كدخبر: ۱۹۷۸
تاريخ انتشار: ۱۶ مهر ۱۳۸۸ - ۲۱:۰۰
ارسال به دوستان
نسخه چاپيجشن باستانی "خرمن" در گیلان برگزار شد
به صورت نمادین و با حرکاتی موزون کاشت، داشت و برداشت برنج انجام می‌شود و در انتها با گذاشتن مجمعه‌ای حاوی دانه‌های برنج و در میان آن‌ها شمع بر سر، دستان خود را به سوی آسمان بلند کرده و شکر خدا را به‌جا می‌آورد.
آیین نمادین "جشن خرمن" چند سالی است که از زوال نجات یافته و رخ در جلوه گردشگری گیلان نموده و امسال نیز در برگزاری آن، جشن "عروس بران" و "عروس گوله‌ی" نیز در قالب جشنواره‌ای از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان یادآور خوش لحظاتی شیرین از گذشته‌های کهن شده است.
جشن خرمن، یکی از جشن‌های باستانی گیلان کهن است که به پاس شکر هدایای خداوندی در پایان فصل زراعی برگزار می‌شده و اینک با رویکرد جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نسبت به احیای سنت‌ها، این جشن آیینی که نمادی از قدرشناسی، دوستی و همکاری مردم این سرزمین طبیعت است، در گاهشمار جشن‌های استان قرار گرفته است.
جشنواره‌هایی چون انار چینی در روستای انبوه، نوروزبل، سوسن چلچراغ و ... با مراسم بسیار دیدنی که تلنگری برای حفظ هویت و فرهنگ غنی ایرانی و گیلانی است، طی سال‌های اخیر در گیلان برگزار می‌شود.
عصر بارانی پنج‌شنبه است و جشنواره خرمن آغاز شده و جمعیت هر بار بیشتر به صحن سرپوشیده اجرا که در نزدیکی شالیزاری است در روستای بیجارسر شفت افزوده می‌شود. پیرمرد با لباس محلی سه بار ظرف مسی را به سمت آسمان بالا می‌برد و از خداوند طلب بارش باران و آفتاب (عناصر مورد نیاز برای رشد خوشه‌های برنج) می‌کند.
به صورت نمادین و با حرکاتی موزون کاشت، داشت و برداشت برنج انجام می‌شود و در انتها با گذاشتن مجمعه‌ای حاوی دانه‌های برنج و در میان آن‌ها شمع بر سر، دستان خود را به سوی آسمان بلند کرده و شکر خدا را به‌جا می‌آورد.
صدای ساز و دهل فضای موزه میراث روستایی را پر کرده و پیر زنان، پیرمردان، جوانان و کودکان در جشن خرمن حضور یافته‌اند.
پیرزنی آن‌قدر خوشحال است که صدای خنده‌اش فضا را پر کرده و می‌گوید: این مراسم خیلی زمان است که دیگر اجرا نمی‌شد.
وی، گفت: در مدتی که این مراسم اجرا نمی‌شد، هرکس خود در زمین زراعی خویش پس از برداشت محصول، شکر خداوند را به‌جا می‌آورد و اندکی از محصول خویش را نیز خیرات می‌کرد.
وی علت خنده خویش را تداعی خاطرات گذشته می‌داند و می‌گوید: اجرای این مراسم و صدای ساز و دهل مرا به یاد شادی‌ها و خاطرات شیرین گذشته می‌اندازد.
مراسم رقص خرمن آغاز شده و جمعیت هر بار بیشتر و به صحن اجرا نزدیک‌تر می‌شوند.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در این مراسم، گفت: برگزاری جشن خرمن، یادآوری و معرفی آداب، سنت و فرهنگ غنی این دیار است.
محمدحسین مهدی‌پور، افزود: برگزاری چنین مراسمی در استان علاوه بر ادای وظیفه دینی و ایمانی، زمینه‌های حضور گردشگران در استان را فراهم نموده و موجب توسعه صنعت گردشگری خواهد شد.
وی از مطبوعات و رسانه‌های جمعی خواست برای نشر و معرفی این‌گونه مراسم تلاش مضاعفی مبذول دارند تا جاذبه‌های گیلان به گونه‌ای بهتر مورد توجه گردشگران قرار گیرد.
مهدی‌پور، اظهار داشت: تبلیغات و معرفی بیشتر جاذبه‌های آیینی استان، زمینه حضور گردشگر را بیش از پیش فراهم می‌کند.
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا، اظهار داشت: برگزاری چنین مراسمی باید در استان توسعه یابد تا علاوه بر توسعه گردشگری موجب پیوند نسل جوان با آداب و سنن گذشتگان خویش شود.
رضا علیزاده، افزود: مهمترین امر برجسته جشن خرمن، "شکرگزاری" است و چه بهتر از این آموزش که برای هر نعمتی شکری است.
وی، تصریح کرد: احیای جشن‌های آیینی بر جذابیت تورهای گردشگری افزوده و جذابیت سفر را برای گردشگران بیش از پیش می‌کند.
دبیر برگزاری جشنواره خرمن نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا، اظهار داشت: این جشن پس از گذشت سالیان طولانی، چند سالی است که احیاء شد و به پاس شکرگزاری از یک سال زراعی پربرکت، مردم این منطقه لحظات شادی را برای خود و هم محلی‌های خویش ایجاد می‌کردند.
منصور هادی‌پور، افزود: اجرای موسیقی محلی، نی‌نوازی، رقص خرمن، طناب بازی، قیش بازی، سوارکاری، کشتی محلی و مراسم آیینی عروس و غوله برنامه‌های شادی است که در این جشن اجرا می‌شده است.
وی، روی آوردن به برگزاری جشن‌های محلی و منطقه‌ای که ریشه در آیین این مرزو بوم دارند را راهی برای جلوگیری از نفوذ فرهنگ بیگانه دانست.
در گیلان، زمان پیش از جشن عروسی با موعد وجین شالیزار که همزمان شود، خانواده داماد با خانواده عروس به کار در شالیزار می‌پردازند. به این سنت، "گیشه یاور" (یاوری عروس) می‌گویند. آن‌ها به همراه خود هدایایی چون "کمردود"، "دستانه" و "پابره" برای عروس می‌برند. این هدایا در واقع لباس کار گیلانی‌ها است و وظایف عروس جوان را نیز به او یادآوری می‌کند. این رسم در شرق گیلان "گیشه بجار" نام دارد.
در این آیین، در هنگام نشا کردن سبزینه برنج در بهار، پدر و مادر عروس برای کمک در کار کشت به مزرعه داماد می‌روند و عروس نیز از پی آنان با ساز و نقاره به مزرعه پدر داماد می‌آید. در این هنگام داماد به نشانه سپاسگزاری به همه همراهان عروس یک قواره پارچه می‌دهد و به عروس نیز هدیه‌ای ویژه تعلق می‌گیرد.
به غیر از این آیین که مربوط به پیشواز رفتن برای ازدواج است، در روز جشن عروسی هم عروس و داماد هریک هدیه‌ای به دیگری می‌دهد که جنبه آیینی دارد.
آیین‌ها، شکلی نمادین و رمزی از رفتارهای جمعی یا گروهی است که بنیاد آن بر مفاهیم اسطوره‌ای و مقدس جامعه سنتی بنا شده و با لایه‌های زیرین اسطوره‌ای جامعه بومی ارتباط می‌یابد.
پوشاک نیز از اندوه و شادی آدمی در فصل‌های جمعی حیات او تأثیر می‌پذیرد و صورتی همگانی و متناسب با ارزش‌های بومی و شیوه‌های جشن و سرور یا سوگواری او دارد. پوشاک مراسم حزن و اندوه با پوشاک جشن و شادمانی متفاوت است. پوشاک کار با لباس خانه تفاوت دارد و به همین ترتیب جلوه‌های نمادین و آیینی پوشاک نیز در فصل‌های متفاوت زندگی مردم به صورت‌های گوناگون متبلور می‌شود.
دیگر تنها پوشش نیست، بلکه خود معانی عمیق و ژرفی را دربر دارد. در آیین‌های نمادین عروسی و کشت و زرع، صورت‌های گوناگونی از جلوه‌های آیینی پوشاک به چشم می‌خورد که هریک دلالت بر معنایی معنوی، ارزشی حیاتی و زیباشناختی و گاه جادویی و رمزآلود می‌کند.
"عروس گوله" دیگر آیینی است که در این مراسم رنگ شادی بر چهره‌ها می‌نشاند. در این آیین، دو زن به نام "ناز خانم" و "کاس خانم" هستند که با هم نقش "عروس گوله" را ایفا می‌کنند و برای آنان دو مدعی وجود دارد؛ "غول" که دوده بر چهره می‌مالد و کلاهی و لباسی از کاه به تن دارد و نشانی از زمستان است و پیرمردی عاشق با ریش سفید که با غول می‌جنگد تا بر او غلبه کند.
"سرخوان" شهرهای نمایش می‌خواند و هدایت گروه را برعهده دارد.
جمعیت زیادی از مسئولان و مردم محلی و گردشگرانی که با تورهای یک روزه در محل هستند، محو تماشا بوده و گاه و بیگاه نواخته شدن موسیقی‌های گیلکی و تالشی سروری در بین کودکان ایجاد کرده و لبخند بر لبان کودکان بزرگ می‌نشاند.
هوا به تیرگی نزدیک می‌شود و اجرای آیین‌ها و بازی‌های محلی کم‌کم رو به پایان می‌نهد و جمعیت آرام آرام راهی می‌شوند.
جشن خرمن، یکی از جشن‌های باستانی گیلان کهن است که به پاس شکر هدایای خداوندی در پایان فصل زراعی برگزار می‌شده و اینک با رویکرد جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نسبت به احیای سنت‌ها، این جشن آیینی که نمادی از قدرشناسی، دوستی و همکاری مردم این سرزمین طبیعت است، در گاهشمار جشن‌های استان قرار گرفته است.
جشنواره‌هایی چون انار چینی در روستای انبوه، نوروزبل، سوسن چلچراغ و ... با مراسم بسیار دیدنی که تلنگری برای حفظ هویت و فرهنگ غنی ایرانی و گیلانی است، طی سال‌های اخیر در گیلان برگزار می‌شود.
عصر بارانی پنج‌شنبه است و جشنواره خرمن آغاز شده و جمعیت هر بار بیشتر به صحن سرپوشیده اجرا که در نزدیکی شالیزاری است در روستای بیجارسر شفت افزوده می‌شود. پیرمرد با لباس محلی سه بار ظرف مسی را به سمت آسمان بالا می‌برد و از خداوند طلب بارش باران و آفتاب (عناصر مورد نیاز برای رشد خوشه‌های برنج) می‌کند.
به صورت نمادین و با حرکاتی موزون کاشت، داشت و برداشت برنج انجام می‌شود و در انتها با گذاشتن مجمعه‌ای حاوی دانه‌های برنج و در میان آن‌ها شمع بر سر، دستان خود را به سوی آسمان بلند کرده و شکر خدا را به‌جا می‌آورد.
صدای ساز و دهل فضای موزه میراث روستایی را پر کرده و پیر زنان، پیرمردان، جوانان و کودکان در جشن خرمن حضور یافته‌اند.
پیرزنی آن‌قدر خوشحال است که صدای خنده‌اش فضا را پر کرده و می‌گوید: این مراسم خیلی زمان است که دیگر اجرا نمی‌شد.
وی، گفت: در مدتی که این مراسم اجرا نمی‌شد، هرکس خود در زمین زراعی خویش پس از برداشت محصول، شکر خداوند را به‌جا می‌آورد و اندکی از محصول خویش را نیز خیرات می‌کرد.
وی علت خنده خویش را تداعی خاطرات گذشته می‌داند و می‌گوید: اجرای این مراسم و صدای ساز و دهل مرا به یاد شادی‌ها و خاطرات شیرین گذشته می‌اندازد.
مراسم رقص خرمن آغاز شده و جمعیت هر بار بیشتر و به صحن اجرا نزدیک‌تر می‌شوند.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در این مراسم، گفت: برگزاری جشن خرمن، یادآوری و معرفی آداب، سنت و فرهنگ غنی این دیار است.
محمدحسین مهدی‌پور، افزود: برگزاری چنین مراسمی در استان علاوه بر ادای وظیفه دینی و ایمانی، زمینه‌های حضور گردشگران در استان را فراهم نموده و موجب توسعه صنعت گردشگری خواهد شد.
وی از مطبوعات و رسانه‌های جمعی خواست برای نشر و معرفی این‌گونه مراسم تلاش مضاعفی مبذول دارند تا جاذبه‌های گیلان به گونه‌ای بهتر مورد توجه گردشگران قرار گیرد.
مهدی‌پور، اظهار داشت: تبلیغات و معرفی بیشتر جاذبه‌های آیینی استان، زمینه حضور گردشگر را بیش از پیش فراهم می‌کند.
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا، اظهار داشت: برگزاری چنین مراسمی باید در استان توسعه یابد تا علاوه بر توسعه گردشگری موجب پیوند نسل جوان با آداب و سنن گذشتگان خویش شود.
رضا علیزاده، افزود: مهمترین امر برجسته جشن خرمن، "شکرگزاری" است و چه بهتر از این آموزش که برای هر نعمتی شکری است.
وی، تصریح کرد: احیای جشن‌های آیینی بر جذابیت تورهای گردشگری افزوده و جذابیت سفر را برای گردشگران بیش از پیش می‌کند.
دبیر برگزاری جشنواره خرمن نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا، اظهار داشت: این جشن پس از گذشت سالیان طولانی، چند سالی است که احیاء شد و به پاس شکرگزاری از یک سال زراعی پربرکت، مردم این منطقه لحظات شادی را برای خود و هم محلی‌های خویش ایجاد می‌کردند.
منصور هادی‌پور، افزود: اجرای موسیقی محلی، نی‌نوازی، رقص خرمن، طناب بازی، قیش بازی، سوارکاری، کشتی محلی و مراسم آیینی عروس و غوله برنامه‌های شادی است که در این جشن اجرا می‌شده است.
وی، روی آوردن به برگزاری جشن‌های محلی و منطقه‌ای که ریشه در آیین این مرزو بوم دارند را راهی برای جلوگیری از نفوذ فرهنگ بیگانه دانست.
در گیلان، زمان پیش از جشن عروسی با موعد وجین شالیزار که همزمان شود، خانواده داماد با خانواده عروس به کار در شالیزار می‌پردازند. به این سنت، "گیشه یاور" (یاوری عروس) می‌گویند. آن‌ها به همراه خود هدایایی چون "کمردود"، "دستانه" و "پابره" برای عروس می‌برند. این هدایا در واقع لباس کار گیلانی‌ها است و وظایف عروس جوان را نیز به او یادآوری می‌کند. این رسم در شرق گیلان "گیشه بجار" نام دارد.
در این آیین، در هنگام نشا کردن سبزینه برنج در بهار، پدر و مادر عروس برای کمک در کار کشت به مزرعه داماد می‌روند و عروس نیز از پی آنان با ساز و نقاره به مزرعه پدر داماد می‌آید. در این هنگام داماد به نشانه سپاسگزاری به همه همراهان عروس یک قواره پارچه می‌دهد و به عروس نیز هدیه‌ای ویژه تعلق می‌گیرد.
به غیر از این آیین که مربوط به پیشواز رفتن برای ازدواج است، در روز جشن عروسی هم عروس و داماد هریک هدیه‌ای به دیگری می‌دهد که جنبه آیینی دارد.
آیین‌ها، شکلی نمادین و رمزی از رفتارهای جمعی یا گروهی است که بنیاد آن بر مفاهیم اسطوره‌ای و مقدس جامعه سنتی بنا شده و با لایه‌های زیرین اسطوره‌ای جامعه بومی ارتباط می‌یابد.
پوشاک نیز از اندوه و شادی آدمی در فصل‌های جمعی حیات او تأثیر می‌پذیرد و صورتی همگانی و متناسب با ارزش‌های بومی و شیوه‌های جشن و سرور یا سوگواری او دارد. پوشاک مراسم حزن و اندوه با پوشاک جشن و شادمانی متفاوت است. پوشاک کار با لباس خانه تفاوت دارد و به همین ترتیب جلوه‌های نمادین و آیینی پوشاک نیز در فصل‌های متفاوت زندگی مردم به صورت‌های گوناگون متبلور می‌شود.
دیگر تنها پوشش نیست، بلکه خود معانی عمیق و ژرفی را دربر دارد. در آیین‌های نمادین عروسی و کشت و زرع، صورت‌های گوناگونی از جلوه‌های آیینی پوشاک به چشم می‌خورد که هریک دلالت بر معنایی معنوی، ارزشی حیاتی و زیباشناختی و گاه جادویی و رمزآلود می‌کند.
"عروس گوله" دیگر آیینی است که در این مراسم رنگ شادی بر چهره‌ها می‌نشاند. در این آیین، دو زن به نام "ناز خانم" و "کاس خانم" هستند که با هم نقش "عروس گوله" را ایفا می‌کنند و برای آنان دو مدعی وجود دارد؛ "غول" که دوده بر چهره می‌مالد و کلاهی و لباسی از کاه به تن دارد و نشانی از زمستان است و پیرمردی عاشق با ریش سفید که با غول می‌جنگد تا بر او غلبه کند.
"سرخوان" شهرهای نمایش می‌خواند و هدایت گروه را برعهده دارد.
جمعیت زیادی از مسئولان و مردم محلی و گردشگرانی که با تورهای یک روزه در محل هستند، محو تماشا بوده و گاه و بیگاه نواخته شدن موسیقی‌های گیلکی و تالشی سروری در بین کودکان ایجاد کرده و لبخند بر لبان کودکان بزرگ می‌نشاند.
هوا به تیرگی نزدیک می‌شود و اجرای آیین‌ها و بازی‌های محلی کم‌کم رو به پایان می‌نهد و جمعیت آرام آرام راهی می‌شوند.