وقتی از من خواسته شد یادداشتی درباره تولیدات صداوسیمای مرکز گیلان بنویسم، هم تعجب کردم و هم پرسیدم چرا من؟!
تعجبم به خاطر این بود که بالاخره یک نشریه جرات پیدا کرد تا به چندوچون تولیدات تلویزیونی بپردازد و این رسانه بزرگ و مهم را واکاوی کند. به نظر میرسد هیچ رسانه استانی تا کنون به این مساله نپرداخته و شاید هم من مطلع نیستم. به هر حال همینکه باب گپوگفت پیرامون تولیدات تلویزیونی باز شده خود مایه خرسندی است و این زمانی شیرینتر میشود که مدیران دلسوز مرکز گیلان نیز برخوردی عادلانه و هنری داشته باشند که صد البته چنین خواهد بود.
و اما چرا من؟! شاید انتخاب بنده به خاطر ارتباطم با سینما و تلویزیون و اساسا تولیدات تلویزیونی بوده که چند سالی است در این حوزه در دانشگاه مشغول تدریس هستم. از طرفی به دلیل حضور هنری ام در سریالها و برنامههای تلویزیونی با مشکلات و آسیبهای تولیدی از نزدیک آشنا هستم و کلیه رخدادهای سینمایی و تلویزیونی را رصد می کنم و دستی بر آتش دارم.
به هرحال آنچه گفته میشود از زاویه دید یک مدرس و متخصص به امور سینما و تلویزیون است و هدف یافتن راهکارهای مناسب برای تقویت تولیدی است. آندره باژن نظریه پرداز بزرگ سینمای جهان و مبتکر سینمای «موج نو» در فرانسه و جهان و سردبیر مجله فوق تخصصی «کایه دو سینما» تعریف موجز و مفید و درعینحال بزرگی از سینما ارایه می کنند. او مینویسد: «سینما عینیت بخشیدن در زمان است». با این تعریف وظیفه سینما و سینماگران را مشخص می کند و میگوید پرداختن به موضوعاتی که زمان خود را در برگیرد نامش تولید است. چونکه از این دیدگاه می شود به پیشرفت علوم و فنون و به عبارتی به تمدن بشریت خدمت کرد.
گیلان قدمتی هفتهزارساله در تمدن و فرهنگ دارد. در چنین شرایطی فرهنگ و علوم و هنرهای زیبا بهسرعت رشد کرد و ما اکنون دانشمندان، هنرمندان و اندیشمندان بزرگی در سطوح مختلف در جهان داریم که مایه فخر و مباهات گیله مردان و گیله زنان است. طبق آمار برجایمانده درصد بیسوادی گیلانیان تقریبا در حد و اندازه صفر است و این خود نشانگر واقعیتی است که مردمان این دیار در حوزه فرهنگ، علوم، هنر و اندیشه رشد چشمگیری داشته اند و آمادگی دارند تا در حوزههای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حضور فعال و مستمر داشته باشند.
هوش و ذکاوت بالای مردمان این سامان باعث شد تا هر تولید فرهنگی و هنری به راحتی نتواند ذائقه فرهنگی آنها را راضی نگاه دارد. این مشکلات برای اربابان جراید و رسانه ها بهویژه تولیدات تلویزیونی به مراتب سخت تر می شود. «تشخیص» عنصر بزرگی است که در ذات وجودی مردمان گیلان نهفته است و به روشنایی خورشید می درخشد. لذا هر برنامه تولیدی که با شور و شعور این مردم ارتباط برقرار نکند. حاصل، دوری روزافزون و عدم اعتماد متجلی می گردد که این خود آغاز ورشکستگی فرهنگی است.
حضرت امام (ره) تعبیر زیبایی از تلویزیون دارد، می فرمایند «صداوسیما به مثابه یک دانشگاه است.» این جمله تاریخی امام (ره) به ما می آموزد که تلویزیون، باید محل ورود و خروج استاد و دانشجو باشد تا هویت و نقش دانشگاه معنا پیدا کند و خروجی آن تنویر افکار عمومی و رشد علوم فنون و هنرها باشد.
برای تولید برنامه های تلویزیونی سه عنصر لازم است: ۱- مدیریت توجیه شده ۲- توان بالقوه ۳- امکانات و تجهیزات لازم و سرمایهگذاری.
مدیریت توجیه شده شامل مدیرکل به عنوان راس مدیریت، انسان هوشمندی که باید مجهز و یا آشنا به رموز و فنون تولیدی باشد و اشراف کامل بر فعالیت های تولیدی و درعینحال شرایط محیطی تولیدی خود را بشناسد و شجاعت در تهیه و تولید برنامه را داشته باشد. در عین بخش معاونت سیما و مدیر تولید به عنوان مدیران توجیه شده بازوان اجرایی مدیرکل، ضمن داشتن مشخصات گفتهشده، افرادی جامعه شناسی و آگاه به مسایل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری حوزه فعالیت خود باشند. لذا برای ارزیابی یک برنامه تلویزیونی ناگزیر باید از مجرای معاونت سیما و مدیر تولید عبور کنیم. پر واضح است که معاون و مدیر تولید به تنهایی قادر نیستند برنامه باکیفیتی بسازند… از این رو همفکری و همیاری تیم های تخصصی و فنی به لحاظ فکر و اندیشه برنامهسازی در قالب کارگروه های ویژه تحت عنوان های اتاق فکر، شورای سیاستگذاری و راهبردی، تیم پژوهشی و … متشکل از نخبگان علم و فرهنگ و هنر و کسانی که توانایی تولیدی در ساختار برنامه های تلویزیونی را دارند نهتنها لازم بلکه واجب است.توان بالقوه به نیروهایی گفته می شود که دارای ارزش و اعتبار در تولیدات تلویزیونی می باشند، همه ما می دانیم که ابزار و امکانات در بالا بردن سطح کیفی برنامه ها نقش زیادی ندارند بلکه این آدم های ارزشمند که توان تولیدی را قوت می بخشند لذا بهره گیری از تمامی نیروهای توانمند منطقه میتواند به جذابیت و کیفیت برنامه های تلویزیونی بیفزاید. خوشبختانه در این حوزه گیلان سرشار از نیروهای توانمند هم در داخل سازمان و هم در خارج از آن است. با این توضیح که در کنار یکدیگر قرار دادن آنها هوش مدیریت را آشکار میکند. گیلان همهساله، بالغبر صدها جوان تحصیلکرده در بخشهای سینما و تلویزیون به جامعه تقدیم میکند که سرشار از شورونشاط هستند و قادرند تحولات عظیمی را در برنامهسازی تلویزیونی ایجاد کنند که در کشف و بهکارگیری آنها شادابی و تازگی به فضای تولیدات میبخشد که امیدواریم از این توان بالقوه غافل نمانیم.
مرکز گیلان ازجمله مراکزی است که امکانات و تجهیزات نسبتا خوبی در حوزه رسانه تصویری دارد و نهتنها از سایر مراکز عقب نیفتاده که در بعضی بخشها جلوتر از سایرین است. آنچه موردنظر این نگاه در بخش امکانات و تجهیزات و توان مالی است برمیگردد به تهیه و تولید سریالها و تلهفیلم، مستند و … مطالعات و مشاهدات اینجانب در ساخت سریالها گواهی میدهد که به لحاظ تکنیکی در سطح تولیدات الف قرار نداریم و در جایگاه تولیدات ب نیز لنگ میزنیم. امکانات موجود جوابگوی ساخت برنامه های ایده آل نیست و باید این نقیصه را به سرعت مرتفع کنیم زیرا ابزار و امکانات چهره یک برنامه تولیدی را معرفی میکند و ناظران کیفی با در اختیار داشتن امکانات می توانند آثار باکیفیتی را به شبکه ها ارائه کنند و توجه بیننده ها را جلب نمایند. ناگفته نماند که فقر سرمایه گذاری در تولیدات تلویزیونی خود مشکل بزرگی است که کیفیت را بهشدت پایین می آورد و برنامهسازی را با مشکلات عدیده مواجه می کند. با توجه به مشکلات موجود در امر سرمایهگذاری است، تلویزیون ناچار است خصوصی سازی را تقویت و به موسسات سینمایی اعتماد کند. به نظر می رسد با جدی گرفتن خصوصی سازی در تولیدات تلویزیونی و جذب اسپانسرها لازم از این گذار هم گذر کنیم و تلویزیون گیلان مأمن امنی باشد برای هنرمندان و تولیدکنندگانی که دلشان برای کشور و مردمانش می تپد.
• استاد دانشگاه در حوزه سینما
•• روزنامه فرهیختگان (ویژه استان گیلان)، شماره 1520، 20 آبان 1393