كدخبر: ۸۲۱۴
تاريخ انتشار: ۲۸ مهر ۱۳۹۴ - ۱۰:۱۷
ارسال به دوستان
نسخه چاپيانتظار عقلايی، مصرف را افزايش می‌دهد
دکتر هادی حق‌شناس
واژه انتظارات در اقتصاد معنا و مفهوم فراوانی دارد از جمله این واژه‌ها انتظار عقلایی است. مفهوم این واژه این است كه برخی متغیرهای كلان اقتصادی را می‌توان برآورد كرد و بر اساس اتفاقات و اطمینان‌هایی كه در اقتصاد ایجاد می‌شود، تخمین زد.
به عنوان مثال اگر یك خانواده احساس كند درآمد یك سال آتی‌اش افزایش خواهد یافت و منبع درآمدی‌اش متعدد می‌شود؛ این خانواده مصرف خود را بر اساس درآمد آینده تنظیم می‌كند؛ مصرف سیر صعودی به خود می‌گیرد. با این مثال می‌توان شرایط امروز كشور را راحت‌تر تحلیل كرد. دو ماه آینده یك انتظار عقلایی برای اقتصاد ایران ایجاد می‌كند. كسی انتظار ندارد محدودیتی برای اقتصاد ایران ایجاد شود.
نه‌تنها محدودیت ایجاد نمی‌شود بلكه انتظار این است كه نقل و انتقالات به روال عادی بازگردد. حتی انتظاری بالاتر از این هم در اقتصاد شكل گرفته كه با توجه به ظرفیت‌های بالقوه ایران یعنی منابع نفتی، معادن و گردشگری ورود سرمایه‌های خارجی را نیز به‌زودی شاهد باشیم. در دو ماهی كه از قطعی شدن برجام می‌گذرد؛ هیات‌های زیادی برای مذاكره از اروپا به ایران آمدند كه این موضوع این احتمال را تقویت كرده كه در كنار آزاد شدن منابع ارزی بلوكه شده، منابعی هم از محل ورود سرمایه‌های خارجی به‌دست آید. اینها همه در كنار برنامه‌هایی است كه وزارت نفت برای افزایش تولید این محصول دارد كه پس از لغو تحریم‌ها به عنوان یك منبع درآمدی جدید در دسترس خواهد بود.
لذا بر اساس یك پیش‌بینی خوشبینانه مستدل و منطقی، برای نیمه دوم سال جاری انتظار این است كه به لحاظ منابع درآمدی، دولت با منابع ارزی قابل توجه مواجه شود. به همین دلیل است كه به نظر من دولت برای ارایه بسته اقتصادی كمی عجله كرده است.
اگر دولت دو ماه دیگر منتظر می‌ماند و بسته اقتصادی با لغو تحریم‌ها همزمان می‌شد؛ به مراتب دستاوردهای بهتری به‌دست می‌آمد. دولت در دو سال گذشته جراحی سختی را انجام داد و بر اساس این جراحی تورم از ٤٥درصد به زیر ١٢درصد رسید. اگر دولت تورم یك‌رقمی به دست آورد؛ نه‌تنها دستاوردی ماندگار خواهد شد بلكه یكی از پارامترهای اخلال‌انگیز را حذف خواهد كرد. باید توجه داشته باشیم یكی از دلایلی كه مردم در یكی، دو سال اخیر پول‌شان را تبدیل به دلار، سكه و مسكن كردند، این است كه ارزش پول خود را در مقابل تورم دورقمی حفظ كنند. بنابراین اگر دولت به دستاورد تورم تك‌رقمی دست یابد دیگر پول‌های مردم وارد این بازارها نخواهد شد و بازار سرمایه و بازار پول یعنی بانك‌ها به عنوان دو محل سرمایه‌گذاری، نقش جدی‌تری ایفا خواهند كرد.
در صورتی كه دارایی‌های مردم به بانك‌ها برود؛ این سپرده‌ها برای ورود به بخش تولید و تجارت تجهیز می‌شود و اگر وارد بازار سرمایه شود؛ مستقیم به بنگاه‌های اقتصادی تخصیص می‌یابد. اما بسته اقتصادی دولت كه در دو محور یعنی سیاست‌های پولی و مالی، انبساطی است؛ ورود این پول‌ها از جمله ٥/٧هزار میلیارد تومان به پروژه‌های عمرانی، ٢٥ میلیون تومان وام خودرو، ١٠ میلیون تومان وام كالا، تزریق ٢ میلیارد دلار و ٥٠٠ میلیون دلار كه برای آب‌های مرزی و تولید دیده شده، منجر به افزایش نقدینگی و با یك وقفه زمانی موجب رشد تورم می‌شود و این اتفاق منجر به این خواهد شد كه یكی از دستاوردهای مهم دولت از دست برود.
البته رییس كل بانك مركزی بر كنترل تورم ماهانه تاكید دارد و گفته است كه سیاست‌های انبساطی درصورتی اعمال می‌شود كه تورم ماهانه از ٩/٠درصد افزایش بیشتری پیدا نكند. اگر تورم ماهانه به یك درصد برسد؛ مهار آن اولا نیازمند زمان خواهد بود و دوم اینكه بسته اقتصادی نمی‌تواند در كوتاه‌مدت اثرگذار باشد.
به عنوان مثال اگر یك خانواده احساس كند درآمد یك سال آتی‌اش افزایش خواهد یافت و منبع درآمدی‌اش متعدد می‌شود؛ این خانواده مصرف خود را بر اساس درآمد آینده تنظیم می‌كند؛ مصرف سیر صعودی به خود می‌گیرد. با این مثال می‌توان شرایط امروز كشور را راحت‌تر تحلیل كرد. دو ماه آینده یك انتظار عقلایی برای اقتصاد ایران ایجاد می‌كند. كسی انتظار ندارد محدودیتی برای اقتصاد ایران ایجاد شود.
نه‌تنها محدودیت ایجاد نمی‌شود بلكه انتظار این است كه نقل و انتقالات به روال عادی بازگردد. حتی انتظاری بالاتر از این هم در اقتصاد شكل گرفته كه با توجه به ظرفیت‌های بالقوه ایران یعنی منابع نفتی، معادن و گردشگری ورود سرمایه‌های خارجی را نیز به‌زودی شاهد باشیم. در دو ماهی كه از قطعی شدن برجام می‌گذرد؛ هیات‌های زیادی برای مذاكره از اروپا به ایران آمدند كه این موضوع این احتمال را تقویت كرده كه در كنار آزاد شدن منابع ارزی بلوكه شده، منابعی هم از محل ورود سرمایه‌های خارجی به‌دست آید. اینها همه در كنار برنامه‌هایی است كه وزارت نفت برای افزایش تولید این محصول دارد كه پس از لغو تحریم‌ها به عنوان یك منبع درآمدی جدید در دسترس خواهد بود.
لذا بر اساس یك پیش‌بینی خوشبینانه مستدل و منطقی، برای نیمه دوم سال جاری انتظار این است كه به لحاظ منابع درآمدی، دولت با منابع ارزی قابل توجه مواجه شود. به همین دلیل است كه به نظر من دولت برای ارایه بسته اقتصادی كمی عجله كرده است.
اگر دولت دو ماه دیگر منتظر می‌ماند و بسته اقتصادی با لغو تحریم‌ها همزمان می‌شد؛ به مراتب دستاوردهای بهتری به‌دست می‌آمد. دولت در دو سال گذشته جراحی سختی را انجام داد و بر اساس این جراحی تورم از ٤٥درصد به زیر ١٢درصد رسید. اگر دولت تورم یك‌رقمی به دست آورد؛ نه‌تنها دستاوردی ماندگار خواهد شد بلكه یكی از پارامترهای اخلال‌انگیز را حذف خواهد كرد. باید توجه داشته باشیم یكی از دلایلی كه مردم در یكی، دو سال اخیر پول‌شان را تبدیل به دلار، سكه و مسكن كردند، این است كه ارزش پول خود را در مقابل تورم دورقمی حفظ كنند. بنابراین اگر دولت به دستاورد تورم تك‌رقمی دست یابد دیگر پول‌های مردم وارد این بازارها نخواهد شد و بازار سرمایه و بازار پول یعنی بانك‌ها به عنوان دو محل سرمایه‌گذاری، نقش جدی‌تری ایفا خواهند كرد.
در صورتی كه دارایی‌های مردم به بانك‌ها برود؛ این سپرده‌ها برای ورود به بخش تولید و تجارت تجهیز می‌شود و اگر وارد بازار سرمایه شود؛ مستقیم به بنگاه‌های اقتصادی تخصیص می‌یابد. اما بسته اقتصادی دولت كه در دو محور یعنی سیاست‌های پولی و مالی، انبساطی است؛ ورود این پول‌ها از جمله ٥/٧هزار میلیارد تومان به پروژه‌های عمرانی، ٢٥ میلیون تومان وام خودرو، ١٠ میلیون تومان وام كالا، تزریق ٢ میلیارد دلار و ٥٠٠ میلیون دلار كه برای آب‌های مرزی و تولید دیده شده، منجر به افزایش نقدینگی و با یك وقفه زمانی موجب رشد تورم می‌شود و این اتفاق منجر به این خواهد شد كه یكی از دستاوردهای مهم دولت از دست برود.
البته رییس كل بانك مركزی بر كنترل تورم ماهانه تاكید دارد و گفته است كه سیاست‌های انبساطی درصورتی اعمال می‌شود كه تورم ماهانه از ٩/٠درصد افزایش بیشتری پیدا نكند. اگر تورم ماهانه به یك درصد برسد؛ مهار آن اولا نیازمند زمان خواهد بود و دوم اینكه بسته اقتصادی نمی‌تواند در كوتاه‌مدت اثرگذار باشد.
• نماینده مردم بندر انزلی در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی
•• روزنامه اعتماد، شماره 3372، 28 مهر 1394
•• روزنامه اعتماد، شماره 3372، 28 مهر 1394