ایرانی: مطلب جالبی عنوان کردید. امیدواریم روزی مسئولین ما هم بیدار شوند و این نام غیرایرانی را به نام ایرانی آن، یعنی کاسپین تغییر دهند. به امید آن روز.

م. الف (همدان): کاسپین یک واژه خارجی است که ریشه ایرانی دارد. از این‌رو کاربرد آن مانند این است که یک کلمه خارجی جدید الظهور و نامأنوس را به دریایی دهیم که هزاران سال است بغل گوش ماست و با آن زندگی کرده‌ایم. نام خزر به دلیل کاربرد تاریخی از زمان ورود اعراب به ایران، ایرانی شده است. یک واژه مأنوس در حوزه زبان و فرهنگ ایران است، اما تنها نام مأنوس برای این دریا نیست و نام دریای مازندران و دریای گیلان و دریای طبرستان و دریای گرگان هم هستند که هم قدیمی و ریشه دارند، هم از ریشه ایرانی هستند. من به‌عنوان پژوهشگر عرصه زبان‌شناسی تاریخی، کاربرد نام کاسپین در فارسی را کلاً مردود می‌دانم. اما نام خزر را واجد اشکال نمی‌بینم. ضمن آن‌که خودم در نوشتارهایم نام دریای مازندران را به‌کار می‌برم و تاریخی و ایرانی و مأنوس است.

آیدین: به نظر من هم "کاسپین" نام جامعی است و زشت‌ترین نام، دریای مازندران است. چرا بیگانگان این دریا را به نام قوم قدیم گیلانی می‌شناسند، ما با این واژه بیگانه‌ایم؟! شاید روزی کشوری بیاد هزینه کنه، اسمشو قراره دریای چه میدونم مثلاً آذربایجان. اون‌وقت غیرتی بشیم دنبال همان کاسپین بریم.

تا همین چند وقت پیش در مازندران رسم "سیرده ماه شو" سالروز پیروزی قباد ساسانی در برابر ترکان خزر را جشن می‌گرفتند. نام دریا در زمان رضاخان با حکم حکومتی "مازندران" بود، اما متأسفانه سیدمحمد خاتمی در راستای اهداف سیاسی نام آن را "خزر" کرد. اکنون در ساری نام میدان خزر به نام واقعی‌اش فرح آباد انتقال یافت. باید مردم در شمال ایران هر نوع نوشته‌ای با نام جعلی خزر را با نام بومی و ایرانی تبدیل کنند، وگرنه روزی ترکان ادعای تملک جنوب دریای مازندران را هم می‌کنند. باج دادن به خاندان علی‌اف کافی است!

ناصر از رحیم آباد: می خواهم بگویم چگونه برای همه کلمات خارجی اصطلاحات فارسی پیدا کردند، ولی با نام فارسی اصیل ایرانی این گونه برخورد می کنند و تقریباً به فراموشی رفته. واقعاً این کار آقایان احسنت گفتن داره.

گيلاني: "خزر" يك نام جعلي و كاملاً ضد ايراني است، ولي "كاسپين" يك نام ايراني است. اگر وطن‌پرست هستيد، لطفاً ديگر از نام جعلي "خزر" براي "درياي كاسپين" استفاده نكنيد. زنده باد درياي هميشه كاسپين!

علی: یادمان نرود پارسه‌های وحشی، ایرانی نبودند و بعد از ۴۵۰۰ سال تمدن مکتوب در ایران به ایران حمله کرده و اقوام اصیل ایرانی را نسل‌کشی کردند. برای ایران، ترکی همان‌قدر بیگانه است که زبان‌های هند و اروپایی هستند، ولی "کاسپین" هند و اروپایی نیست، چون "کاس" نام دختر آلپ ارتونقاست که یک قهرمان افسانه‌ای ترک است.

حمید: باید نام این دریا "کاسپین" باشد، اما به‌دلیل حمله قوم وحشی "خزر"، نام این دریا تغییر کرد.

سیامک: به نظر من بهترین و جامع‌ترین نام برای دریای خزر فعلی، نامواژه کاسپین (کاسپی) است؛ به چند دلیل:
1- کاس‌ها قومی ایرانی بودند که در آستانه ورود آریاییان به ایران نام و آوازه‌ای داشتند. این قوم که ابتدا در شمال رود ارس تا ناحیه دربند قفقاز سکونت داشت، اندک‌اندک به‌سوی جنوب، یعنی نواحی ایران فعلی آمد و در نواحی قزوین و دو سوی کوه‌های زاگرس جای گرفت و امروزه بسیاری از نامواژه‌های سرزمین ایران، از جمله واژه‌های کاشان (=کاسان) و قزوین (=کسپین) با نام این قوم در پیوند است. از جمله مراکز سکونت این قوم گیلان بود. امروزه در گیلان واژه‌ کاس نامی شناخته شده است و همچنان کاربرد دارد، مانند: کاس احمدان (از روستاهای فومن)، کاسان (روستایی در پسیخان)، کاس آقا و کاس خانم (نام اشخاص)، کاس کولی (نوعی ماهی) و ...
2- نام دریای خزر در دوره‌ای از تاریخ که کاس‌ها نامدار بودند، دریای کاسی‌ها (کاسپی‌ها=کاسپین) بود و سده‌ها مردمان اطراف این دریا، واژه کاسپین را برای نامیدن این دریا به‌کار می‌بردند. بنابراین امروزه می‌توان دوباره آن نامواژه را زنده و مطرح کرد.
3- نامواژه کاسپین نام جهانی دریا نیز هست و جهانیان ـ به‌جز ما ایرانیان ـ این نامواژه‌ اصالتاً ایرانی را خوشبختانه به‌کار می‌برند. بنابراین نیاز به تبلیغ و معرفی ندارد.
4- فرهنگ و تمدن ایران زمین در دوران پیش از ورود آریاییان با قوم کاس در پیوند است و این قوم که به دو شاخه‌ کاس‌سی (کاسی) و کاس‌پی (کاسپی) تقسیم ‌می‌شد، آثار ماندگار فرهنگی و تمدنی فراوانی از خود به یادگار گذاشته است که یک نمونه بارزش، تمدن معروف سیلک در ناحیه‌ کاشان (کاسان) می‌باشد. بنابراین زنده کردن این نامواژه در پیوند کامل با فرهنگ و هویت تاریخی ایران زمین است و به‌ویژه با فرهنگ و تمدن گیلان و ساکنان کنونی آن تناسب و سنخیت بارزی دارد.
5- نام مازندران که نام دیگر این دریاست، امروزه در ایران معمول است؛ اگرچه از نامواژه‌ خزر بهتر و قابل ترجیح است، اما جامع نیست و با واقعیت دریا تطابق ندارد. چون در ناحیه جنوبی این دریا و داخل خاک ایران، استان‌های گیلان و گلستان نیز با دریا همجوارند. اما نامواژه کاسپین به دلایلی که گفتم بهتر و مرجح‌تر از مازندران است و می‌تواند عدم جامعیت مازندران را برطرف کند.
6- دلیل دیگر استفاده از نام‌ کاسپین برای دریا، لزوم حذف واژه خزر می‌باشد که واژه‌ای غیرایرانی است و هیچ‌گونه سنخیتی هم با فرهنگ و تمدن ایران زمین ندارد. بنابراین با وجود نامواژه کاسپین و رواج و کاربرد جهانی آن، استفاده از واژه خزر اشتباه و دور از عقلانیت و منطق می‌باشد.

سیامک: خزر نام قومی ترک تبار و یهودی مذهب است که در دوره باستان در بخش‌های شمالی و شمال باختری دریای کاسپین سکونت داشتند. خزران بخشی از قبایل ترکی بودند که در سده‌های هفتم و هشتم میلادی از سرزمین آسیای مرکزی به‌سوی ولگا مهاجرت کردند و در دشت قبچاق (خاک روسیه کنونی) سکونت گزیدند و نام خود را به این دریا دادند. مرکز حکومتی آنان تا قرن یازدهم میلادی باقی ماند که شهر اتیل یا آسترخان (آستراخان) کنونی است. خزرها قومی جنگجو بودند و در دوره باستان همواره در اتحاد با رومی‌ها در جنگ بر ضد ایران شرکت می‌جستند. فرمانروایان خزرها (خاقان‌های خزر) بارها به کمک امپراتوری روم شرقی (بیزانس) به سرزمین قفقاز (ناحیه زیر فرمان امپراتوری ایران) یورش آوردند؛ از جمله در یکی از این یورش‌ها شهر تفلیس از سوی امپراتوری بیزانس و خاقان خزر محاصره و تصرف شد. خزران به آلبانیا (جمهوری آذربایجان فعلی) نیز حمله‌ور شدند و این سرزمین را ویران کردند. در همین دوره‌ها بود که نام خزرها بیش از پیش مطرح شد و با دریای کاسپین پیوند خورد. اما در دوره بعد از اسلام و به هنگام گسترش فتوحات اعراب مسلمان در ناحیه‌ آذربایجان و قفقاز، مسلمانان با خزرها روبه‌رو شدند و نام این قوم بار دیگر توسط اعراب مسلمان بر سر زبان‌ها افتاد و به‌نظر می‌رسد از این هنگام مسلمانان دریای کاسپین را دریای خزرها نامیدند، چون هر چقدر در ادامه کشورگشایی‌های خود به این دریا نزدیک می‌شدند، با قوم خزر و آوازه‌ آنان روبه‌رو می‌گردیدند. پس از سده‌های اول بعد از اسلام، نام خزر به مرور از خاطره‌ها محو شد و قوم خزر در اقوام دیگر شمال و شمال‌ غرب دریا حل شد و امروزه به‌عنوان یک قوم دیگر هویت خاصی ندارد. اما واژه خزر بیشتر در سده‌ اخیر، هنگامی که برای نامیدن دریای کاسپین توسط ایرانی‌ها و دولت ایران به‌کار رفت و پس از سده‌های زیاد که از خاطره‌ها محو شده بود، دوباره زنده و مطرح گردید. با توجه به این‌که قوم خزر امروزه دیگر وجود ندارد و فقط در منابع تاریخی و جغرافیایی از آن نام و نشانی باقی مانده است، به‌کار بردن این نامواژه با هویت ساکنان اطراف این دریا، به‌ویژه ساکنان نواحی جنوبی آن هیچ‌گونه سنخیت و سازگاری ندارد. نامیدن دریای کاسپین به نام قومی که از نظر نژادی و فرهنگی پیوند و سنخیتی با تاریخ و فرهنگ ایران زمین ندارد و حتی از نظر تاریخی بر ضد ایرانی‌ها نیز در دوران شهرت جهانگیری‌اش عمل می‌کرده، اشتباه و دور از درایت است.

نسیم: دکتر رضا می‌گوید: "در سال 1316 و در دوران رضا شاه، نام این دریا را بدون هیچ سند و زمینه تاریخی، طبق دستوری كه معلوم نیست از كجا آمده و سند آن چه بوده است، دریای مازندران گذاشتند." دکتر رضا ادامه می‌دهد: "اما در مقابل خزرها که بی‌دلیل نام‌شان روی دریای شمال ایران قرار گرفته، كاسپی‌ها از هزاره دوم پیش از میلاد تا دوره ساسانی در جنوب غرب و جنوب دریای شمال ایران زندگی می‌كردند. این قوم که نام درست آن‌ها كاس بود، به نام هیركانی هم شناخته می‌شدند و تا قسمت‌های مركز فلات ایران هم نفوذ داشتند. به همین دلیل بسیاری از مورخان نام‌های كاشان و قزوین را هم برگرفته از نام این قوم می‌دانند." اگر نگاهی به متون جغرافیایی جهان و نوشته‌های استرابو و هرودوت داشته باشید، ردپای کاسی‌ها را در این آثار هم پیدا خواهید کرد. قومی که نام آن‌ها حتی در در اصطلاحات محلی گیلکی‌های اصیل هم وجود دارد و به معنای معنی سفید رو استفاده می‌شود. بنابراین واژه "كاسپین" نه‌تنها ریشه انگلیسی ندارد، بلکه نامی کاملاً فارسی است!

محمد: به نظر من، قبل از دعوای نامگذاری دریا به کاسپین و یا ... باید به فکر نجات خود دریا باشیم! بنده اهل شهر رشت هستم، ولی وقتی می‌بینم این‌قدر این دریا پر شده از زباله‌هایی که خود مردم داخلش میریزن، دیگه رمق نمی‌کنم یه‌بار برم تا لب ساحل و از نزدیک این دریا رو ببینم، چه برسه به فکر تغییر نام اون باشم!!!

رضا: ببخشید! قدیمی‌ترین نام این دریا، گرگانه و درست‌ترینشم گرگانه. اما هرکسی دوست داره با هر نامی صداش بزنه و نام‌های کاسپین و مازندرانم درسته، مثل گرگان. اما نام خزر خیلی نام اشتباهیه و این یه توهین به ما شمالی‌هاس.

سمانه: من هم موافقم. این دریا اسمش "کاسپین" باشد، بهتره، تا این‌که یکی مثل دریای جنوب فردا مدعی بشه و بعدشم بشه یه ابزار سیاسی.

هادی: یاشاسین دریای همیشه خزر!

نویسنده پان گیلک این مقاله با روشی ویژه سعی داره نام این دریا رو به گیلان منحصر کنه، و مازندران رو بی‌اعتبار کنه. حتی از گلستان هم مایه گذاشته و غافل از این‌که بخش زیادی از جمعیت گلستان، مازندرانی هست و غافل از این‌که در هیچ منبع معتبری گفته نشده که کاسپی‌ها، اجداد گیلانی‌ها بودند!!! اصلاً ماهیت کاسپی‌ها روشن نیست.

ملیکا: بد نبود.

دوستدار تالش و گیلک: نام صحیح این دریا کاسپین است. اما دو نکته: 1- کاربر علی چقدر شما بی‌تربیت هستید؟ شما چه سندی داری که پارسه‌ها وحشی بودند؟ نام انزان یا انشان که همان انزلی امروز تا همراهی گیلانی‌ها با کوروش، نشانه وحشی بودن پارسه‌هاست یا شمای پان تورک که در میان هم‌تباران گیلانی من نفوذ کردی؟ [...] ضمناً دوستان عزیز! طبق آخرین یافته‌ها، از جمله دستاورد اخیر پروفسور یارشاطر، گیلانی‌ها همان آریایی اصیل بودند. البته من تعصبی روی این مطلب ندارم، اما به‌شدت روی چند نفری مشکوک مانند علی که معلوم نیست از کجا دستور می‌گیرند، مدتی است تعمق می‌کنم. دست این افراد و نیت اینان به‌زودی مشخص خواهد شد.

کاش تاریخ تراشی به همین آسانی بود. آقای نویسنده محترم! شما که تاریخ امپراطوری خزر را نخوانده‌اید، این امپراطوری کل اطراف دریای خزر را زیر سلطه داشت و در منابع امپراطوری صفویه و امپراطوری عثمانی نام این دریا خزر بوده است... مگر نخوانده‌ای؟!

محسن خبیری: از دید من نام هیرکانی بهتر از کاسپین است، زیرا کاسپین ساختار اروپایی دارد و نمی‌خواهیم مانند غرب زده‌ها نام اروپایی برای دریای شمال ایران به‌کار برده شود. از این گذشته کاسپی یا کاسی هم به اندازه هیرکانی زیبا و آهنگین نیست. هیرکانی نژاده‌ترین و اصیل‌ترین نام است. به هر حال کاسپین نه، یا کاسپی یا هیرکانی.

سالار:‌ بهترین و معروف‌ترین نام همان دریای "خزر" است، که یک نام ترکی است و نشان از حاکمیت مطلق و حضور این مردم در دوره‌های مختلف تاریخی بر این سرزمین داشته. هم این‌که قدیمی‌ترین و بااصالت‌ترین نام و در عین حال گره خورده با فرهنگ دیروز و امروز ایران است. به امید ایرانی سربلند!

از نظر من هم بهترین نام برای این دریا همان خزر می‌باشد. دور تا دور این دریا را ترک‌ها گرفته‌اند و بیشتر ترک نشین هستند؛ در سمت چپ کشور آذربایجان، در سمت راست دریا ترکمنستان و قزاقستان به آن چسبیده است. اگر وارد ایران هم نیز بشویم، شمال کشور بیشتر دست ترک‌هاست؛ استان آذربایجان که به دریای خزر چسبیده و استان گلستان که بیشترین جمعیتش قبل از مهاجرت سیستانی‌ها به آن‌جا ترکمن نشین بوده‌اند، بعد کشورهای دیگر. تاریخ هم این را اثبات کرده که قبل از ورود آریایی‌ها، سومریان که ترک بوده‌اند در آن نواحی از ترکمنستان تا عراق زندگی می‌کردند و رد پاهای‌شان وجود دارد. کلاً آن نواحی سرزمین ترک‌ها بوده است.

ایرانی: خزرها قومی بیگانه و وحشی و ترک تبار بودند. قبل از این‌که خزرهای وحشی به اون مناطق بیایند، کاسپین‌ها که قومی ایرانی تبار بودند، آن‌جا ساکن بودند. نام کاسپین اصیل‌تر و قدیمی‌تر از خزر جعلی است. در ضمن در نظرات دیدم که پان ترک‌ها، سومریان رو هم به نفع قوم ترک مصادره کردند که خب واقعیت این‌که سومریان اصلاً ترک نبودند. لطفاً تاریخ رو به نفع خود نکنید. زنده باد دریای همیشه کاسپین.

مهرداد: دوستان پوزش میخوام. اما یک نکته مهم رو فراموش کردید: نام باستانی این دریا اوراکاش هست، نه خزر، نه کاسپین، نه هیرکان و نه مازندران؛ بلکه اوراکاش. "اورا" به معنای شهر و "کاش" یا "کاس" به معنای بزرگ. نام قوم پیشدادیان هم "اورا" بوده، بعدها به‌ دلیل پیشروی خشکی در آب شهر دیلمان به‌وجود آمده. در ضمن خزرها هم از ختن وارد ایران شدند و به قسمتی از کرانه دریای اوراکاش تسلط پیدا کردند. جایی به نام آتروپاتن با موهایی قرمز، چشمانی درشت و ... قزل باش‌ها و آق قویونلوها و قراقویونلوها هم از این قماش بودند. پس نام دریا اوراکاش بوده که نزدیک‌ترین فانوس دریایی رو هم می‌توان در شهر قزوین (گازبین گژبین کاسپین) یا به‌طور کامل اوراکاش (اورارتور اوارا) پیدا کرد.

امیر: من خودم ترک نیستم، فارسم، ولی به نظرم باید نام ترکی‌اش رو استفاده کرد. اگه نامیدن این دریا با نام کاسپین درست باشه، پس این‌که اعراب هم به خلیج فارس اسم دروغین خلیج عرب رو بدن هم درسته. این دریا در انحصار ترک‌ها بوده؛ شرق و غرب و شمالش رو ترک‌ها گرفته بودن و فقط جنوبش در اختیار ایران بوده. حتی قسمت شمال شرق ایران هم رگه‌های ترک دارن.

داریوش: پس در اون صورت باید نام خلیج فارس رو عرب بزاریم، چون مردم خلیج اکثراً عرب‌اند...

به نظر من هم نام کاسپین بهتر است.