كدخبر: ۷۱۲۵
تاريخ انتشار: ۲۱ فروردين ۱۳۹۳ - ۰۸:۴۸
ارسال به دوستان
نسخه چاپيگردشگری مسئولانه با "مسیر سبز تا ساحل پاک"
گردشگران هستند که با بی‌مسئولیتی و با رهاسازی پسماندهای خود در پهنه‌های طبیعی، این عرصه‌ها را تخریب و چشم‌اندازهایی نازیبا می‌آفرینند.
مشکلات محیط زیستی در ایران کم نیست؛ بحران آب، دریاچه ارومیه و بسیاری از تالاب‌ها را خشک کرده است، ریزگردها و آلودگی هوا در شهرهای مرزی و کلان‌شهرها جان شهروندان را به خطر انداخته‌اند، آتش‌‌سوزی عمدی و غیرعمدی، چرای بی‌رویه دام و قطع درختان سال به سال پهنه جنگلی را تهیدست‌تر کرده است و چاه‌های عمیق آخرین جرعه‌های آب شیرین سفره‌های زیرزمینی آب را بیرون می‌کشند؛ اما عامل انسانی در این امور چندان دخیل نیستند و مردم با عمد و نیت قبلی و با قصد تخریب وارد محیط‌های طبیعی نمی‌شوند؛ هرچند که نتیجه کارشان اغلب به تخریب و ویران‌گری می‌انجامد.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از "روزنامه دنیای اقتصاد"، رهاسازی زباله اما مقوله‌ای‌ست که نسبت نزدیک با یکی از ریشه‌دارترین مشکلات محیط زیستی ما در ایران دارد. گردشگران هستند که با بی‌مسئولیتی و با رهاسازی پسماندهای خود در پهنه‌های طبیعی، این عرصه‌ها را تخریب و چشم‌اندازهایی نازیبا می‌آفرینند. به هر سوی جاده‌های مقصد گردشگری که می‌نگری، قطار که به ایستگاه نزدیک می‌شود، به هر طرف که بنگری، زمین پوشیده از کیسه‌های پلاستیکی است و بطری‌های خالی در میان وزش باد، نه منظره‌ای دل‌انگیز که در مقابل، چشم‌اندازی زشت خلق میکنند؛ در این حالت مسافر یا چشم می‌بندد یا خود نیز با پرتاب زباله‌ای به این حجم کثیف می‌افزاید. اما بیش از هر مکانی در ایران خط ساحلی شمالی است که از بی‌تعهدی گردشگران آسیب دیده است. هر تعطیلی و ایام فراغت فرصتی بوده تا جاده چالوس و هراز شاهد رفت و آمد گردشگران برای گذران ایام فراغت باشد و پس از هر سفر تنها زباله است که به‌عنوان سوغات برای جنگل و دریا برجای می‌ماند.
از همین رو بود که سازمان حفاظت محیط زیست در آخرین روزهای سال 1392 تلاش کرد با همراهی سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در این حوزه در 6 استان مشرف به خط ساحلی تمهیدی بیاندیشد تا به‌جای پاکسازی عرصه‌های طبیعی توسط انجمن‌ها و فعالان محیط زیست، این‌بار گردشگران خود دست به کار شوند و زباله‌های‌شان را به شهر منتقل کنند. در راستای این امر، تفاهم‌نامه‌ای با عنوان "مسیر سبز تا ساحل پاک" به امضای 6 استاندار تهران، البرز، قزوین، گیلان، مازندران و گلستان و معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست رسید.
توزیع کیسه‌های زباله قابل بازیافت و بروشور، ارائه آموزش به مسافران در مسیر سفرها در کنار حضور کارشناسان این حوزه در اتوبوس‌های مسافری برای پاک نگه داشتن محیط زیست و حفاظت از حیات وحش از اقداماتی بود که در ایام نوروز صورت گرفت. اهدای دفترچه‌های نوروزی به کودکان، از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی شده برای این ایام بود.
اما نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و به‌ویژه گروه رفتگران طبیعت به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین گروه‌هایی که در کشور در حوزه پاکسازی مشغول به فعالیت هستند، در این پروژه چگونه بود؟ آیا سازمان حفاظت محیط زیست توانست از توان اجرایی این گروه و سایر سازمان‌های مردم‌نهاد در این امر بهره گیرد؟ و گردشگران چه واکنشی نسبت به این فعالیت‌ها نشان دادند؟
بحران زباله در کمین اکوسیستم هیرکانی
مدیر مرکز مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با "دنیای اقتصاد" گفت: سالانه نزدیک به 15 تا 20 میلیون گردشگر به سمت محورهای شمالی کشور سفر میکنند. در این منطقه ما اکوسیستم‌های هیرکانی را به‌عنوان یکی از اکوسیستم‌های ارزشمند داریم که در مواجهه با این حجم گردشگر، بسیار آسیب‌پذیر هستند و یکی از بحران‌های پیش روی آن‌ها، به‌ویژه در سال‌های اخیر بحران زباله است.
محمد درویش افزود: وجود چنین بحرانی در این منطقه موجب پی‌ریزی طرح "مسیر سبز تا ساحل پاک" شد که با مشارکت 6 استاندار و ادارات کل حفاظت محیط زیست این استان‌ها تفاهم‌نامه‌ای در 12 اسفند ماه منعقد شد تا در این استان‌ها به‌صورت پایلوت این طرح اجرا و پس از پایش آن، طرح با کیفیت بهتر و در گستره کل کشور در تابستان پیاده شود.
وی درباره سطح مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در اجرای این طرح گفت: ما جلسه‌ای با سازمان‌های مردم‌نهاد داشتیم و پس از آن نمایندگانی از این سازمان‌ها معرفی شدند تا ایده‌های خود را برای اجرای بهتر آن به ادارات محیط زیست ارائه کنند؛ همچنین سه نماینده از این سازمان‌ها در جلسه انعقاد تفاهم‌نامه حضور داشتند.
مدیر مرکز مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست درخصوص حضور گروه رفتگران طبیعت به‌عنوان اصلی‌ترین گروه فعال در حوزه پاکسازی طبیعت در کشور اظهار کرد: این گروه در استان‌های گیلان و گلستان عملکرد بسیار موفقی در نوروز داشت و همچنین در استان زنجان که جزء حوزه عملکرد این طرح نبود نیز توانست کارنامه درخشانی از خود به‌جای بگذارد.
درویش درباره پایش و ارزیابی این طرح و استقبال گردشگران از آن تأکید کرد: با توجه به زمان محدودی که برای اجرای طرح داشتیم، نتایج گرفته شده بیش از آن چیزی بود که ما پیش‌بینی کرده بودیم و استقبال گردشگران نیز از این طرح بسیار خوب بود؛ به گونه‌ای که در همان روزهای ابتدایی تعطیلات، اقلام درنظر گرفته شده به اتمام رسید. اما درخصوص نتایج نهایی باید بگویم که پایش و تجزیه و تحلیل طرح پس از جمعآوری گزارش‌ها تا نهم اردیبهشت که روز زمین پاک است اعلام می‌شود.
وی افزود: بررسی گزارش‌های پراکنده جمعآوری شده نشان‌دهنده همکاری خوب گردشگران است که نتیجه آن، کاهش تصادفات با وحوش بود. ما همچنین شاهد آتش‌سوز‌ی‌های کمتری با منشاء انسانی بودیم و تخریب‌ها نیز نسبت به سال‌های گذشته کاهش داشت.
هر ایرانی یک رفتگر طبیعت
مدیر گروه رفتگران طبیعت درباره طرح "مسیر سبز تا ساحل پاک" به "دنیای اقتصاد" گفت: شعبه این گروه در تهران در این طرح درگیر نبود، اما ما با گروه‌های استانی این هماهنگی را داشتیم که با توجه به توان خود بتوانند در این حوزه وارد شوند.
کاظم نجاریون از عدم اطلاع این گروه از جلسه انعقاد تفاهم‌نامه خبر داد و افزود: خوشبختانه رفتگران طبیعت از معدود گروه‌هایی هستند که از داشتن رقیب و کاهش کار استقبال می‌کند و با ورود سازمان حفاظت محیط زیست به این مقوله، ما توانسته‌ایم به هدف خود که تحرک‌بخشی سازمان‌های دولتی متولی محیط زیست است، دست پیدا کنیم.
وی در همین رابطه ادامه داد: یکی از اهداف ما، تبدیل هر ایرانی به یک رفتگر طبیعت است و با امکاناتی که سازمان‌های دولتی هم به لحاظ مالی و هم به لحاظ قانونی دارند، امیدواریم این هدف در کنار فعالیت‌های گروه‌ها و انجمن‌های مردم‌نهاد فعال محقق شود.
مدیر گروه رفتگران طبیعت با این حال ضمن انتقاد از شکل‌گیری گروه‌های موازی نظیر چکمه سفیدها و نظایر آن گفت: تعدد گروه‌های موازی موجب پراکندگی فعالیت‌ها شده و در نهایت به هدف اصلی این گروه‌ها نیز صدمه می‌زند.
رد پای گردشگران در ساحل خزر
با این‌حال با وجود خوش‌بینی مدیر مرکز مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست و امیدهای مدیر گروه رفتگران طبیعت در آگاهی‌بخشی به شهروندان درخصوص پاسداشت زمین، همچنان برخی از گردشگرانی که در نیمه‌های عید سفر به شمال کشور و فراغت در خط ساحلی را جزء برنامه‌های‌شان قرار داده بودند؛ نه‌تنها آموزشی در طول مسیر دریافت نکردند، بلکه با رسیدن به ساحل نیز از حجم انبوه زباله در کرانه‌های خزر شکایت داشتند. به گفته یکی از آن‌ها، سواحل دریای شمال مشابه سال‌های پیش آلوده بود و شهروندان و گردشگران غیرمسئول نیز پس از تفریح و گردش تلاشی برای پاک کردن رد پای خود نداشتند.
بدون شک، گستردگی کار و حجم انبوه فعالیت‌هایی که باید در محدوده زمانی نوروز انجام شود، آن‌قدر بوده است که به قول مدیر مرکز مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست موجب اتمام اقلام آموزشی در همان روزهای ابتدایی سال جدید شود. از این‌رو شایسته است در سال جدید همگام و همراه با این سازمان و سازمان‌های مردم‌نهاد، سازمان‌های دیگری نظیر صدا و سیما و آموزش و پرورش نیز در حفاظت از محیط زیست ایران همراه شوند و در ترویج گردشگری مسئولانه بکوشند.
به گزارش "لاهیگ" به نقل از "روزنامه دنیای اقتصاد"، رهاسازی زباله اما مقوله‌ای‌ست که نسبت نزدیک با یکی از ریشه‌دارترین مشکلات محیط زیستی ما در ایران دارد. گردشگران هستند که با بی‌مسئولیتی و با رهاسازی پسماندهای خود در پهنه‌های طبیعی، این عرصه‌ها را تخریب و چشم‌اندازهایی نازیبا می‌آفرینند. به هر سوی جاده‌های مقصد گردشگری که می‌نگری، قطار که به ایستگاه نزدیک می‌شود، به هر طرف که بنگری، زمین پوشیده از کیسه‌های پلاستیکی است و بطری‌های خالی در میان وزش باد، نه منظره‌ای دل‌انگیز که در مقابل، چشم‌اندازی زشت خلق میکنند؛ در این حالت مسافر یا چشم می‌بندد یا خود نیز با پرتاب زباله‌ای به این حجم کثیف می‌افزاید. اما بیش از هر مکانی در ایران خط ساحلی شمالی است که از بی‌تعهدی گردشگران آسیب دیده است. هر تعطیلی و ایام فراغت فرصتی بوده تا جاده چالوس و هراز شاهد رفت و آمد گردشگران برای گذران ایام فراغت باشد و پس از هر سفر تنها زباله است که به‌عنوان سوغات برای جنگل و دریا برجای می‌ماند.
از همین رو بود که سازمان حفاظت محیط زیست در آخرین روزهای سال 1392 تلاش کرد با همراهی سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در این حوزه در 6 استان مشرف به خط ساحلی تمهیدی بیاندیشد تا به‌جای پاکسازی عرصه‌های طبیعی توسط انجمن‌ها و فعالان محیط زیست، این‌بار گردشگران خود دست به کار شوند و زباله‌های‌شان را به شهر منتقل کنند. در راستای این امر، تفاهم‌نامه‌ای با عنوان "مسیر سبز تا ساحل پاک" به امضای 6 استاندار تهران، البرز، قزوین، گیلان، مازندران و گلستان و معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست رسید.
توزیع کیسه‌های زباله قابل بازیافت و بروشور، ارائه آموزش به مسافران در مسیر سفرها در کنار حضور کارشناسان این حوزه در اتوبوس‌های مسافری برای پاک نگه داشتن محیط زیست و حفاظت از حیات وحش از اقداماتی بود که در ایام نوروز صورت گرفت. اهدای دفترچه‌های نوروزی به کودکان، از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی شده برای این ایام بود.
اما نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و به‌ویژه گروه رفتگران طبیعت به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین گروه‌هایی که در کشور در حوزه پاکسازی مشغول به فعالیت هستند، در این پروژه چگونه بود؟ آیا سازمان حفاظت محیط زیست توانست از توان اجرایی این گروه و سایر سازمان‌های مردم‌نهاد در این امر بهره گیرد؟ و گردشگران چه واکنشی نسبت به این فعالیت‌ها نشان دادند؟
بحران زباله در کمین اکوسیستم هیرکانی
مدیر مرکز مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با "دنیای اقتصاد" گفت: سالانه نزدیک به 15 تا 20 میلیون گردشگر به سمت محورهای شمالی کشور سفر میکنند. در این منطقه ما اکوسیستم‌های هیرکانی را به‌عنوان یکی از اکوسیستم‌های ارزشمند داریم که در مواجهه با این حجم گردشگر، بسیار آسیب‌پذیر هستند و یکی از بحران‌های پیش روی آن‌ها، به‌ویژه در سال‌های اخیر بحران زباله است.
محمد درویش افزود: وجود چنین بحرانی در این منطقه موجب پی‌ریزی طرح "مسیر سبز تا ساحل پاک" شد که با مشارکت 6 استاندار و ادارات کل حفاظت محیط زیست این استان‌ها تفاهم‌نامه‌ای در 12 اسفند ماه منعقد شد تا در این استان‌ها به‌صورت پایلوت این طرح اجرا و پس از پایش آن، طرح با کیفیت بهتر و در گستره کل کشور در تابستان پیاده شود.
وی درباره سطح مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در اجرای این طرح گفت: ما جلسه‌ای با سازمان‌های مردم‌نهاد داشتیم و پس از آن نمایندگانی از این سازمان‌ها معرفی شدند تا ایده‌های خود را برای اجرای بهتر آن به ادارات محیط زیست ارائه کنند؛ همچنین سه نماینده از این سازمان‌ها در جلسه انعقاد تفاهم‌نامه حضور داشتند.
مدیر مرکز مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست درخصوص حضور گروه رفتگران طبیعت به‌عنوان اصلی‌ترین گروه فعال در حوزه پاکسازی طبیعت در کشور اظهار کرد: این گروه در استان‌های گیلان و گلستان عملکرد بسیار موفقی در نوروز داشت و همچنین در استان زنجان که جزء حوزه عملکرد این طرح نبود نیز توانست کارنامه درخشانی از خود به‌جای بگذارد.
درویش درباره پایش و ارزیابی این طرح و استقبال گردشگران از آن تأکید کرد: با توجه به زمان محدودی که برای اجرای طرح داشتیم، نتایج گرفته شده بیش از آن چیزی بود که ما پیش‌بینی کرده بودیم و استقبال گردشگران نیز از این طرح بسیار خوب بود؛ به گونه‌ای که در همان روزهای ابتدایی تعطیلات، اقلام درنظر گرفته شده به اتمام رسید. اما درخصوص نتایج نهایی باید بگویم که پایش و تجزیه و تحلیل طرح پس از جمعآوری گزارش‌ها تا نهم اردیبهشت که روز زمین پاک است اعلام می‌شود.
وی افزود: بررسی گزارش‌های پراکنده جمعآوری شده نشان‌دهنده همکاری خوب گردشگران است که نتیجه آن، کاهش تصادفات با وحوش بود. ما همچنین شاهد آتش‌سوز‌ی‌های کمتری با منشاء انسانی بودیم و تخریب‌ها نیز نسبت به سال‌های گذشته کاهش داشت.
هر ایرانی یک رفتگر طبیعت
مدیر گروه رفتگران طبیعت درباره طرح "مسیر سبز تا ساحل پاک" به "دنیای اقتصاد" گفت: شعبه این گروه در تهران در این طرح درگیر نبود، اما ما با گروه‌های استانی این هماهنگی را داشتیم که با توجه به توان خود بتوانند در این حوزه وارد شوند.
کاظم نجاریون از عدم اطلاع این گروه از جلسه انعقاد تفاهم‌نامه خبر داد و افزود: خوشبختانه رفتگران طبیعت از معدود گروه‌هایی هستند که از داشتن رقیب و کاهش کار استقبال می‌کند و با ورود سازمان حفاظت محیط زیست به این مقوله، ما توانسته‌ایم به هدف خود که تحرک‌بخشی سازمان‌های دولتی متولی محیط زیست است، دست پیدا کنیم.
وی در همین رابطه ادامه داد: یکی از اهداف ما، تبدیل هر ایرانی به یک رفتگر طبیعت است و با امکاناتی که سازمان‌های دولتی هم به لحاظ مالی و هم به لحاظ قانونی دارند، امیدواریم این هدف در کنار فعالیت‌های گروه‌ها و انجمن‌های مردم‌نهاد فعال محقق شود.
مدیر گروه رفتگران طبیعت با این حال ضمن انتقاد از شکل‌گیری گروه‌های موازی نظیر چکمه سفیدها و نظایر آن گفت: تعدد گروه‌های موازی موجب پراکندگی فعالیت‌ها شده و در نهایت به هدف اصلی این گروه‌ها نیز صدمه می‌زند.
رد پای گردشگران در ساحل خزر
با این‌حال با وجود خوش‌بینی مدیر مرکز مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست و امیدهای مدیر گروه رفتگران طبیعت در آگاهی‌بخشی به شهروندان درخصوص پاسداشت زمین، همچنان برخی از گردشگرانی که در نیمه‌های عید سفر به شمال کشور و فراغت در خط ساحلی را جزء برنامه‌های‌شان قرار داده بودند؛ نه‌تنها آموزشی در طول مسیر دریافت نکردند، بلکه با رسیدن به ساحل نیز از حجم انبوه زباله در کرانه‌های خزر شکایت داشتند. به گفته یکی از آن‌ها، سواحل دریای شمال مشابه سال‌های پیش آلوده بود و شهروندان و گردشگران غیرمسئول نیز پس از تفریح و گردش تلاشی برای پاک کردن رد پای خود نداشتند.
بدون شک، گستردگی کار و حجم انبوه فعالیت‌هایی که باید در محدوده زمانی نوروز انجام شود، آن‌قدر بوده است که به قول مدیر مرکز مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست موجب اتمام اقلام آموزشی در همان روزهای ابتدایی سال جدید شود. از این‌رو شایسته است در سال جدید همگام و همراه با این سازمان و سازمان‌های مردم‌نهاد، سازمان‌های دیگری نظیر صدا و سیما و آموزش و پرورش نیز در حفاظت از محیط زیست ایران همراه شوند و در ترویج گردشگری مسئولانه بکوشند.