• آقای علیزاده به عنوان اولین پرسش برای ما توضیح دهید که شهر نمونه گردشگری جهان اسلام چگونه شهری است و هدف و برنامه دولت از این تصمیم چه بود؟
شهر نمونه گردشگری از یک پیشینه تاریخی پرقدمت با صبغه اسلامی برخوردار است. در این شهر علاوه بر آن‌که می‌توانید برجستگی‌های جاذبه‌های مذهبی همراه با روایت‌پردازی آن را لمس کنید، در عین حال رویدادهای تاریخی ـ مذهبی ریشه‌دار آن، سایه به سایه مردم آن سرزمین در حرکت است. این ویژگی باعث می‌شود بسیاری از گردشگران با انگیزه مشاهده آثار به‌جا مانده از دل تاریخ یک سرزمین که از مذهب اصیل اسلام برخواسته، عزم سفر کرده و مدتی از اوقات خود را در این شهر سپری کنند. دولت هم با هدف‌گذاری چند وجهی به این موضوع پرداخته که مهمترین آن، تصویری دقیق‌تر از کشوری است که دین اسلام در همه جای آن معنا و مفهوم دارد، به‌ویژه گردشگری که با وجود جاذبه‌های متعدد، اعم از اماکن مذهبی، بقاع متبرکه، امامزاده‌ها و نیز به‌جا ماندن آیین‌های غنی مذهبی چهره دقیق‌تر از اسلام محمدی را به نمایش می‌نهد و این تصویرسازی از اسلام، قدرت اثرگذاری، اشاعه و تقویت بیشتری در سایر ملل و اقوام به‌جا می‌گذارد.

• یک شهر باید چه ویژگی و یا آیتم‌هایی داشته باشد تا بتواند به عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام انتخاب شود و آیا نمونه چنین عنوانی در جای دیگری چه ایران و یا سایر کشورها وجود دارد؟
همان‌طور که عرض کردم، شاخص‌های مختلفی در تعیین یک شهر به عنوان نمونه گردشگری جهان اسلام وجود دارد. مهم‌تر از همه سرگذشتی است که مردم آن شهر در طول تاریخ سپری کرده‌اند. تعلق خاطر آنان به دین اسلام، نقش بزرگان و نخبگانش در پذیرش و پاسداری از این دین از زمان ورود آن به ایران تاکنون و در عین حال همه داشته‌هایی که تا به امروز حفظ شده و بسیاری از افراد را در هر جای دنیا ترغیب می‌کند با این هدف وارد آن شهر شوند. اما آن چیزی که از مبداء ورود اسلام به گیلان در ذهن تاریخی حک شده است، نمونه قابل مقایسه با سایر مناطق ایران نیست. جهت‌دهی و پذیرش اسلام در گیلان هیچ‌گاه به شیوه استیلایی و یا در صحنه کارزار تحمیل نشده، بلکه یک مواجهه آگاهانه و البته در گذر زمان به وقوع پیوسته است. به همین دلیل این باور دینی، بسیار ریشه‌دار بوده و هر آن‌چه از آن به‌جا مانده، از این ماهیت برخوردار است.
البته این موضوع باعث نمی‌شود که در سایر مناطق ایران این ویژگی وجود نداشته باشد. شما می‌توانید دیگر جنبه‌های اثرپذیری پذیرش این دین آسمانی را به شکلی دیگر در سایر مناطق ایران مشاهده کنید. مثلاً معماری بی‌نظیر اسلامی و زیبایی‌های بی‌نظیر هنر اسلامی در اصفهان باعث می‌شود این شهر به عنوان پایتخت هنر و معماری اسلامی شناخته شود و یا آثار خوشنویسی به‌جا مانده از دوره اسلامی، به‌ویژه آیات قرآنی و احادیثی که با خط خوش و بسیار نفیس از سوی هنرمندان قزوینی به نگارش درآمده، این شهر را پایتخت خوشنویسی جهان اسلام لقب داده‌اند. همه این نمونه‌ها به یک نقطه نشانه می‌رود و آن ایران به عنوان یک کشور اسلامی با تنوع جاذبه‌های مادی و معنوی متعدد مقصد بسیار خوبی برای گردشگری مذهبی با گرایش اسلامی است.

• همان‌طور که مطلعید، هیأت وزیران در پی سفر استانی رئیس جمهوری به استان گیلان و شهرستان لاهیجان در سال 1385 طی مصوبه‌ای شهرستان لاهیجان را به عنوان شهرستان نمونه گردشگری (طبیعی ـ تاریخی) جهان اسلام تعیین و انتخاب کردند. به نظر شما آیا لاهیجان دارای این ویژگی‌ها بود؟
لاهیجان با سابقه طولانی به بلندای تاریخ ایران، مسیری پرفراز و نشیب را تاکنون طی کرده است، به‌ویژه آن‌که در دوره اسلامی تاریخ ایران به عنوان پایگاه تشیع، همواره نقش تاریخی و سهم به‌سزایی در ترویج و اشاعه آن داشته است. این قدمت و پیشینه تاریخی، به‌ویژه در زمان سادات کیایی جایگاه ویژه‌ای به خود می‌گیرد؛ آن‌گونه که با ورود به عصر صفویه موقعیت مذهبی این شهر برجسته و بارز می‌شود. به همین دلیل آثار بسیار زیادی از جاذبه‌های تاریخی از ادوار مختلف در این شهر به یادگار مانده و برای بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی جذابیت داشته و با این نگاه لاهیجان را به عنوان مقصد سفر انتخاب می‌کنند. این ویژگی منحصر به فرد نه تنها در دل بافت تاریخی آن ملموس است، بلکه در گوشه‌گوشه این شهر هنوز در زیر غبار تاریخی قرار داشته و برگرفتن این غبار، برگی از تاریخ پر رمز و راز آن را ورق می‌زند. البته منظر طبیعی لاهیجان که ویترینی از جاذبه‌های گردشگری، اعم از کوهستان‌های زیبا و انبوه از جنگل، رودها و آبگیرهای پرآب و گونه‌های منحصر به فرد گیاهی و جانوری همه و همه پتانسیل‌های بالقوه گردشگری این منطقه محسوب می‌شود؛ ضمن آن‌که حضور بسیاری از علما، فرهیختگان، مشاهیر و هنرمندانی که از دل این شهر برخاسته‌اند، نام لاهیجان را پرآوازه و اعتباری دوچندان بخشیده است. به همین خاطر می‌توان لاهیجان را به عنوان "شهرستان نمونه گردشگری (طبیعی ـ تاریخی) جهان اسلام" مورد توجه قرار داد.

• آقای علیزاده درخصوص شهر لاهیجان، تا به امروز نزدیک به چهار سال از انتخاب این شهر به عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام می‌گذرد و از اثرات آن مصوبه تنها اضافه شدن یک تابلو در ورودی شهر لاهیجان است! به نظر شما مشکل کار کجاست؟ چه کسی باید این مسأله را پیگیری می‌کرد؟
همان‌طور که عرض کردم، لاهیجان به خودی خود از یک استعداد ذاتی و ماهیتی برای قرار گرفتن در ردیف شهرهای نمونه برخوردار است، اما در کنار آن ایجاد بسترهای لازم زیرساختی و در عین حال تأمین نیازهای خدماتی از دیگر ملزوماتی است که در نظام برنامه‌ریزی این شهرستان بدان توجه شده است. تهیه چندین طرح مطالعاتی، از جمله طرح جامع و امکان‌سنجی منطقه نمونه گردشگری لاهیجان، طرح مطالعاتی محور گردشگری لاهیجان به ساحل دریا، مطالعات بافت تاریخی لاهیجان و سایر پروژه‌های مطالعاتی در دست اجرا با هدف‌گذاری زمان‌بندی شده و مشخص، تصویری از مسیر توسعه را در مقطع زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت ترسیم کرده است. گذشته از آن، مجموعه‌های گردشگری چون مجتمع اقامتی و پذیرایی البرز، رستوران سنتی مهتاب، توسعه فضای تفریحی تله‌کابین بام سبز، هتل آپارتمان آرش و طرح توسعه هتل فجر از جمله تأسیساتی هستند که در سال‌های اخیر به مجموعه‌های گردشگری این شهر اضافه شده‌اند و البته باید اضافه کرد پروژه‌های سرمایه‌گذاری دیگری نیز در دست اقدام می‌باشد که با اتمام آن‌ها، صنعت گردشگری لاهیجان رونق بیشتری می‌گیرد.
اما با تأکید بر پتانسیل‌های موجود گردشگری لاهیجان بی‌تردید بسنده کردن به این سطح از توسعه گردشگری کافی نبوده و تأمین همه نیازهای گردشگران را در آینده برآورده نخواهد ساخت. مدیران ارشد شهری می‌بایست بلند نظرانه و با جهان‌بینی وسیع‌تر اهداف پیش‌بینی شده در برنامه‌های توسعه محورانه شهرستان نمونه گردشگری را دنبال نمایند. خواسته یا ناخواسته باید چرخه اقتصادی صنعت گردشگری را در این شهرستان که به لحاظ سطح اشتغال و درآمد در مشکلات اساسی به‌سر می‌برد، فعال کرد و این میسر نمی‌شود مگر در اثر تعامل و همکاری همه دستگاه‌های اجرایی ذیربط که بی‌شک خاصیت این صنعت آن است که فرابخشی بوده و می‌بایست حلقه‌های فعال آن، اعم از بخش دولتی و خصوصی در کنار هم قرار گرفته تا مسیر توسعه هموار شود.

• آیا از سوی دولت در این خصوص بودجه و اعتبار خاصی درنظر گرفته شده و آیین‌نامه و یا دستورالعملی صادر شده است؟
اعتبارات مربوط به مناطق نمونه گردشگری در چند بخش قابل تفکیک است. بخشی از این اعتبار مربوط به تهیه طرح‌های مطالعاتی است که تاکنون این اعتبار تأمین و طرح جامع و امکان‌سنجی مناطق نمونه گردشگری از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهیه شده است. بخشی دیگر از اعتبارات مربوط به تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز پروژه‌ها و طرح‌های کلان سرمایه‌گذاری است؛ از جمله راه دسترسی، آب، برق، گاز و ... که آن هم از منابع اعتباری دولتی پیش‌بینی می‌شود که بعضاً در برخی پروژه‌ها این اعتبار تزریق شده است و در بخش حمایتی نیز در سال‌های گذشته از طریق تسهیلات بانکی، به‌ویژه از محل بنگاه‌های کوچک زودبازده و کارآفرین، سرمایه‌گذاران از حمایت دولت برخوردار شده‌اند.
روند پیگیری کلیه موضوعات مربوط به مناطق نمونه گردشگری در کمیته راهبردی ویژه‌ای است که به ریاست استاندار و دبیری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و عضویت دستگاه‌های اجرایی ذیربط تشکیل و بر اساس آیین‌نامه مربوط به مناطق نمونه گردشگری، پس از تصویب این کمیته مجوز واگذاری مناطق نمونه گردشگری جهت سرمایه‌گذاری در چارچوب طرح‌های مطالعاتی صادر می‌شود و عملاً محمل قانونی برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌شود.

• آقای علیزاده یک سئوالی که این‌جا مطرح می‌شود این است که اصولاً متولی شهر نمونه گردشگری جهان اسلام در استان کدام سازمان و یا نهاد است؟ و در استان مسئولان تا چه اندازه پیگیر تحقق این امر هستند؟
سیاستگذاری و پیگیری تحقق اهداف و برنامه‌های مناطق نمونه گردشگری برعهده سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌باشد، اما هرگونه مجوزی برای واگذاری مناطق نمونه از مسیر کمیته راهبردی طی می‌شود. اما این باعث نمی‌شود که ما نقش دیگر مجموعه‌های دولتی، از جمله حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی، امور اراضی، راه و ترابری، شرکت‌های برق، گاز، آب، مخابرات، فرمانداری‌ها و شهرداری‌ها را نادیده بگیریم و البته در سوی دیگر، سرمایه‌گذاران و عرضه‌کنندگان خدمات گردشگری و فعالان این صنعت قرار دارند که وظیفه‌ای بس سنگین بر دوش این طیف سنگینی می‌کند.
به هر حال موضوع طرح مناطق نمونه گردشگری جزء مصوبات هیأت دولت در دور اول و دوم سفر محسوب می‌شود. علی‌رغم تأکیدی که برای پیگیری مصوبات وجود دارد، به دلیل برخی محدودیت‌های پیش رو، از جمله عرصه مورد نیاز، تأمین زیرساخت‌ها و تسهیلات بانکی همت دوچندان همه دستگاه‌های اجرایی را می‌طلبد تا تسریع در اجرای پروژه‌های سرمایه‌گذاری صورت گیرد.

• و به عنوان سئوال آخر، نمایندگان مجلس در این رابطه تا چه اندازه می‌توانند مثمر ثمر باشند؟
نمایندگان مجلس علاوه بر آن‌که می‌توانند از جایگاه تقنینی با قانونگذاری مناسب شرایط را برای توسعه گردشگری در مناطق نمونه هموار سازند، به دلیل برخوردار بودن از موقعیت سیاسی و اجتماعی به راحتی می‌توانند نقش هماهنگ‌کننده و پل ارتباطی بین بخش دولتی و خصوصی را برقرار نمایند، به‌ویژه آن‌که با اتکاء به اهرم‌های در اختیار، امکان تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز در سطوح کلان و از طریق وزارتخانه میسر می‌باشد. در این میان نمایندگانی موفق خواهند بود که از نفوذ خود برای تسریع و تسهیل مراحل اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری استفاده نموده و وزاریی تعیین‌کننده را وارد مناطق نمونه نموده تا از نزدیک با لمس موانع و مشکلات، به حل آن کمک نمایند.