كدخبر: ۸۰۰۰
تاريخ انتشار: ۰۴ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۸:۲۷
ارسال به دوستان
نسخه چاپينظارت بر الگوی کشت مؤثر نیست
تداوم کاشت برنج در مناطق خشک کشور
با تشدید کم آبی و خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها در برخی استان‌ها و کاهش آب‌های زیرزمینی، وزارت جهاد کشاورزی با توجه به بیشترین مصرف آب در این بخش، برنامه‌ای برای کاشت نشدن محصولات آب‌بر در استان‌های کم آب و خشک تدوین کرد...
با تشدید کم آبی و خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها در برخی استان‌ها و کاهش آب‌های زیرزمینی، وزارت جهاد کشاورزی با توجه به بیشترین مصرف آب در این بخش، برنامه‌ای برای کاشت نشدن محصولات آب‌بر در استان‌های کم آب و خشک تدوین کرد که کشت برنج در استان‌های شمالی و کشت نشدن آن در استان‌های دیگر، یکی از بخش‌های مهم این برنامه بود؛ اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که کشت برنج در استان‌های غیر از شمال همچنان ادامه دارد.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از "ایران"، به اذعان کارشناسان و متولیان بخش کشاورزی و آب، به‌علت کم آبی در حال حاضر کشور تحمل کشت برنج در خارج از استان‌های شمالی را ندارد و نباید از کشت برنج در استان‌هایی مانند خوزستان، اصفهان، لرستان، سیستان و بلوچستان، فارس، ایلام، آذربایجان و ... حمایت شود.
آن‌ها معتقدند به‌خاطر حفظ منابع آبی ناچار هستیم واردات آب مجازی داشته باشیم و واردات برنج هم مانند انواع غلات دیگر که آن‌ها هم واردات مجازی آب محسوب می‌شود می‌تواند بخشی از مشکل کم آبی را حل کند. با وجود این‌که وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده از کشت برنج در استان‌های خارج از بخش شمالی کشور حمایت نمی‌کند، اما کشت این محصول در استان‌های کم آب ادامه دارد و حتی در برخی نقاط از آب‌های زیرزمینی برای تأمین آب برای کشت برنج استفاده می‌شود.
کاهش سطح زیر کشت برنج در نقاط کم آب
جلوگیری از کشت محصولات آب‌بر در نقاط کم آب موضوعی است که برخی کارشناسان آن را به‌جای حمایت نکردن از کشت آن مطرح می‌کنند. عیسی کلانتری (دبیرکل خانه کشاورز) در این‌خصوص می‌گوید دولت علاوه بر حمایت نکردن از کشت محصولات آب‌بر مانند برنج در استان‌های کم آب باید از کشت آن‌ها جلوگیری کند. اما کاوه خاکسار (مدیرکل دفتر غلات وزارت جهاد کشاورزی) در گفت‌و‌گو با "ایران" می‌گوید بر اساس قانون دولت نمی‌تواند کشت محصولی را ممنوع کند. به همین دلیل وزارت جهاد کشاورزی نمی‌تواند از کشت برنج در استان‌های غیر از شهرهای شمالی جلوگیری کند. بنابراین برنامه ما حمایت نکردن از کشت این محصولات در استان‌های کم آب است.
به گفته خاکسار، بیمه نکردن محصولات، نپرداختن یارانه یا خسارت احتمالی، از جمله راهکارهایی است که برای کاهش کشت محصولات آب‌بر در مناطق کم آب به‌کار برده می‌شود.
وی نتیجه این کار را این‌گونه ارزیابی می‌کند که به‌عنوان مثال، کاشت برنج در استان‌های دیگر کم شده و برنامه این است که سطح زیر کشت برنج در نقاط کم آب به‌تدریج به سمت صفر برسد. بر همین اساس، کشت برنج که در سال‌های قبل در استان اصفهان حدود 18 هزار هکتار بود، امسال بسیار کاهش یافته و به 2 هزار هکتار رسیده است.
مدیرکل دفتر غلات وزارت جهاد کشاورزی خاطرنشان می‌کند: سطح زیر کشت برنج در طرح افزایش ضریب خود اتکایی محصول 484 هزار هکتار پیش‌بینی شده و برنامه ما این است که ظرف چند سال آینده به‌علت بحران آب، سطح کشت برنج استان‌های غیرشمالی را کاهش دهیم و بر تولید این محصول در استان‌های شمالی متمرکز شویم. بسیاری از استان‌های کشور که قبلاً کشت برنج در آن‌ها انجام می‌شد، وارد مرحله بحران آبی شده‌اند و اگر بخواهیم کشت برنج را در این استان‌ها ادامه دهیم، ناچار خواهیم بود تا چند سال دیگر به‌علت کاهش بیش از حد آب‌های زیرزمینی، کشاورزی را در این استان‌ها محدود کنیم.
وی استفاده از آب‌های زیرزمینی برای کشت برنج در برخی نقاط کشور را تأیید نکرد و گفت برنج در نقاط کم آب معمولاً در مجاورت رودخانه‌ها و تالاب‌ها و جاهایی که سطح آب سفره‌های زیرزمینی بالاست کشت می‌شود و این مناطق محدود هستند؛ اما کشت برنج با استفاده از آب چاه ممنوع است و اگر در جایی این اتفاق افتاده، وزارت نیرو مسئول پیگیری و بستن چاه است.
جای خالی الگوی کشت در کشاورزی
دبیر انجمن برنج ایران درخصوص کاهش سطح زیر کشت برنج در مناطق کم آب اعتقاد دیگری دارد و در گفت‌و‌گو با "ایران" می‌گوید در فصل کاشت مانند سال‌های قبل کشاورزان برنج کاشتند، اما بعد از مدتی به‌خاطر کاهش بارش و کم آبی، سطح کشت برنج از چرخه خارج شد. البته کاهش سطح زیر کشت نه‌تنها فقط در برخی استان‌ها اتفاق افتاده و به صفر نزدیک نشده است، بلکه در استان‌های خوزستان، ایلام، لرستان، آذربایجان، قزوین و فارس به‌خاطر کاهش بارش‌ها، زمین‌های زیر کشت برنج از چرخه خارج شد.
جمیل علیزاده شایق می‌افزاید: سال گذشته سطح زیر کشت برنج حدود 630 هزار هکتار بود که امسال این سطح با کاهش 30 هزار هکتاری به 600 هزار هکتار رسیده است.
به گفته وی، این موضوع نشان می‌دهد با دستور و بخشنامه نمی‌توان کشاورز را به کاشت یا نکاشتن محصولی مجبور کرد، بلکه تنها راه آن، آموزش و ترویج کشاورزی است. یعنی بر اساس الگوی کشتی که تدوین می‌کنیم، به کشاورز آموزش دهیم که کاشتن چه محصولی به نفع اوست؟
دبیر انجمن برنج ایران با اشاره به تدوین الگوی کشت در سال 1362 می‌گوید: در این سال الگویی برای نظام کشت در سراسر کشور تدوین شد، اما این طرح هیچ‌گاه اجرا نشد و کسی نمی‌داند آن طرح چه سرنوشتی پیدا کرد؟
علیزاده شایق جلب اعتماد کشاورز را بهترین راهکار برای ارائه الگوی کشت به او می‌داند و اضافه می‌کند: تا کشاورز به متولیان و مسئولان اعتماد نداشته باشد، زیر بار طرح‌های کشت نمی‌رود. بنابراین با آموزش و ترویج باید اعتماد کشاورزان را جلب، سپس الگوی کشت را در هر منطقه اجرا کنیم.
وی درباره حفر چاه عمیق برای کشت برنج در مناطق کم آب می‌گوید: در سال‌های گذشته حفر چاه نه فقط برای برنج که برای بسیاری از محصولات کشاورزی مرسوم شد و در دولت قبل به‌جای جلوگیری از این کار، به اسم حمایت از کشاورز به چاه‌هایی که غیرمجاز حفر شده بود هم مجوز داد.
به گفته دبیر انجمن برنج ایران، یکی از دلایل خشکی دریاچه ارومیه، حفر چاه‌های بسیار در اطرف این دریاچه بود و بعد از استان آذربایجان غربی، استان فارس بیشترین میزان حفر چاه‌های غیرمجاز را دارد.
علیزاده شایق با بیان این‌که 86 درصد محصول برنج کشور در استان‌های شمالی و 14 درصد آن در شهرهای دیگر کشت می‌شود، گفت: در استان‌های خارج از شمال کشور، کشت برنج بیشتر با استفاده از آب رودخانه‌های فصلی و آب‌های سرگردان انجام می‌شود و حفر چاه برای کشت برنج در نقاط محدودی است که باید از آن جلوگیری شود.
وی می‌گوید وقتی به کشاورزان توصیه می‌کنیم مثلاً به‌دلیل کم آبی، برنج نکارند، باید محصول جایگزین را به آن‌ها معرفی کنیم و حمایت لازم را نیز برای کشت‌های دیگر از کشاورز به‌عمل آوریم. باید این موضوع را اعلام کنیم که به بهانه کشت محصولات مختلف نباید به بحران کم آبی کشور دامن بزنیم. با این کار کشت در مناطقی غیر از استان‌های شمالی، کشور از نظر منابع آبی و نشست سفره‌های زیرزمینی ویران می‌شود.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از "ایران"، به اذعان کارشناسان و متولیان بخش کشاورزی و آب، به‌علت کم آبی در حال حاضر کشور تحمل کشت برنج در خارج از استان‌های شمالی را ندارد و نباید از کشت برنج در استان‌هایی مانند خوزستان، اصفهان، لرستان، سیستان و بلوچستان، فارس، ایلام، آذربایجان و ... حمایت شود.
آن‌ها معتقدند به‌خاطر حفظ منابع آبی ناچار هستیم واردات آب مجازی داشته باشیم و واردات برنج هم مانند انواع غلات دیگر که آن‌ها هم واردات مجازی آب محسوب می‌شود می‌تواند بخشی از مشکل کم آبی را حل کند. با وجود این‌که وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده از کشت برنج در استان‌های خارج از بخش شمالی کشور حمایت نمی‌کند، اما کشت این محصول در استان‌های کم آب ادامه دارد و حتی در برخی نقاط از آب‌های زیرزمینی برای تأمین آب برای کشت برنج استفاده می‌شود.
کاهش سطح زیر کشت برنج در نقاط کم آب
جلوگیری از کشت محصولات آب‌بر در نقاط کم آب موضوعی است که برخی کارشناسان آن را به‌جای حمایت نکردن از کشت آن مطرح می‌کنند. عیسی کلانتری (دبیرکل خانه کشاورز) در این‌خصوص می‌گوید دولت علاوه بر حمایت نکردن از کشت محصولات آب‌بر مانند برنج در استان‌های کم آب باید از کشت آن‌ها جلوگیری کند. اما کاوه خاکسار (مدیرکل دفتر غلات وزارت جهاد کشاورزی) در گفت‌و‌گو با "ایران" می‌گوید بر اساس قانون دولت نمی‌تواند کشت محصولی را ممنوع کند. به همین دلیل وزارت جهاد کشاورزی نمی‌تواند از کشت برنج در استان‌های غیر از شهرهای شمالی جلوگیری کند. بنابراین برنامه ما حمایت نکردن از کشت این محصولات در استان‌های کم آب است.
به گفته خاکسار، بیمه نکردن محصولات، نپرداختن یارانه یا خسارت احتمالی، از جمله راهکارهایی است که برای کاهش کشت محصولات آب‌بر در مناطق کم آب به‌کار برده می‌شود.
وی نتیجه این کار را این‌گونه ارزیابی می‌کند که به‌عنوان مثال، کاشت برنج در استان‌های دیگر کم شده و برنامه این است که سطح زیر کشت برنج در نقاط کم آب به‌تدریج به سمت صفر برسد. بر همین اساس، کشت برنج که در سال‌های قبل در استان اصفهان حدود 18 هزار هکتار بود، امسال بسیار کاهش یافته و به 2 هزار هکتار رسیده است.
مدیرکل دفتر غلات وزارت جهاد کشاورزی خاطرنشان می‌کند: سطح زیر کشت برنج در طرح افزایش ضریب خود اتکایی محصول 484 هزار هکتار پیش‌بینی شده و برنامه ما این است که ظرف چند سال آینده به‌علت بحران آب، سطح کشت برنج استان‌های غیرشمالی را کاهش دهیم و بر تولید این محصول در استان‌های شمالی متمرکز شویم. بسیاری از استان‌های کشور که قبلاً کشت برنج در آن‌ها انجام می‌شد، وارد مرحله بحران آبی شده‌اند و اگر بخواهیم کشت برنج را در این استان‌ها ادامه دهیم، ناچار خواهیم بود تا چند سال دیگر به‌علت کاهش بیش از حد آب‌های زیرزمینی، کشاورزی را در این استان‌ها محدود کنیم.
وی استفاده از آب‌های زیرزمینی برای کشت برنج در برخی نقاط کشور را تأیید نکرد و گفت برنج در نقاط کم آب معمولاً در مجاورت رودخانه‌ها و تالاب‌ها و جاهایی که سطح آب سفره‌های زیرزمینی بالاست کشت می‌شود و این مناطق محدود هستند؛ اما کشت برنج با استفاده از آب چاه ممنوع است و اگر در جایی این اتفاق افتاده، وزارت نیرو مسئول پیگیری و بستن چاه است.
جای خالی الگوی کشت در کشاورزی
دبیر انجمن برنج ایران درخصوص کاهش سطح زیر کشت برنج در مناطق کم آب اعتقاد دیگری دارد و در گفت‌و‌گو با "ایران" می‌گوید در فصل کاشت مانند سال‌های قبل کشاورزان برنج کاشتند، اما بعد از مدتی به‌خاطر کاهش بارش و کم آبی، سطح کشت برنج از چرخه خارج شد. البته کاهش سطح زیر کشت نه‌تنها فقط در برخی استان‌ها اتفاق افتاده و به صفر نزدیک نشده است، بلکه در استان‌های خوزستان، ایلام، لرستان، آذربایجان، قزوین و فارس به‌خاطر کاهش بارش‌ها، زمین‌های زیر کشت برنج از چرخه خارج شد.
جمیل علیزاده شایق می‌افزاید: سال گذشته سطح زیر کشت برنج حدود 630 هزار هکتار بود که امسال این سطح با کاهش 30 هزار هکتاری به 600 هزار هکتار رسیده است.
به گفته وی، این موضوع نشان می‌دهد با دستور و بخشنامه نمی‌توان کشاورز را به کاشت یا نکاشتن محصولی مجبور کرد، بلکه تنها راه آن، آموزش و ترویج کشاورزی است. یعنی بر اساس الگوی کشتی که تدوین می‌کنیم، به کشاورز آموزش دهیم که کاشتن چه محصولی به نفع اوست؟
دبیر انجمن برنج ایران با اشاره به تدوین الگوی کشت در سال 1362 می‌گوید: در این سال الگویی برای نظام کشت در سراسر کشور تدوین شد، اما این طرح هیچ‌گاه اجرا نشد و کسی نمی‌داند آن طرح چه سرنوشتی پیدا کرد؟
علیزاده شایق جلب اعتماد کشاورز را بهترین راهکار برای ارائه الگوی کشت به او می‌داند و اضافه می‌کند: تا کشاورز به متولیان و مسئولان اعتماد نداشته باشد، زیر بار طرح‌های کشت نمی‌رود. بنابراین با آموزش و ترویج باید اعتماد کشاورزان را جلب، سپس الگوی کشت را در هر منطقه اجرا کنیم.
وی درباره حفر چاه عمیق برای کشت برنج در مناطق کم آب می‌گوید: در سال‌های گذشته حفر چاه نه فقط برای برنج که برای بسیاری از محصولات کشاورزی مرسوم شد و در دولت قبل به‌جای جلوگیری از این کار، به اسم حمایت از کشاورز به چاه‌هایی که غیرمجاز حفر شده بود هم مجوز داد.
به گفته دبیر انجمن برنج ایران، یکی از دلایل خشکی دریاچه ارومیه، حفر چاه‌های بسیار در اطرف این دریاچه بود و بعد از استان آذربایجان غربی، استان فارس بیشترین میزان حفر چاه‌های غیرمجاز را دارد.
علیزاده شایق با بیان این‌که 86 درصد محصول برنج کشور در استان‌های شمالی و 14 درصد آن در شهرهای دیگر کشت می‌شود، گفت: در استان‌های خارج از شمال کشور، کشت برنج بیشتر با استفاده از آب رودخانه‌های فصلی و آب‌های سرگردان انجام می‌شود و حفر چاه برای کشت برنج در نقاط محدودی است که باید از آن جلوگیری شود.
وی می‌گوید وقتی به کشاورزان توصیه می‌کنیم مثلاً به‌دلیل کم آبی، برنج نکارند، باید محصول جایگزین را به آن‌ها معرفی کنیم و حمایت لازم را نیز برای کشت‌های دیگر از کشاورز به‌عمل آوریم. باید این موضوع را اعلام کنیم که به بهانه کشت محصولات مختلف نباید به بحران کم آبی کشور دامن بزنیم. با این کار کشت در مناطقی غیر از استان‌های شمالی، کشور از نظر منابع آبی و نشست سفره‌های زیرزمینی ویران می‌شود.