كدخبر: ۷۵۷۵
تاريخ انتشار: ۱۵ آبان ۱۳۹۳ - ۱۱:۵۳
ارسال به دوستان
نسخه چاپيویژگیهای یک شهردار موفق
حامد رمضانی
با توجه به این‌که شهرداری لاهیجان این روزها توسط سرپرست مدیریت می‌شود و مطمئناً اعضای شورای شهر درگیر انتخاب شهردار مناسب برای شهر هستند، به همین بهانه سعی کردیم نگاهی داشته باشیم به خصوصیات یک شهردار خوب.
به موجب مفاد ماده یک آیین‌نامه اجرایی شرایط احراز تصدی سمت شهردار و تبصره‌های ذیل آن، کسانی را می‌توان به سمت شهردار انتخاب نمود که دارای شرایط زیر باشند:
الف) تابعیت جمهوری اسلامی ایران.
ب) حتی‌المقدور متأهل و دارای حداقل ۲۵ سال سن و ۵ سال سابقه اجرایی در موقع انتخاب شدن.
پ) انجام خدمت وظیفه عمومی (دوره ضرورت) یا داشتن معافیت دائم در زمان صلح.
ت) اعتقاد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی.
ث) دارا بودن حسن شهرت.
ج) داشتن توانایی جسمی و روحی برای انجام کار.
چ) نداشتن محکومیت کیفری که مستلزم محرومیت از حقوق اجتماعی باشد.
ح) دارا بودن تحصیلات و تجربه به شرح زیر:
۱- حداقل تحصیلات کارشناسی (لیسانس) برای شهرداری‌های درجه ۱ تا ۶
۲- حداقل تحصیلات کارشناسی (لیسانس) با گرایش‌های مشخص شده توسط وزارت کشور برای شهرداری‌های درجه ۷ تا ۱۰
۳- برای شهرداری‌های درجه ۱۱ و ۱۲ حداقل تحصیلات کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) با گرایش‌های مشخص شده توسط وزارت کشور
این شرایطی است که قانون مشخص کرده و اعضای شورای شهر هم برای انتخاب شهردار شرایطی را درنظر می‌گیرند.
شهرداری به‌عنوان مهمترین و تأثیرگذارترین نهاد شهری، نقش مهمی در زندگی روزمره مردم یک شهر دارد و الزاماً یک شهردار موفق، شهرداری است که بتواند این تأثیر را در روند روزمرگی مردم ایجاد کند.
مردم از شهردارشان وابستگی به جناح‌های سیاسی خاص را نمی‌خواهند. مردم یک شهر به‌دنبال کسی خواهند بود که بتواند عمران و آبادانی را برای‌شان به ارمغان بیاورد.
برای یک شهردار موفق، پارامترهای بسیار زیادی برشمرده می‌شود. مدیریت شهرداری یک مدیریت خاص، متفاوت، پیچیده و چند بعدی است و شهردار باید تعاملات اجتماعی با بخش‌های جامعه را بداند، با مبانی اعتقادی و ایدئولوژی و اداری آشنا باشد و مؤلفه‌های اقتصادی را هم رعایت کند.
از دیدگاه مدیریت شهری، شهردار موفق شهرداری است که بتواند از ایده‌های دیگران استفاده کند. با توجه به تأثیر شهرداری بر روند زندگی شهروندان، شهرداری همه روزه بیشترین انتقادها و پیشنهادها را از سوی مردم عادی و کارشناسان می‌پذیرد. از میان همه این انتقادات و پیشنهادات می‌توان ایده‌های مناسبی را استخراج کرد و پس از کارشناسی، اجرایی نمود.
همچنین یک شهردار باید بتواند از مدیریت اقتصادی قوی برخوردار باشد. شهرداری سازمانی است با هزینه‌های بسیار و بودجه محدود. یک شهردار موفق باید بتواند از منابع موجود بیشترین استفاده را بکند و راه‌های درآمدزایی را بررسی و به بهترین نحو ممکن از آن‌ها استفاده نماید.
شهردار باید آشنایی کاملی در ارتباط با وضعیت شهر داشته باشد و فرصت‌ها و تهدیدات شهری را بشناسد. البته پیش از این درباره مدیر بومی و نقش آن در شهر گفتیم که چه مزایایی برای شهر دارد. بنابراین باید در انتخاب شهردار، بحث سکونت شهردار را به‌عنوان گزینه مهم درنظر گرفت (به لحاظ امکان شناخت بیشتر با مسائل فرهنگی، اجتماعی و … مردم شهر).
در کنار این‌ها، شهردار باید یک مدیر فرهنگی هم باشد. از آن‌جایی که نقش شهرداری در یک شهر، تنها نقش خدماتی نیست و در تمام مسائل فرهنگی شهر نقش برجسته‌ای دارد، مدیریت فرهنگی شهرداری می‌تواند در تعاملات اجتماعی تأثیرگذار باشد.
در کنار همه این پارامترها و اولویت‌ها، باید ویژگی‌هایی را هم که مقام معظم رهبری مد نظر قرار دادند، برشمرد:
1- کاردانی: در این تردید نیست که کار را باید به کاردان سپرد. یکی از مصادیق کاردانی یک شهردار، بی‌شک پرهیز از برنامه‌های زائد و انحرافی است که در کلام رهبر معظم انقلاب این‌گونه بر آن تأکید شده است: "شهرداری‌ها باید برنامه‌هاى زائد و منحرف‌کننده و حرف‌هاى غیرمرتبط با کار را که عده‌اى به آن‌ها مبتلا بودند و هستند، کنار بگذارند و فقط براى مردم کار کنند."
2- لیاقت: لایق بودن یک شهردار برای رسیدن به صندلی مدیریت شهری تا حدود زیادی پس از انتخاب وی و البته نگاهی به گذشته او قابل تشخیص است. رهبر انقلاب در این ارتباط فرموده‌اند: "شهردارى جایى است که انسان در آن با پول، با مردم، با مراجعان و با کسانى که حاضرند براى بعضى از مقاصد خود ولخرجى کنند، مواجه مى‌شود. این‌طور جاها خیلى باید مراقب بود. این‌جاست که تقواى الهى به درد مى‌خورد. تقوا زره‌اى است که اگر انسان آن را پوشید، تیرهاى زهرآگین فساد و گناه در او کارگر نخواهد شد و او را از پا نخواهد انداخت."
3- دارا بودن صلاحیت‌های دینی و انقلابی: ولایت‌پذیری و دارا بودن تدین و دینداری یکی از معیارهای اصلی انتخاب شهردار یک شهر اسلامی است. رهبر بزرگ انقلاب در این ارتباط می‌فرمایند: "در داخل تشکیلات شهردارى با فساد مماشات نکنید؛ چه فسادى که مربوط به بیرون شهردارى است و مى‌خواهد از ابزار شهردارى استفاده کند، چه فسادى که خداى نکرده در درون هسته‌اى از هسته‌هاى شهردارى رخنه کرده باشد و در آن‌جا بخواهد گسترش پیدا کند و فضا و محیط امنى براى خود درست کند."
4- امانتداری: زمانی که مردم افرادی را به‌عنوان اعضای شورا انتخاب می‌کنند، از آن‌ها انتظار دارند تا فردی امانتدار را به‌عنوان شهردار انتخاب کنند. انتخاب شهرداری که با امانتداری بیگانه است، بزرگترین خیانت به شهروندان، شهر، کشور و نظام است. از همین رو است که رهبر انقلاب تأکید کرده‌اند: "شهرداران سراسر کشور باید امانتدار رأی، اعتماد، محیط زندگی و اخلاق و فرهنگ مردم باشند که یکی از مصداق‌های مهم امانتداری رأی مردم، انتخاب شهرداران امین، قابل اعتماد، باکفایت، پاکدامن، متدین، شجاع، ساده زیست، مردمدار و مقید به انضباط مالی است."
5- پاکدامنی: پاکدامن بودن یک شهردار و منحرف نشدن وی و امانتدار بودن او به بیت‌المال از ویژگی‌هایی بوده که مردم از پارلمان شهری انتظار دارند تا در انتخاب شهرداران ملاک قرار گیرد. بی‌تردید انتخاب شهرداری که پاکدامن نباشد، شهر را با معضلاتی جدی روبه‌رو می‌کند. رهبر انقلاب نیز بر همین اساس فرموده‌اند: "یک‌جا پاى انسان مى‌لغزد و جلوگیرى نمى‌کند، این لغزش ادامه پیدا مى‌کند و انسان درصدد توجیه برمى‌آید و براى خودش ایدئولوژى مى‌سازد. انسان گاهى مبناى فکرى درست مى‌کند تا خطاى خود را اصلاح کند. جلوی خطاها و لغزش‌هاى خود را از همه جا بگیریم و بهتر از همه جا، اول کار است و بهتر از اول کار، پیشگیرى است."
6- شجاعت: شجاع بودن و نترس بودن یک شهردار در مقابله با مشکلات، ویژگی غیرقابل انکار یک شهردار است. رهبر انقلاب هم این ویژگی را از جمله موارد دارای اهمیت خطاب فرموده‌اند: "هرگونه مماشات با فساد و میدان دادن به آن، زیر پاى خود شما را خالى و امکان ادامه کار را براى شما دشوار خواهد کرد."
7- پاکدستی: بودجه کلان شهرداری بسیاری را برای دسترسی به این بیت‌المال وسوسه خواهد کرد. با این حال یک شهردار پاکدست باید کوچکترین چشمداشتی به منافع شخصی خود در شهر نداشته باشد. رهبر انقلاب هم در این‌باره تأکید کرده‌اند: "شهرداری‌ها همواره در معرض افراد فرصت‌طلب و سودجو قرار دارند، اما ارتباط با مردم و دسترسی آسان آنان به مدیران شهرداری‌ها، موجب می‌شود زمینه بسیاری از فرصت‌طلبی‌ها از بین برود."
8- خستگی‌ناپذیری: مشکلات متعدد و متنوع شهرها، نیاز بیش از پیش به یک شهردار خستگی‌ناپذیر را بیشتر نمایان می‌کند و بی‌شک شهردار باید جدا از تمامی این ویژگی‌ها، دارای روحیه خستگی‌ناپذیری در برابر مشکلات متعدد باشد. رهبر انقلاب هم در ارتباط با این موضوع فرموده‌اند: "شهرداری به‌عنوان سازمانی که سروکارش با مردم است، باید روح خدمتگزاری و اخلاص را بیشتر از جاهای دیگر داشته باشد. مجموعه شهرداری باید با برادری و همکاری مبتنی بر منطق و قانون، برای خدمت‌رسانی بیش از پیش به مردم تلاش کنند."
با توجه به آن‌چه به‌عنوان پیشنهادهای کاربردی برای شوراها در زمینه انتخاب شهردار خوب مطرح شد؛ می‌توان درخواست نمود که اعضای شورای شهر، آرمان‌گرایانه به شهردار نگاه نکنند و با توجه به وضعیت شهرها و نارسایی‌های شهرداری به انتخاب شهردار بپردازند. اعضای محترم شورای شهر لازم است ضمن توجه به موارد مطرح شده در مورد ویژگی‌های علمی، اجرایی و فردی شهردار خوب، در انتخاب شهردار بیشتر به برنامه‌های اجرایی و کاربردی شهردار توجه کنند و در صورت امکان، شهردار را با توجه به برنامه‌هایش برگزینند. (ماهنامه شورا)
به موجب مفاد ماده یک آیین‌نامه اجرایی شرایط احراز تصدی سمت شهردار و تبصره‌های ذیل آن، کسانی را می‌توان به سمت شهردار انتخاب نمود که دارای شرایط زیر باشند:
الف) تابعیت جمهوری اسلامی ایران.
ب) حتی‌المقدور متأهل و دارای حداقل ۲۵ سال سن و ۵ سال سابقه اجرایی در موقع انتخاب شدن.
پ) انجام خدمت وظیفه عمومی (دوره ضرورت) یا داشتن معافیت دائم در زمان صلح.
ت) اعتقاد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی.
ث) دارا بودن حسن شهرت.
ج) داشتن توانایی جسمی و روحی برای انجام کار.
چ) نداشتن محکومیت کیفری که مستلزم محرومیت از حقوق اجتماعی باشد.
ح) دارا بودن تحصیلات و تجربه به شرح زیر:
۱- حداقل تحصیلات کارشناسی (لیسانس) برای شهرداری‌های درجه ۱ تا ۶
۲- حداقل تحصیلات کارشناسی (لیسانس) با گرایش‌های مشخص شده توسط وزارت کشور برای شهرداری‌های درجه ۷ تا ۱۰
۳- برای شهرداری‌های درجه ۱۱ و ۱۲ حداقل تحصیلات کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) با گرایش‌های مشخص شده توسط وزارت کشور
این شرایطی است که قانون مشخص کرده و اعضای شورای شهر هم برای انتخاب شهردار شرایطی را درنظر می‌گیرند.
شهرداری به‌عنوان مهمترین و تأثیرگذارترین نهاد شهری، نقش مهمی در زندگی روزمره مردم یک شهر دارد و الزاماً یک شهردار موفق، شهرداری است که بتواند این تأثیر را در روند روزمرگی مردم ایجاد کند.
مردم از شهردارشان وابستگی به جناح‌های سیاسی خاص را نمی‌خواهند. مردم یک شهر به‌دنبال کسی خواهند بود که بتواند عمران و آبادانی را برای‌شان به ارمغان بیاورد.
برای یک شهردار موفق، پارامترهای بسیار زیادی برشمرده می‌شود. مدیریت شهرداری یک مدیریت خاص، متفاوت، پیچیده و چند بعدی است و شهردار باید تعاملات اجتماعی با بخش‌های جامعه را بداند، با مبانی اعتقادی و ایدئولوژی و اداری آشنا باشد و مؤلفه‌های اقتصادی را هم رعایت کند.
از دیدگاه مدیریت شهری، شهردار موفق شهرداری است که بتواند از ایده‌های دیگران استفاده کند. با توجه به تأثیر شهرداری بر روند زندگی شهروندان، شهرداری همه روزه بیشترین انتقادها و پیشنهادها را از سوی مردم عادی و کارشناسان می‌پذیرد. از میان همه این انتقادات و پیشنهادات می‌توان ایده‌های مناسبی را استخراج کرد و پس از کارشناسی، اجرایی نمود.
همچنین یک شهردار باید بتواند از مدیریت اقتصادی قوی برخوردار باشد. شهرداری سازمانی است با هزینه‌های بسیار و بودجه محدود. یک شهردار موفق باید بتواند از منابع موجود بیشترین استفاده را بکند و راه‌های درآمدزایی را بررسی و به بهترین نحو ممکن از آن‌ها استفاده نماید.
شهردار باید آشنایی کاملی در ارتباط با وضعیت شهر داشته باشد و فرصت‌ها و تهدیدات شهری را بشناسد. البته پیش از این درباره مدیر بومی و نقش آن در شهر گفتیم که چه مزایایی برای شهر دارد. بنابراین باید در انتخاب شهردار، بحث سکونت شهردار را به‌عنوان گزینه مهم درنظر گرفت (به لحاظ امکان شناخت بیشتر با مسائل فرهنگی، اجتماعی و … مردم شهر).
در کنار این‌ها، شهردار باید یک مدیر فرهنگی هم باشد. از آن‌جایی که نقش شهرداری در یک شهر، تنها نقش خدماتی نیست و در تمام مسائل فرهنگی شهر نقش برجسته‌ای دارد، مدیریت فرهنگی شهرداری می‌تواند در تعاملات اجتماعی تأثیرگذار باشد.
در کنار همه این پارامترها و اولویت‌ها، باید ویژگی‌هایی را هم که مقام معظم رهبری مد نظر قرار دادند، برشمرد:
1- کاردانی: در این تردید نیست که کار را باید به کاردان سپرد. یکی از مصادیق کاردانی یک شهردار، بی‌شک پرهیز از برنامه‌های زائد و انحرافی است که در کلام رهبر معظم انقلاب این‌گونه بر آن تأکید شده است: "شهرداری‌ها باید برنامه‌هاى زائد و منحرف‌کننده و حرف‌هاى غیرمرتبط با کار را که عده‌اى به آن‌ها مبتلا بودند و هستند، کنار بگذارند و فقط براى مردم کار کنند."
2- لیاقت: لایق بودن یک شهردار برای رسیدن به صندلی مدیریت شهری تا حدود زیادی پس از انتخاب وی و البته نگاهی به گذشته او قابل تشخیص است. رهبر انقلاب در این ارتباط فرموده‌اند: "شهردارى جایى است که انسان در آن با پول، با مردم، با مراجعان و با کسانى که حاضرند براى بعضى از مقاصد خود ولخرجى کنند، مواجه مى‌شود. این‌طور جاها خیلى باید مراقب بود. این‌جاست که تقواى الهى به درد مى‌خورد. تقوا زره‌اى است که اگر انسان آن را پوشید، تیرهاى زهرآگین فساد و گناه در او کارگر نخواهد شد و او را از پا نخواهد انداخت."
3- دارا بودن صلاحیت‌های دینی و انقلابی: ولایت‌پذیری و دارا بودن تدین و دینداری یکی از معیارهای اصلی انتخاب شهردار یک شهر اسلامی است. رهبر بزرگ انقلاب در این ارتباط می‌فرمایند: "در داخل تشکیلات شهردارى با فساد مماشات نکنید؛ چه فسادى که مربوط به بیرون شهردارى است و مى‌خواهد از ابزار شهردارى استفاده کند، چه فسادى که خداى نکرده در درون هسته‌اى از هسته‌هاى شهردارى رخنه کرده باشد و در آن‌جا بخواهد گسترش پیدا کند و فضا و محیط امنى براى خود درست کند."
4- امانتداری: زمانی که مردم افرادی را به‌عنوان اعضای شورا انتخاب می‌کنند، از آن‌ها انتظار دارند تا فردی امانتدار را به‌عنوان شهردار انتخاب کنند. انتخاب شهرداری که با امانتداری بیگانه است، بزرگترین خیانت به شهروندان، شهر، کشور و نظام است. از همین رو است که رهبر انقلاب تأکید کرده‌اند: "شهرداران سراسر کشور باید امانتدار رأی، اعتماد، محیط زندگی و اخلاق و فرهنگ مردم باشند که یکی از مصداق‌های مهم امانتداری رأی مردم، انتخاب شهرداران امین، قابل اعتماد، باکفایت، پاکدامن، متدین، شجاع، ساده زیست، مردمدار و مقید به انضباط مالی است."
5- پاکدامنی: پاکدامن بودن یک شهردار و منحرف نشدن وی و امانتدار بودن او به بیت‌المال از ویژگی‌هایی بوده که مردم از پارلمان شهری انتظار دارند تا در انتخاب شهرداران ملاک قرار گیرد. بی‌تردید انتخاب شهرداری که پاکدامن نباشد، شهر را با معضلاتی جدی روبه‌رو می‌کند. رهبر انقلاب نیز بر همین اساس فرموده‌اند: "یک‌جا پاى انسان مى‌لغزد و جلوگیرى نمى‌کند، این لغزش ادامه پیدا مى‌کند و انسان درصدد توجیه برمى‌آید و براى خودش ایدئولوژى مى‌سازد. انسان گاهى مبناى فکرى درست مى‌کند تا خطاى خود را اصلاح کند. جلوی خطاها و لغزش‌هاى خود را از همه جا بگیریم و بهتر از همه جا، اول کار است و بهتر از اول کار، پیشگیرى است."
6- شجاعت: شجاع بودن و نترس بودن یک شهردار در مقابله با مشکلات، ویژگی غیرقابل انکار یک شهردار است. رهبر انقلاب هم این ویژگی را از جمله موارد دارای اهمیت خطاب فرموده‌اند: "هرگونه مماشات با فساد و میدان دادن به آن، زیر پاى خود شما را خالى و امکان ادامه کار را براى شما دشوار خواهد کرد."
7- پاکدستی: بودجه کلان شهرداری بسیاری را برای دسترسی به این بیت‌المال وسوسه خواهد کرد. با این حال یک شهردار پاکدست باید کوچکترین چشمداشتی به منافع شخصی خود در شهر نداشته باشد. رهبر انقلاب هم در این‌باره تأکید کرده‌اند: "شهرداری‌ها همواره در معرض افراد فرصت‌طلب و سودجو قرار دارند، اما ارتباط با مردم و دسترسی آسان آنان به مدیران شهرداری‌ها، موجب می‌شود زمینه بسیاری از فرصت‌طلبی‌ها از بین برود."
8- خستگی‌ناپذیری: مشکلات متعدد و متنوع شهرها، نیاز بیش از پیش به یک شهردار خستگی‌ناپذیر را بیشتر نمایان می‌کند و بی‌شک شهردار باید جدا از تمامی این ویژگی‌ها، دارای روحیه خستگی‌ناپذیری در برابر مشکلات متعدد باشد. رهبر انقلاب هم در ارتباط با این موضوع فرموده‌اند: "شهرداری به‌عنوان سازمانی که سروکارش با مردم است، باید روح خدمتگزاری و اخلاص را بیشتر از جاهای دیگر داشته باشد. مجموعه شهرداری باید با برادری و همکاری مبتنی بر منطق و قانون، برای خدمت‌رسانی بیش از پیش به مردم تلاش کنند."
با توجه به آن‌چه به‌عنوان پیشنهادهای کاربردی برای شوراها در زمینه انتخاب شهردار خوب مطرح شد؛ می‌توان درخواست نمود که اعضای شورای شهر، آرمان‌گرایانه به شهردار نگاه نکنند و با توجه به وضعیت شهرها و نارسایی‌های شهرداری به انتخاب شهردار بپردازند. اعضای محترم شورای شهر لازم است ضمن توجه به موارد مطرح شده در مورد ویژگی‌های علمی، اجرایی و فردی شهردار خوب، در انتخاب شهردار بیشتر به برنامه‌های اجرایی و کاربردی شهردار توجه کنند و در صورت امکان، شهردار را با توجه به برنامه‌هایش برگزینند. (ماهنامه شورا)
نظرات بینندگان:
جواد: مطالب خوبی بود آقای رمضانی؛ استفاده کردیم. متشکرم.عالی بود. با تشکر.سعید حسنی (از شهرداری کرج): ممنونم از گردآورنده و نویسنده. بسیار عالی بود.