سردرگرمی در بازار برنج موضوع تازهای نیست و بازیگران این بازار نیز گناه این سردرگمی را به گردن یكدیگر میاندازند. برنج باز هم گران شده است.
سردرگرمی در بازار برنج موضوع تازهای نیست و بازیگران این بازار نیز گناه این سردرگمی را به گردن یكدیگر میاندازند. برنج باز هم گران شده است. نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو كمیسیون كشاورزی گرانی را معلول تورم میداند. درحالی كه دبیر انجمن برنج ایران، عرضهكنندگان تهرانی را در این گرانی مقصر میشمارد. رئیس اتحادیه بنكداران نیز عرضهكنندگان را تبرئه كرده و از نقش واسطهها در گرانی برنج پرده برمیدارد. اما این تمام ماجرا نیست. شنیدهها حاكی از خرید گسترده برنج توسط یكی از ارگانهای حكومتی است كه به كمبود این محصول در بازار منجر شده است؛ كمبودی كه میتواند عامل اصلی گرانی برنج باشد.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از "تعادل"، برنج گران شده است و این به آن معناست كه عده كمتری به این ماده غذایی دسترسی خواهند داشت. برنج جزو لاینفك غذای ایرانیهاست و یكی از كالاهای استراتژیك محسوب میشود. بنابراین گران شدنش نگرانی مردم را در پی خواهد داشت. مردمی كه نگران امنیت غذایی خود هستند. اما چه عاملی باعث گران شدن برنج شده است؟ نظرهای متفاوتی در این رابطه وجود دارد. نظرهایی كه با برخی نیم نگاهی به اقتصاد كلان دارند و بعضی دیگر، متاثر از اقتصاد خرد هستند.
تورم، عامل گرانی برنج
عضو كمیسیون كشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با خبرآنلاین، تورم را مقصرگران شدن برنج دانست. محمدتقی توكلی درخصوص افزایش قیمت برنج ایرانی گفت: سالانه بر اساس نرخ تورم، افزایش انرژی، نرخ حقوق و دستمزد و نهادههای اولیه قیمت تمام شده زیاد میشود و طبیعی است كه افزایش قیمت داشته باشیم، حال اگر تولید داخل سالانه بر اساس نرخ تورم افزایش قیمت داشته باشد خیلی جای نگرانی نیست چون هزینههای كشاورزان بالا میرود و به تبع آن افزایش قیمت خواهیم داشت.
توكلی درباره كاهش قدرت خرید مردم نیز به واردات برنج و تولید برنج ارزانتر اشاره كرد و گفت كه كسری عرضه برنج، از طریق واردات جبران میشود و این برنج، قیمت پایینی دارد. همچنین برخی از ارقام برنج داخلی به علت مرغوبیت كمتر و كیفیت تولید پایینتر، قیمت كمتری از برنج خارجی دارند. مردم میتوانند با توجه به درآمد و سبد هزینههای خود، از انواع مختلف برنج با كیفیتهای متفاوت خریداری كنند و بنابراین افزایش قیمت برنج داخلی، تاثیر چندانی بر قدرت خرید مردم نخواهد داشت.
واردات و تضعیف تولید داخلی
آیا تورم تنها عامل گرانی برنج است؟ نماینده مجلس اینطور فكر نمیكند. به نظر توكلی واردات هم چندان در این مساله بیتقصیر نیست. به گفته او، از آنجا كه قیمت برنج وارداتی از نرخ ارز تاثیر میپذیرد، كاهش نرخ ارز به كاهش قیمت این برنج منجر شده و این مساله، تولید برنج ایرانی را كه قیمت تمام شده آن واقعی است را با مشكل مواجه میكند. توكلی با تاكید بر لزوم حمایت از تولید داخلی، دولت را موظف به تنظیم بازار برنج، از طریق كاهش هزینههای تولید میداند.
«دولت باید در كاهش هزینههای تولید، نهادههای اولیه، خرید تضمینی و یارانه به كشاورزان كمك كند تا شاهد كاهش قیمت تولید داخل باشیم».
عرضهكنندگان تهرانی گناهكارند
تحلیل دبیر انجمن برنج اما كاملا متفاوت است. جمیل علیزادهشایق در گفتوگو با «تعادل»، گرانی برنج را به گردن عرضهكنندگان تهرانی انداخت و اعلام كرد كه قیمت تولید برنج در شمال كشور افزایش نداشته است. جمیل علیزادهشایق به «تعادل» گفت كه چند سالیاست كه رابطهیی بین قیمت تولید و عرضه در تهران وجود ندارد و عرضهكنندگان برای قیمتگذاری، فرمولهای خاص خود را دارند. البته علیزاده توضیح میدهد كه هر سال، به علل طبیعی در برخی اوقات سال، قیمت برنج با افزایش روبهروست. چراكه بعد از اتمام فصل تولید برنج، عرضه در بازار كاهش مییابد، در حالی كه تقاضا همچنان باقی است. این كسری عرضه به افزایش ملایم قیمت برنج منجر میشود. اما گرانیهای اخیر با این مساله مرتبط نیست، چرا كه رشد قیمت ناگهانی بوده است. به عقیده او، گناه افزایش قیمت بر گردن عرضهكنندگان تهرانی است كه به عللی نظیر افزایش قیمت سوخت یا رشد قیمت سایر اقلام غذایی، قیمت عرضه برنج را افزایش میدهند.
تقصیر واسطههاست
رییس اتحادیه بنكداران مواد غذایی، عرضهكنندگان را از این اتهام تبرئه میكند. محمد آقاطاهر در مصاحبه با «تعادل» گفت كه قیمت خرید برنج داخلی افزایش پیدا كرده ، هرچند كه قیمت تولید همچنان ثابت است.
تولیدكنندگان با همان قیمت سابق تولید میكنند اما عرضهكنندگان با قیمت بیشتر میخرند، پس سود متعلق به چه كسی است؟ آقاطاهر معتقد است كه سود حاصل از اختلاف قیمت خرید و تولید برنج، به جیب واسطهها سرازیر میشود. به گفته او، چند سالی است كه تاجران برنج، این محصول را از كشاورزان خریداری كرده و به عرضهكنندگان تهرانی میفروشند و تعیین قیمت فروش به عرضهكنندگان و متعاقب آن، قیمت فروش در بازار، بر عهده این واسطههاست.
رییس اتحادیه بنكداران مواد غذایی، به عامل دیگری هم اشاره میكند كه در دامن زدن به تنش بازار برنج دست دارد. خبر افزایش قاچاق برنج خارجی و ورود این محصول به بازار بدون نظارتهای بهداشتی، موجب شده است كه خرید این برنج توسط مردم كاهش پیدا كند. هرچند فعلا قیمت برنج خارجی در بازار ثابت است، اما این مساله میتواند به روی آوردن بیشتر مردم به برنج داخلی و در نتیجه افزایش قیمت این ماده غذایی منجر شود.
آیا برنج ایرانی صادر میشود؟
یك منبع آگاه كه نخواست نامش فاش شود، به «تعادل» از احتمال عرضه برنج ایرانی در بازارهای خارجی توسط یكی از ارگانهای حكومتی خبر داد. او گفت: زمزمههایی از خرید گسترده برنج توسط یكی از ارگانها برای صادرات این محصول به كشورهای دیگر شنیده میشود. این اتفاق میتواند به كمبود برنج در بازار داخلی و افزایش قیمت این محصول منجر شود. «تعادل» از صحت این واقعه خبری در دست ندارد. برنج یكی از مهمترین كالاهای غذایی ایران است و حفظ قیمت آن برای تامین امنیت غذایی از اهمیت استراتژیك برخوردار است.
عوامل مختلفی ممكن است بر تغییرات قیمتی این محصول اثر داشته باشد، بعضی عوامل كه مستقیما در اختیار دولت است و بعضی دیگر نیز با نظارت دولت، قابل كنترل است. سیاستهای دولت در زمینه تولید و قیمتگذاری برنج، هرچه كه باشد، نباید به كاهش عرضه برنج در بازار منجر شود چرا كه پر زدن برنج از سفرههای غذایی، به كوچ آرامش از صحنه سیاسی كشور منجر خواهد شد.