مراكز تجمع شهری فضاهایی همچون مسجد، بازار، تفریحگاه و... هستند كه موجب افزایش تعامل، همكاری و همراهی مردم میشوند و در ادامه حیات شهری نیز موثر هستند. مردم در مراسم و مناسبتهای مختلف میتوانند در فضای عمومی شهری تجمع كرده و به دنبال آن ارتباطات انسانی شكل گیرد، ضمن اینكه علاوهبر ایجاد تعامل و گفتوگوی اجتماعی چنین فضاهایی موجب ایجاد سرمایه اجتماعی میشوند و امكان مشاركت مردم را در اداره شهرها و روستاها فراهم میكنند؛ به همین علت ایجاد اینگونه مراكز باید مورد توجه جامعه شهرسازی كشور قرار گیرد.
در كشورهای توسعهیافته این فضاها به خوبی در حوزه شهرسازی تعریف شدهاند اما در كشورهای توسعهنیافته به ویژه ایران، در شهرهای بزرگ و كلانشهرها كمبود فضای عمومی به خوبی احساس میشود البته در سدههای گذشته فضاهایی همچون چهارباغ اصفهان با كاربری فضای عمومی ایجاد شد كه متاسفانه در شهرسازیهای اخیر كمتر شاهد شكلگیری و اهمیت به فضاهای عمومی هستیم؛ اگرچه در حال حاضر به صورت موردی در برخی از شهرهای ایران ازجمله زنجان ساخت چنین فضاهایی در دستوركار قرار گرفته است؛ فضای ایجاد شده در شهر زنجان همانند چهارباغ اصفهان است؛ این فضا مالكیت شخصی نداشته و عمومی است. در این فضا امكان اجتماع و حضور گسترده مردمی وجود دارد؛ در شهری مانند اهواز نیز یكی از خیابانهای اصلی شهر به فضای عمومی بدل شده كه این اقدام هم موجب ارتقای فضا و سیمای شهری و هم ایجاد نشاط اجتماعی شده است.
در صورت گسترش فضاهای عمومی در كشور تعاملات مردمی افزایش و بهتبع آن سرمایه اجتماعی ارتقا مییابد و موجب افزایش تعلقات مردم به شهرهایشان میشود ضمن اینكه موجب توسعه شهرها و بهتبع آن توسعه كشور نیز میشود زیرا تاثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه كشور بیش از سرمایه اقتصادی است چراكه موجب اعتمادسازی میان مردم میشود و پیرو آن روابط اقتصادی نیز ارتقا و گسترش مییابد.
پس با توجه به اثرات مثبت فضاهای عمومی شهرها ایجاد و بسط فضاهای عمومی باید در دستوركار وزارت راه و شهرسازی، انجمن مهندسان مشاور و ... قرار گیرد و در سالهای آتی شاهد افزایش اینگونه فضاها در حوزه شهری باشیم.
• معاون امور شهرداریهای سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور
•• روزنامه تعادل، شماره 257، 19 اردیبهشت 1394