام کار، حدود ۴۰ ساعت در هفته است. البته این میزان برای تمام انواع فعالیت‌ها نمی‌تواند مطلوبیت داشته باشد. کارفرمایان باید مدت زمان کار کارکنان را تنظیم کنند و در این باره باید سلامت، ایمنی و مسئولیت خانوادگی شاغلان مد نظر قرار گیرد. (بعضی از کشورها ۳۰ الی ۴۴ ساعت کار در هفته را اشتغال کامل می‌دانند) همچنین روزانه به‌طور متوسط ۸ ساعت کار برای شاغلان درنظر گرفته می‌شود و در صورت انجام کار بیشتر مطابق توافق‌های جمعی، بابت آن در قالب اضافه کار، جبران خدمات انجام می‌شود.
در سیزدهمین کنفرانس بین‌المللی آمارشناسان کار سازمان بین‌المللی کار که در سال ۱۹۸۲ در ژنو منعقد شد، تعریف جمعیت فعال از نظر اقتصادی، اشتغال، بیکاری و اشتغال ناقص ارائه و تصویب شد. از این سال، حداقل یک ساعت کار در یک هفته یا یک روز، معیار اهداف عملیاتی برای شاغل قلمداد شدن افراد به عنوان یک استاندارد جهانی مورد توجه قرار گرفت. بعدها توسط تعدادی از کشورها درباره این تعریف اعتراضاتی مطرح شد که پس از طرح دوباره موضوع در کنفرانس بعدی آمارشناسان کار کشورهای عضو، این تعریف یک بار دیگر مورد تأکید قرار گرفت. چند دلیل در پس این اصرار آمارشناسان کار درباره شاغل قلمداد شدن افرادی که حداقل یک ساعت در دوره مرجع کار کرده‌اند وجود دارد که در ادامه به شرح هریک خواهیم پرداخت.
دلیل اول، ناسازگار شدن آمار کار با آمار حساب‌های ملی کشورها، با توجه به این‌که سیستم حساب‌های ملی (SNA) حاصل سال‌ها کار کارشناسان ۵ سازمان بین‌المللی و تعداد زیادی کشور است که سازوکارهای ویژه خود را داشته و در آن ارزش و مقدار تولید با مقدار کار انجام شده ارتباط مستقیم دارد، بنابراین لازم است ساعات کار انجام شده تمام افراد در جامعه سنجش شود و افرادی که حتی یک ساعت کار هم انجام نداده باشند، باید درنظر گرفته شوند.
دلیل دوم، طرح‌های آمارگیری نیروی کار در تمام کشورهای جهان با هدف ارائه میزان‌های اشتغال و بیکاری از طریق مراجعه به خانوارها به مورد اجرا گذاشته می‌شود و باید تمایز جامع و مانعی میان افراد شاغل و بیکار وجود داشته باشد. بنابراین با مد نظر قرار دادن افراد شاغل، بیکار به کسی اطلاق می‌شود که در دوره مرجع نتوانسته باشد حتی یک ساعت هم کار کند. چنان‌چه تعداد ساعت ویژه‌ای کار انجام شده برای افراد شاغل درنظر گرفته می‌شد، باز هم این شائبه ایجاد می‌شد که چرا این تعداد ساعت کار؟
دلیل سوم، به منظور ایجاد هماهنگی‌های بین‌المللی است که در چارچوب اصول بنیادین ۱۰ گانه آمارهای رسمی در سال ۱۹۹۱م از سوی تعداد زیادی از آمارشناسان جهان تدوین و پس از ارائه و تصویب آن در کمیسیون اجتماعی ـ اقتصادی ملل متحد از سوی آن سازمان به تمام کشورهای عضو ابلاغ شد. هماهنگی بین‌المللی و رعایت استانداردهای جهانی برای فراهم شدن زمینه مقایسه‌های بین‌المللی یکی از ۱۰ اصل یاد شده است و چنان‌چه ارقام متفاوت ساعت کار را برای شاغل قلمداد کردن افراد در کشورهای مختلف درنظر بگیریم، هیچ‌گاه قابلیت مقایسه بین‌المللی وضعیت بیکاری در کشورها و مناطق مختلف جهان فراهم نمی‌شود.
دلیل چهارم، با توجه به این‌که مطابق توصیه‌های بین‌المللی و مطابق نیاز حساب‌های ملی، ساعات کار تمام افراد شاغل از طریق طرح آمارگیری نیروی کار خانوارهای کشور پرسش می‌شود، امکان محاسبه تعداد مطلق افراد دارای اشتغال ناقص و میزان‌های مربوط به‌راحتی فراهم شده است؛ ضمن این‌که بیشتر معترضان به تعریفی که دربرگیرنده یک ساعت کار در دوره مرجع است، بیشتر نظرشان درباره کفاف درآمد افراد شاغل درباره معیشت زندگی است و نه درباره شاغل و یا بیکار قلمداد شدن آنان.
بر اساس استانداردهای بین‌المللی، مطلوبیت میزان انجام کار، حدود ۴۰ ساعت در هفته است. البته این میزان برای تمام انواع فعالیت‌ها نمی‌تواند مطلوبیت داشته باشد. کارفرمایان باید مدت زمان کار کارکنان را تنظیم کنند و در این باره باید سلامت، ایمنی و مسئولیت خانوادگی شاغلان مد نظر قرار گیرد. (بعضی از کشورها ۳۰ الی ۴۴ ساعت کار در هفته را اشتغال کامل می‌دانند) همچنین روزانه به‌طور متوسط ۸ ساعت کار برای شاغلان درنظر گرفته می‌شود و در صورت انجام کار بیشتر مطابق توافق‌های جمعی، بابت آن در قالب اضافه کار، جبران خدمات انجام می‌شود.
در سیزدهمین کنفرانس بین‌المللی آمارشناسان کار سازمان بین‌المللی کار که در سال ۱۹۸۲ در ژنو منعقد شد، تعریف جمعیت فعال از نظر اقتصادی، اشتغال، بیکاری و اشتغال ناقص ارائه و تصویب شد. از این سال، حداقل یک ساعت کار در یک هفته یا یک روز، معیار اهداف عملیاتی برای شاغل قلمداد شدن افراد به عنوان یک استاندارد جهانی مورد توجه قرار گرفت. بعدها توسط تعدادی از کشورها درباره این تعریف اعتراضاتی مطرح شد که پس از طرح دوباره موضوع در کنفرانس بعدی آمارشناسان کار کشورهای عضو، این تعریف یک بار دیگر مورد تأکید قرار گرفت. چند دلیل در پس این اصرار آمارشناسان کار درباره شاغل قلمداد شدن افرادی که حداقل یک ساعت در دوره مرجع کار کرده‌اند وجود دارد که در ادامه به شرح هریک خواهیم پرداخت.
دلیل اول، ناسازگار شدن آمار کار با آمار حساب‌های ملی کشورها، با توجه به این‌که سیستم حساب‌های ملی (SNA) حاصل سال‌ها کار کارشناسان ۵ سازمان بین‌المللی و تعداد زیادی کشور است که سازوکارهای ویژه خود را داشته و در آن ارزش و مقدار تولید با مقدار کار انجام شده ارتباط مستقیم دارد، بنابراین لازم است ساعات کار انجام شده تمام افراد در جامعه سنجش شود و افرادی که حتی یک ساعت کار هم انجام نداده باشند، باید درنظر گرفته شوند.
دلیل دوم، طرح‌های آمارگیری نیروی کار در تمام کشورهای جهان با هدف ارائه میزان‌های اشتغال و بیکاری از طریق مراجعه به خانوارها به مورد اجرا گذاشته می‌شود و باید تمایز جامع و مانعی میان افراد شاغل و بیکار وجود داشته باشد. بنابراین با مد نظر قرار دادن افراد شاغل، بیکار به کسی اطلاق می‌شود که در دوره مرجع نتوانسته باشد حتی یک ساعت هم کار کند. چنان‌چه تعداد ساعت ویژه‌ای کار انجام شده برای افراد شاغل درنظر گرفته می‌شد، باز هم این شائبه ایجاد می‌شد که چرا این تعداد ساعت کار؟
دلیل سوم، به منظور ایجاد هماهنگی‌های بین‌المللی است که در چارچوب اصول بنیادین ۱۰ گانه آمارهای رسمی در سال ۱۹۹۱م از سوی تعداد زیادی از آمارشناسان جهان تدوین و پس از ارائه و تصویب آن در کمیسیون اجتماعی ـ اقتصادی ملل متحد از سوی آن سازمان به تمام کشورهای عضو ابلاغ شد. هماهنگی بین‌المللی و رعایت استانداردهای جهانی برای فراهم شدن زمینه مقایسه‌های بین‌المللی یکی از ۱۰ اصل یاد شده است و چنان‌چه ارقام متفاوت ساعت کار را برای شاغل قلمداد کردن افراد در کشورهای مختلف درنظر بگیریم، هیچ‌گاه قابلیت مقایسه بین‌المللی وضعیت بیکاری در کشورها و مناطق مختلف جهان فراهم نمی‌شود.
دلیل چهارم، با توجه به این‌که مطابق توصیه‌های بین‌المللی و مطابق نیاز حساب‌های ملی، ساعات کار تمام افراد شاغل از طریق طرح آمارگیری نیروی کار خانوارهای کشور پرسش می‌شود، امکان محاسبه تعداد مطلق افراد دارای اشتغال ناقص و میزان‌های مربوط به‌راحتی فراهم شده است؛ ضمن این‌که بیشتر معترضان به تعریفی که دربرگیرنده یک ساعت کار در دوره مرجع است، بیشتر نظرشان درباره کفاف درآمد افراد شاغل درباره معیشت زندگی است و نه درباره شاغل و یا بیکار قلمداد شدن آنان.
• رئیس مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
www.smtnews.ir
www.smtnews.ir