كدخبر: ۷۸۱۹
تاريخ انتشار: ۲۴ فروردين ۱۳۹۴ - ۱۰:۰۵
ارسال به دوستان
نسخه چاپيتوانمندسازی زنان؛ راهبرد اساسی توسعه پایدار
سمیه میرزایی
واژه توسعه پایدار زمانی جایگزین واژه توسعه شد که محصور داشتن توسعه در برخورداری از رفاه مادی و استفاده از‌آن فقط در معنای کمی، کشورها را با چالش‌های زیادی مواجه کرد که همگی ناشی از توسعه صرفاً اقتصادی بود.
توسعه‌ای که باعث نابودی بسیاری از منابع و امکانات و برخلاف انتظار باعث نابرابری در توزیع امکانات و در‌آمد میان گروه‌های مختلف اجتماعی شد. از این‌رو اساس توسعه پایدار را توسعه انسانی شکل می‌دهد. توسعه انسانی به معنای آگاهی افراد از حقوق واقعی خود، امکان دسترسی آنها به فضاهای آموزشی و پرورشی لازم و در نهایت مشارکت واقعی در برنامه‌های توسعه به گونه‌ای است که ضمن استفاده از منابع و امکانات موجود، نابودی آنها نسل‌های آینده را تهدید نکند. در این صورت شاهد حضور نیروی انسانی آگاه و موثری خواهیم بود که به معنای واقعی جوامع را در جهت توسعه پایدار و رو به جلو به حرکت در می‌آورند.با پذیرش پیش شرط نقش نیروی انسانی در توسعه پایدار، باید نقش زنان را به عنوان نیمی از جمعیت جهان در این مسیر پذیرفت.دیدگاه‌ها و نظریات گوناگونی در چگونگی مشارکت زنان در راهبردهای توسعه مطرح شده است. دیدگاهی که علت حضور کمرنگ آنان را در نابرابری‌های جنسیتی و راه حل را در برابری جنسیتی می‌داند. از این نظر، توسعه به معنای تساوی جنسیتی است. دیدگاه دیگر نبود توانایی لازم اقتصادی زنان را نشانه می‌رود و بر افزایش توان اقتصادی آنان تأکید دارد. اما به نظر می‌رسد که کار آمد ترین دیدگاهی که در سال‌های اخیر ارائه شده، رهیافت توانمندسازی زنان است. این دیدگاه تأکید دارد که با در نظر گرفتن برایندی از تمامی نظریاتی که تاکنون ارائه شده است باید چنان فرصت ظهور و بروز استعدادها و توانایی‌های زنان را فراهم آورد که نه فقط نابرابری‌های موجود برداشته شود بلکه عوامل فراهم آورنده آنها هم از میان روند.
یکی از فراگیرترین اقدامات برای نیل به این منظور و افزایش مشارکت واقعی زنان در توسعه، آموزش است. آموزش برای توسعه پایدار رویکردی از آموزش است که در جستجوی توانمندسازی زنان برای پذیرش مسئولیت برای ساختن آینده‌ای پایدار در حوزه‌های زیست محیطی، صنعت، بهداشت، کشاورزی و… در آنان است. چرا که مطالعات اهمیت آموزش را درک کرده و دانسته که ریشه بسیاری از معضلات به سبب فقر فرهنگی ناشی از نبود آموزش‌های کافی در زنان است.
آموزش مقوله‌‌های مختلفی شامل تساوی جنسیتی، حفظ میراث فرهنگی و دانش سنتی و بومی، چگونگی دستیابی به امنیت غذایی پایدار، مقابله با تغییرات آب و هوایی، چگونگی مواجهه با بلایای طبیعی و بسیاری دیگر از شاخص‌های توسعه پایدار را در بر می‌گیرد.
براساس این تعریف برنامه‌ها و نشست‌های مختلفی در کشورهای روبه توسعه برای توانمندسازی زنان درحال اجراست که برگزاری نشست‌های مختلفی با عناوین حقوق‌بشر زنان، زنان و صلح و امنیت بین‌المللی، زنان و محیط زیست، زنان و اقتصاد، مشارکت آنان در سطوح تصمیم‌گیری‌های ملی و بین‌المللی ازجمله آنهاست. برگزاری این نوع از کنفرانس‌ها و تلاش دولت‌ها برای تحقق عدالت در میان زنان که امروز نمادی از میزان موفقیت آنها در سطوح ملی و جهانی است، نشان‌دهنده درک اهمیت این موضوع است؛ اما متأسفانه همچنان آمارهای بالایی از میزان بی‌سوادی در میان زنان، اعمال خشونت علیه آنان و همچنان سهم اندک آنان از دستاوردهای توسعه گویای آن است که فاصله بسیاری تا رسیدن به نقطه مطلوب وجود دارد.
توسعه‌ای که باعث نابودی بسیاری از منابع و امکانات و برخلاف انتظار باعث نابرابری در توزیع امکانات و در‌آمد میان گروه‌های مختلف اجتماعی شد. از این‌رو اساس توسعه پایدار را توسعه انسانی شکل می‌دهد. توسعه انسانی به معنای آگاهی افراد از حقوق واقعی خود، امکان دسترسی آنها به فضاهای آموزشی و پرورشی لازم و در نهایت مشارکت واقعی در برنامه‌های توسعه به گونه‌ای است که ضمن استفاده از منابع و امکانات موجود، نابودی آنها نسل‌های آینده را تهدید نکند. در این صورت شاهد حضور نیروی انسانی آگاه و موثری خواهیم بود که به معنای واقعی جوامع را در جهت توسعه پایدار و رو به جلو به حرکت در می‌آورند.با پذیرش پیش شرط نقش نیروی انسانی در توسعه پایدار، باید نقش زنان را به عنوان نیمی از جمعیت جهان در این مسیر پذیرفت.دیدگاه‌ها و نظریات گوناگونی در چگونگی مشارکت زنان در راهبردهای توسعه مطرح شده است. دیدگاهی که علت حضور کمرنگ آنان را در نابرابری‌های جنسیتی و راه حل را در برابری جنسیتی می‌داند. از این نظر، توسعه به معنای تساوی جنسیتی است. دیدگاه دیگر نبود توانایی لازم اقتصادی زنان را نشانه می‌رود و بر افزایش توان اقتصادی آنان تأکید دارد. اما به نظر می‌رسد که کار آمد ترین دیدگاهی که در سال‌های اخیر ارائه شده، رهیافت توانمندسازی زنان است. این دیدگاه تأکید دارد که با در نظر گرفتن برایندی از تمامی نظریاتی که تاکنون ارائه شده است باید چنان فرصت ظهور و بروز استعدادها و توانایی‌های زنان را فراهم آورد که نه فقط نابرابری‌های موجود برداشته شود بلکه عوامل فراهم آورنده آنها هم از میان روند.
یکی از فراگیرترین اقدامات برای نیل به این منظور و افزایش مشارکت واقعی زنان در توسعه، آموزش است. آموزش برای توسعه پایدار رویکردی از آموزش است که در جستجوی توانمندسازی زنان برای پذیرش مسئولیت برای ساختن آینده‌ای پایدار در حوزه‌های زیست محیطی، صنعت، بهداشت، کشاورزی و… در آنان است. چرا که مطالعات اهمیت آموزش را درک کرده و دانسته که ریشه بسیاری از معضلات به سبب فقر فرهنگی ناشی از نبود آموزش‌های کافی در زنان است.
آموزش مقوله‌‌های مختلفی شامل تساوی جنسیتی، حفظ میراث فرهنگی و دانش سنتی و بومی، چگونگی دستیابی به امنیت غذایی پایدار، مقابله با تغییرات آب و هوایی، چگونگی مواجهه با بلایای طبیعی و بسیاری دیگر از شاخص‌های توسعه پایدار را در بر می‌گیرد.
براساس این تعریف برنامه‌ها و نشست‌های مختلفی در کشورهای روبه توسعه برای توانمندسازی زنان درحال اجراست که برگزاری نشست‌های مختلفی با عناوین حقوق‌بشر زنان، زنان و صلح و امنیت بین‌المللی، زنان و محیط زیست، زنان و اقتصاد، مشارکت آنان در سطوح تصمیم‌گیری‌های ملی و بین‌المللی ازجمله آنهاست. برگزاری این نوع از کنفرانس‌ها و تلاش دولت‌ها برای تحقق عدالت در میان زنان که امروز نمادی از میزان موفقیت آنها در سطوح ملی و جهانی است، نشان‌دهنده درک اهمیت این موضوع است؛ اما متأسفانه همچنان آمارهای بالایی از میزان بی‌سوادی در میان زنان، اعمال خشونت علیه آنان و همچنان سهم اندک آنان از دستاوردهای توسعه گویای آن است که فاصله بسیاری تا رسیدن به نقطه مطلوب وجود دارد.
• روزنامه اطلاعات، شماره 26130، 24 فروردین 1394