گاهی اوقات در گفتوگوهایی كه با مردم شهرمان، اعمّ از بازاریان، مهندسان، پزشكان، سرمایهگذاران ساختمانی و صاحبان صنایع راجع به مدیریت شهری و توسعه شهری دارم، شهرهای دیگر گیلان و یا استانهای دیگر را شاهد مثال میآورند و از توسعه و نوع پیشرفت آنها به نیكی یاد كرده و حسرت دیروز، امروز و فردای لاهیجان را میخورند.
هیچگاه سعیام نفی گذشته و تخریب مدیریت امروزی نیست و همواره كوشش داشتهام تا راهكارها را در مقابل انتقادات قرار داده و زوایای دیگری از مشكلات و معضلات را نشان دهم. گاهی برخی عادت دارند كه در هر حال منتقد باشند و همیشه با هر كاری ـ حتی اگر مثبت و در جهت توسعه و آبادانی باشد ـ لب به شكوه و انتقاد میگشایند. اما اگر امروز شهروندانمان نسبت به گذشته شهر خود حسرت بخورند و با ناامیدی به آینده نظر كنند، شاید حق طبیعیشان باشد؛ چرا كه در این برهه پرشتاب اگر حركت نكنیم، از این موقعیت فعلی نیز بیشتر درجا خواهیم زد.
لاهیجان همواره به عنوان زیباترین شهر گیلان و ایران مطرح است. شاید بتوان رامسر را در مازندران به آنچه از آن به بهشت زمینی خداوند تشبیه میكنند به لاهیجان شباهت داد؛ عروس گیلان و بهشت مازندران! اما تفاوتهایی كه میان این دو شهر با فاصله زمانی و مكانی كم موجود و هویداست چیست؟ آیا تاكنون اندكی وقتمان را فقط و فقط بر روی فكر كردن بر روی این مسأله گذاشتهایم كه چرا شهرهایی همچون رامسر، چالوس، تبریز، اصفهان و دورتر كشورهای تركیه، تایلند، دبی و ... اینگونه پیشرفت داشتهاند، اما گیلان اینگونه از استانهای همجوار خود عقب مانده است؟! نیازی به سفرهای اعضای شوراها و شهرداران به کشورهای خارجی نیست كه با روند توسعه و پیشرفت آنها آشنا شوند؛ امروز باید به اردبیل و مازندران سفری كرد تا به عنوان الگو از آنها نكتهبرداری نمود. اگر زحمتی كشیده شود و همین رامسر و چالوس و سرعین را ببینند و بحث كنند، شاید اندكی در نوع نگاه مدیران تغییراتی بهوجود آید. همه قوانین در كشور یكسان، اما نوع نگاه و برداشت از قانون و سلیقهها جور دیگری است.
چرا بسیاری از سرمایهگذاران به محض خروج از گیلان به استان همجوار مازندران میروند؟! لاهیجان با توجه به قابلیتها و ظرفیتهای موجود میتوانست و میتواند به عنوان شهر و شهرستان پایلوت، الگو و نمونهای برای شهرهای دیگر استان و استانهای دیگر كشور باشد. اما انتظاراتی كه مردم لاهیجان تاكنون داشتهاند، آیا برآورده شد؟ امروز در كجای توسعه قرار داریم؟
برخی از مشكلات، انتقادات و انتظارات از شورا و شهرداری را میتوان در موارد ذیل جستوجو نمود. چیزی كه تاكنون انجام نشده و اگر هم شده، شاید نمود ظاهری نداشته است! شاید یكی از حركات خوب و مثبت در 3 دوره شورا پروژه گردشگری تلهكابین باشد كه اگرچه آنهم با قرارداد معروفش شیرینی حضور تلهكابین را تلخ كرد، اما پروژه مهمی بود كه انجام شد و امروز باید از این پروژه حمایت نمود.
معضلات حمل و نقل شهری
امروزه صنعت حمل و نقل در جهان بسیار مهم و همواره به عنوان یكی از نقاط قوت مدیران شهری محسوب میشود. اگرچه حمل و نقل میتواند پاشنه آشیل و از نقاط ضعف مدیریتهای شهری در كلانشهرها و شهرهای دیگر به حساب آید، اما در لاهیجان از چند جهت بسیار مهم و پیچیده است:
1- به عنوان شهر گردشگری و ورود مسافران و گردشگران به لاهیجان در فصول مختلف سال، بهویژه در فصلهای بهار و تابستان،
2- وجود دانشگاه آزاد و دانشگاههای متعدد دولتی و غیرانتفاعی،
3- جمعیت بالغ بر 70 هزار نفری شهر،
4- شهری مهاجرپذیر،
5- رفت و آمد زیاد مردم شهرهای مجاور از شرق گیلان و حتی غرب مازندران و همچنین رفت و آمد مردمان بخشهای مختلف لاهیجان و روستاهای كیاشهر و آستانه و سیاهكل بهطور روزانه به لاهیجان،
6- وجود ایستگاههای زیاد مسافربری بین شهری و روستایی، آنهم نه بهطور ساماندهیشده در نقاط مختلف و پرتراكم شهر.
اما برای بهتر شدن حمل و نقل و ساماندهی ایستگاههای مسافربری و ... در لاهیجان چه كاری انجام شد؟!
در سال 1383 پس از انتقادات به شهردار وقت و البته ارائه راهكارهای متعدد، شهرداری برخی از ایستگاههای بدون پاركینگ را به اطراف شهر منتقل و محلی را برای آنها درنظر گرفت. كاری كه بیسرانجام و بدون نتیجه ماند!
مدیریت حمل و نقل و شورای ترافیك در لاهیجان چند كار اساسی را میتوانست جهت روان شدن ترافیك و حل مشكلات تاكسیرانان انجام دهد كه تاكنون نه تنها به هیچكدام از راه حلهای دلسوزان و كارشناسان توجهی نشده، بلكه میتوان گفت كه اجماع كلی و حتی ارادهای جهت حل موضوع و بهینهكردن سیستم حمل و نقل از جانب شورای شهر و ... وجود ندارد!
بسیار با رانندگان خدوم و زحمتكش تاكسی در لاهیجان برخورد كردهایم كه همیشه با نارضایتی، شكوه از ترافیك موجود در شهر و حتی كمبود مسافر دارند. مدیریت تعاونی تاكسیرانی لاهیجان كه خود از اعضای اصلی تعاونی تاكسیرانی استان و كشور بود و میتوانست با این حجم ارتباطات، مشكلات را حل كند، در چند سال اخیر انتقاداتی داشته و همواره تلاشهای فراوانی را جهت رفع مشكلات انجام داد، اما بنا به دلایل نامعلومی و از دیدگاه مسئولان، تغییر مدیریت راه حل درست شدن همه چیز بود! اگرچه جایگزینی افراد دیگری كه از دل تاكسیرانان بودند، نكته مثبتی است، اما به حل شدن اوضاع كمك نكرد. آیا مشكلات حمل و نقل ناوگان تاكسیرانی و پاسخ انتقادات با تغییر مدیریتها بهبود یافته است؟!
شورای ترافیك و شورای شهر با حضور تمامی دستاندرکاران حوزه حمل و نقل لاهیجان باید به ساماندهی ایستگاههای مسافربری در نقاط مختلف شهر اقدام نموده و تمامی آنها را به نقاط ورودی و خروجی شهر انتقال دهد. حتی مسافربران شخصی كه در مركز شهر بدون داشتن ایستگاه اقدام به جابهجایی مسافر به شهرهای لنگرود و رودسر و رشت مینمایند نیز باید به نوعی ساماندهی شوند كه همه آنان تحت پوشش ایستگاههای مسافربری كه شهرداری لاهیجان ایجاد میكند قرار گیرند. همچنین تمهیدی اندیشیده شود که در میدان دانشگاه آزاد كه مورد اعتراض جدی تاكسیرانان است، تمامی مسافربران به میدان انتظام و یا محلی كه شهرداری در نقطه ورودی یا خروجی شهر درنظر میگیرد انتقال داده شوند.
عدم ساماندهی و نظارت بر وضعیت خودروهای مسافربری در بسیاری از میادین شهر، از جمله انتظام، شهدا، چهارپادشاهان، سردار جنگل، ممتاز، میدان بسیج (كارخانه ابریشمی)، میدان برق و ... چهره بسیار ناپسندی به شهر بخشیده است.
شهرهای همجوارمان، از جمله سیاهكل، آستانه و كیاشهر تمامی ایستگاههای مسافربری را در نقاط ورودی شهر قرار داده است و شهرهایی همچون صومعهسرا و حتی رشت و انزلی نیز ایستگاههای مسافربری را به نحو مناسبی ساماندهی نمودهاند. این ساماندهی مزایای بسیار زیادی دارد که از جمله آنها میتوان به روان شدن ترافیك شهر، عدم ورود خودروهای مسافربری به داخل شهر، گردش تاكسیها به نقاط و خیابانهای شهر بهجای ساكن بودن و در نتیجه افزایش درآمد تاكسیرانان و ایجاد آرامش در شهر اشاره نمود.
اما این اقدامات اساسی جز با اجماع و عزمی راسخ از سوی شورای شهر، شهرداری، نیروی انتظامی، مدیریت راهنمایی و رانندگی و نمایندگان ناوگان حمل و نقل لاهیجان حل نخواهد شد که امیدواریم با همدلی و هماهنگی بیشتر تمامی اجزاء این پیکره، در آیندهای نزدیک شاهد ترافیک روان و حمل و نقلی آسوده در شهرمان باشیم.
رها شدن احیای رودخانه شهر
یكی از نقاط قوت شهرها، وجود رودخانه در داخل شهر است. البته این موهبت طبیعی در بیشتر شهرهای استان گیلان و بنا به شرایط خاص آب و هوایی محسوس و چشمگیر است، ولی بسیاری از نقاط کشور از وجود رودخانه در داخل شهرهایشان محروماند.
در كشورهای گردشگرپذیر اروپایی، از وجود رودخانه در شهر بیشترین استفاده را برای جذب گردشگر انجام میدهند. شهر ونیز یكی از شهرهایی است كه سالانه گردشگران فراوانی برای بازدید از آن نقطه به كشور ایتالیا سفر میكنند.
شهر لاهیجان نیز با دارا بودن اینهمه زیبایی و داشتن یكی از رودخانههای مهم و قدیمی و حتی زیبا كه از كوههای زالكهبر سرچشمه میگیرد و تا روستاهای پایین دستی این شهرستان امتداد دارد، میتوانست و میتواند به عنوان یک محور گردشگری مطرح و از جانب شهرداری برای جذب سرمایهگذار آمادهسازی شود. لایروبی، زیباسازی مسیر رودخانه و ایجاد فضای سبز در اطراف حریم آن، ایجاد اماكن تفریحی در اطراف رودخانه و حتی قایقرانی میتواند به جذب گردشگران و درآمد خالص برای شهرداری كمك نماید.
در ابتدای كار مدیریت شهری و شورای سوم تنها به صورت نمادین اقدام به لایروبی بخشی از رودخانه حاشیه کارخانه چای گلستان شد و پس از چند مدت به فراموشی سپرده شد. "احیای رودخانه لاهیجان" شعاری بود كه شهرداری بر روی بنرهای تبلیغاتی در سطح شهر نصب نمود و تنها در حد حرف و نمایش لایروبی یكصد متر از مسیر پل خشتی تا چای گلستان باقی ماند تا این طرح هم همانند بسیاری از طرحهای ناتمام مانده تنها به عنوان گزارش عملكرد نوشته شود.
آغاز پروژههای جدید یا تکمیل طرحهای ناتمام؟
در دو دوره قبلی مدیریت شهری لاهیجان، پروژههای مختلفی در سطح شهر تعریف شد. فارغ از هرگونه نگاه انتقادی كه شاید بتوان گفت میشد پروژههای بزرگتر و ماندگارتری برای شهر داشته باشیم، ولی پروژههایی چون بلوار 35 متری از عاقلیه تا دانشگاه آزاد، پل كنار گذر خشتی و پروژه گردشگری تله كابین (البته با مشاركت سرمایهگذار)، جزء طرحهایی بودند كه در عرض این چند سال (البته بهجز تله كابین كه به اتمام و به بهرهبرداری رسید) ناتمام ماندهاند!
شاید روكش آسفالت، آسفالت كوچهها و معابر و فضای سبز جزء عملكرد شهرداری به حساب آید، اما اینها در همه حال جزء وظایف ذاتی شهرداری است. متأسفانه بهجای پرداختن به چند طرح اساسی و بزرگ در بخشهای مختلف، از جمله گردشگری، آمادهسازی زیرساختها برای جذب سرمایهگذاران بخش مسكن، توسعه فضاها و حریم محدودههای شهر و ... در شهر لاهیجان، روند توسعه رو به جلو نبود و این درحالی است كه سرمایهگذاران شهر لاهیجان امروزه برای سرمایهگذاری به شهرهایی همچون چابكسر، آستانه اشرفیه و رشت میروند و مدیران شهری آن شهرها بیشترین حمایت را بهویژه از این سرمایهگذاران میكنند تا بلكه بتوانند درآمد بیشتری برای شهر خود كسب كنند و بالتبع صنایع جانبی و بازار آن شهرها نیز پررونق و فرصتهای شغلی بیشتری نیز برای خود بهوجود آورند.
به راستی عملكرد مدیریت شهری و سختگیری به سرمایهگذاران بخش ساخت و ساز در چه راستایی بوده است؟ اجرای قانون یا جذب سرمایهگذار واقعی؟! در دوره گذشته شورا كه برخی از اعضای شورای فعلی نیز حضور داشتند، فعالیت سرمایهگذاران با سیاست درهای باز شهرداری روندی صعودی یافت كه همه نوع(!) پروانه ساختمانی و موافقتها صورت میگرفت، درحالی که در دوره فعلی، ركود ساختمانی ایجاد شده است!
مسلماً نوع عملكرد و كار اجرایی شهردار كه به گفته خود طبق ضوابط شهرداری و در چارچوب قانون عمل کرده است، بر همگان روشن است. اما آیا نباید درخصوص هدایت صحیح منابع مالی و جلب و حمایت از سرمایهگذاران در چند سال اخیر پاسخگو باشد؟!
ایجاد پروژههای جدید، اثرگذار و ماندگار در شهری كه هماكنون شهرداریاش برای تكمیل پروژههای نیمهتمام دورههای قبلی با كمبود اعتبار مواجه است، جز با حمایت از سرمایهگذاران بومی و حتی غیربومی و ایجاد درآمد برای شهرداری ممكن نیست که در این راستا بهنظر میرسد شورا و شهرداری لاهیجان اصولاً برنامهای برای حمایت و جذب سرمایهگذاران و نیز ترغیب و تشویق بحث سرمایهگذاری ندارد!
مشکلات حقوقی قراردادهای شهرداری
شاید پر سر و صداترین مسألهای كه در سه دوره شورای شهر همیشه مطرح بوده است، مباحث حقوقی شهرداری و قراردادهایی است كه فیمابین شهرداری و بخش خصوصی منعقد گردید. جزیره، بازارچه حاشیه استخر، تله كابین و اندكی نزدیكتر، ساختمان جدیدالاحداث در پارك بازی زیر كوه لاهیجان!
همچنین مسائل حقوقی دیگری كه شاید اینقدر پر سر و صدا نبود، ولی پس از سالها پروندههایشان به جریان افتاد، گذر كردن جاده از زمینهای مردم است كه شهرداری مجبور به پرداخت هزینههای هنگفت با ضررهای بیشتر به اشخاص حقیقی شده است و در این راستا شاید بتوان رانت اطلاعاتی را جزء این دست مسائل دانست كه توانسته است به افراد محدود كمكهای چند صد میلیونی و بیشتر نماید. گویی هركه شهردار میشود، به یكباره زمینی كه از چند سال پیش خیابانی از آن گذر كرده بود، زنده میشود تا هزینههای زیادی را بر گرده شهرداری تحمیل کند. امری كه شهردار کنونی نیز از آن مصؤن نماند و بدهیهای پیشین جلوی بسیاری از پروژهها را گرفت!
امروز این سئوال اساسی همچنان برای جامعه باقی است که سرانجام قراردادهایی كه سالها از انعقاد آنها گذشته بود و اکنون پس از زیر سئوال رفتن بهحق آنها از سوی برخی از اعضای شورای شهر، انتظار شهروندان، بازپسگیری و حتی برگشت قرارداد در جهت منافع مردم است، چه شد؟ آیا صرفاً تبلیغات رسانهای هدف نهایی طرح این مسأله بوده است یا بازپسگیری حق مردم؟!
گشودن پرونده جزیره لاهیجان (میان پشته) در اولین دوره شورای شهر، زخمی كهنه و قدیمی را باز كرد كه ناخودآگاه مردم گفتند، چه بر سر شهر آمده است؟! جزیره كه روزی متعلق به همه مردم لاهیجان بود، اكنون دیگر به مدت یكصد سال و شاید هم بیشتر در اختیار دیگران است و جوانان و مردمان لاهیجان تنها باید در عكسهای تاریخی و یادهای بزرگان خود جستوجو كنند که زمانی جزیره، منطقهای بود كه همه برای تفریح و دور هم بودن به آنجا میرفتند. از طرح دعوی پرونده جزیره در دادگاه سالهاست که میگذرد و همیشه ادعا میشود که پرونده در جریان رسیدگی است. درحالی که مدتهاست پرونده به بایگانی سپرده شده و کسی نمیپرسد که اكنون به كجا رسیده و در چه مرحلهای است؟
همچنین در دوره دوم شورای شهر، خبر رسیدگی به پرونده حقوقی بازارچه حاشیه استخر منتشر شد كه آنهم پس از مصاحبهها و گفتوگوهای مطبوعاتی به سرانجامی نرسید!
اما پر سر و صداترین مسأله حقوقی، قرارداد تلهكابین بود كه در یكی از جلسات شورای اداری شهرستان از آن به عهدنامه تركمنچای تشبیه شد و شهردار وقت نیز با ناراحتی به آن انتقاد پاسخ گفت؛ جوابی كه نتوانست ابهامات جدی پیرامون این قرارداد را برطرف نماید. درخصوص قرارداد فیمابین شهرداری با شركت بام سبز (احرار) و حمایت از سرمایهگذار تلهکابین، هیچگونه بحثی وجود ندارد؛ چرا كه قطعاً باید از سرمایهگذار حمایت نمود و در این مقوله با توجه به بحثهای فراوان و نقدهای حقوقی كه توسط دلسوزان و منتقدان و افراد حقیقی و حقوقی مطرح شده بود، تنها پاسخ به این سئوال خود روشنگر همه چیز است كه سهم سرمایهگذار و سهم شهرداری لاهیجان در این پروژه چقدر بوده است؟
پروژه گردشگری تلهكابین با چنین گستردگیای كه حتی شورای بخش مركزی و سازمان جهاد كشاورزی نیز از جهت تغییر كاربری زمین و عوارض ساخت در ایستگاه دوم نسبت به آن انتقاد داشتهاند، لازم بود كه با دقتی بیشتر و نظارتی بهتر صورت پذیرد، نه آنكه کار به جایی برسد كه به یكباره و در هنگامه افتتاح پروژه همه گونه انتقاد از قرارداد فیمابین شهرداری و شرکت احرار صورت پذیرد.
در گفتوگویی كه همان زمان با مدیرعامل سابق شركت تلهكابین احرار داشتم، وی تأكید داشت كه قول و قرارها چیز دیگری بود و ما انتظار اینهمه هجمه و فشار را نداشتیم. ما بر اساس حمایت آمدیم و قراردادی كه نوشته شده بر اساس توافق بود و كجای دنیا دیدهاید كه سرمایهگذار از منافع خود حمایت نكند؟! آری؛ سرمایهگذار تلهكابین از منافع خود حمایت كرد و این شهرداری لاهیجان بود كه میبایست با درایت و حساسیت بیشتر منافع بیشتر خود و شهر را بر اساس حجم سرمایهگذاری انجام شده در قرارداد لحاظ مینمود.
در دوره سوم شورای شهر نیز پرونده دیگری مطرح شد؛ ساختمان حاشیه آبشار شیطان کوه و محل سابق پارك شهر بازی كه هماكنون پس از كش و قوسهای فراوان و درگیریهای حقوقی مختلف به محكومیت اقدام شهرداری و ادامه ساخت و ساز انجامیده است! بنای مورد اشاره كه مجوز ساخت در 4 طبقه داشته و چشمانداز شیطان كوه لاهیجان را تحت پوشش قرار میدهد، طی حكم دادگاه، از شهرداری خسارت مالی نیز دریافت خواهد نمود! حال این سئوال مطرح است كه چرا در دوره گذشته شورا، هیچگونه نظارتی بر این امر و صدور پروانههای اینچنینی نشد تا امروز شهرداری پس از دو سال با آنهمه تلاش و حتی مصاحبههای متعدد رئیس و برخی از اعضای شورای شهر كه اعلام نموده بودند برای تخریب و جلوگیری از ساختمان فوق باید بیش از 200 میلیون به صاحب ملك بدهیم كه در توان شهرداری نیست و ادامه كار ساختمان هم در همان بنای قبلی جز توهین به شهروندان چیز دیگری نیست و باید فكر اساسی و قدم مهمی برداشت، اینگونه زمینگیر و فاقد ابتکار عمل شود؟! زمانی كه انتقاد شد، گفتند كه چرا انتقاد میكنید؟! باید در مقابل این مسائل شهر چه گفت؟! سكوت كرد؟!
یا چرا در مقابل ساخت و سازهای بیرویه، تغییر کاربری غیرموجه زمینها و عرض اندام ساختمانهای بیروح خیابان شیخ زاهد كه یكی از زیباترین مناطق شهر لاهیجان و محل ورزش و پیادهروی خانوادههای شهرمان است، هیچ اقدامی صورت نگرفت و نمیگیرد كه دل هر شهروند مسئول و خیرخواهی را میآزارد!؟ دیگر چیزی از شیطان كوه باقی نمانده است. دور تا دور كوه را ساختمانهای کوتاه و بلند پوشانده و درحال نابودی است. دیگر كدام منطقه در شهر برجای مانده است و به راستی چه كسی پاسخگو است؟!
امروزه جوانان و مردم شهر این پرسش اساسی را زمزمه میكنند كه از مواهب طبیعی و تاریخی شهرمان در آینده چه چیزی باقی خواهد ماند؟! باید فكری كرد و چارهای اندیشید. شاید كسانی كه در این شهر هستند، هنوز نمیدانند كه چه شده، اما وقتی كه با گردشگران و مردمی كه اكنون ساكن شهرهای دیگر هستند و پس از سالها به لاهیجان میآیند و میبینند كه اطراف كوه را ساختمانهای مختلف پوشانده، از خود میپرسند كه آینده چه خواهد شد؟! شورای شهر باید پاسخگو باشد!
شاید گیاه بخواهد
در لاك بذر بماند
شاید گیاه بخواهد كه ارتفاع نپیماید
اما زمین نمیخواهد
و آفتاب نمیخواهد.